Μπορεί να μην ακουστούν οι φωνές των πλειοδοτών, αλλά τα τηλέφωνα και τα διαδικτυακά «χτυπήματα» πρόκειται να πάρουν φωτιά! Η δημοφιλής δημοπρασία του εξωτερικού, όχι μόνο σε μας εδώ, αλλά και στους Έλληνες της διασποράς καθώς και σε διεθνείς συλλέκτες που κοιτούν τους «διεθνείς» μας, όπως ο Λουκάς Σαμαράς ή ο Παύλος, είναι η μόνη που αφιερώνεται στην ελληνική τέχνη, και μάλιστα δύο φορές τον χρόνο.
Λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος λοιπόν και παρά το αγγλικό lockdown, το γεγονός έχει τη σημασία του στην εγχώρια αγορά της τέχνης. Ενδεικτικό είναι ότι το τελευταίο Greek Sale πραγματοποιήθηκε την άνοιξη, εν μέσω του πρώτου κύματος της πανδημίας, και παρ’ όλα αυτά σημείωσε επιτυχία με συνολικές πωλήσεις δύο εκατομμυρίων ευρώ. Επιχειρούμε μία πρώτη «χαρτογράφηση» των προσφερόμενων έργων, που βγαίνουν από 2.000 έως 280.000 ευρώ.
Τα «blue chips»
Ο «άγιος» της ελληνικής τέχνης, ο Θεόφιλος, είναι ο αγαπημένος των συλλεκτών και η αξία του είναι έξω από μόδες και προτιμήσεις. Η μετοχή του στο χρηματιστήριο της τέχνης μπορεί να συγκριθεί με αυτή του χρυσού, κάτι που φάνηκε στην προηγούμενη δημοπρασία των Bonhams. «Ο ήρωας Καραϊσκάκης στη μάχη με τον Κιουταχή» ξεπέρασε κατά πολύ το ανώτατο όριο εκτίμησης των 100.000 ευρώ, πιάνοντας σχεδόν 138.000 ευρώ. Αναμφίβολα, ένα από τα «αστέρια» του Greek sale είναι η «Πανήγυρις της εισοδείας του κονιάκ του Ανδρέου Καμπά εν Πειραιεί», έργο του 1930 – όπου το μπράντι του αποστακτηρίου της εταιρείας στον Πειραιά φθάνει στην Κάντζα πάνω σε σούστα και προσφέρεται στον Ανδρέα Καμπά και στη γυναίκα του. Είναι μια βακχική φαντασίωση που αποτυπώνεται τόσο ωραία στο έργο του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου. Συμπυκνώνει μοναδικά την ντόπια ιστορία του κρασιού, γιατί ο πρωτοπόρος Καμπάς θέλησε τον βιομηχανικό εκσυγχρονισμό της αγροτικής παραγωγής με ένα νέο αποστακτήριο στον Πειραιά, στην ακτή Ξαβερίου. Η μονάδα λειτούργησε ως τον Απρίλιο του 1941, οπότε καταστράφηκε στον βομβαρδισμό της πόλης από τους Γερμανούς. Το έργο εκτιμάται από 78 έως 100.000 ευρώ.
«Η ομηρική σκηνή με ήρωες» διά χειρός Νίκου Εγγονόπουλου συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων έργων που φιγουράρουν στο site των Bonhams. Ο πίνακας υπολογίζεται σε 150-200.000 ευρώ και χρονολογείται από το 1938. Ένα άλλο μυθολογικό πρόσωπο του δημιουργού, ο «Ιάσωνας», εκτιμήθηκε στο εαρινό Greek Sale από 25-35.000 ευρώ και πουλήθηκε στις 52.563 ευρώ. Πλημμυρισμένο με τα πλακάτα χρώματα σε μια ατμόσφαιρα χρωματικής διαύγειας και λάμψης, αυτό το αριστούργημα του Εγγονόπουλου εισάγει τον θεατή σε έναν μαγικό κόσμο ποιητικής μεταφοράς, δοξάζοντας ένα επικό γεγονός που απηχεί την υψηλή ρητορική του μεγάλου Παρθένη.
Ο δάσκαλος του Εγγονόπουλου, Κωστής Παρθένης, παρουσιάζεται στο επόμενο Greek Sale με τέσσερα εμβληματικά έργα: «Ευημερία» (80.000-120.000 ευρώ), «Άγγελος/Πειθαρχία» (70.000-100.000 ευρώ), «Αρμονία» (60.000-80.000), «Διπλός Πέλεκυς» (33.000-44.000 ευρώ). Το 1940 ανατίθεται στον Παρθένη μια μνημειακή παραγγελία 12 έργων ζωγραφικής για τη διακόσμηση του πρώτου ορόφου στο Δημαρχείο της Αθήνας στην πλατεία Κοτζιά. Ο ζωγράφος έφτιαξε τα έργα, αλλά εξαιτίας του πολέμου και της γερμανικής κατοχής, η δημοτική αρχή απέσυρε το ενδιαφέρον της. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ο δήμος επανέφερε την πρόταση στο ζωγράφο. Στο μεταξύ, όμως, η δραχμή είχε χάσει την αξία της κι ο Παρθένης είδε την αρχική προσφορά ως προσβολή στο έργο του. Το έφερε μάλιστα βαρέως ως το τέλος της ζωής του και τα έργα παρέμειναν στο σπίτι του κάτω από την Ακρόπολη, μέχρι τον θάνατό του το 1967.
Αν ο Παρθένης υπήρξε ο αγαπημένος των Ελλήνων συλλεκτών, τον τίτλο αυτό δείχνει να έχει κατακτήσει στις μέρες μας ο Γιάννης Μόραλης. Ο Δάσκαλος σε πολλούς σημαντικούς ζωγράφους μας καταγράφεται ως ο απόλυτος «σταρ» στις τελευταίες δημοπρασίες. Μια μνημειακή του σύνθεση στο εαρινό Greek Sale πουλήθηκε αρκετά κοντά στην υψηλή τιμή εκτίμησης (312.563 ευρώ) και ένα «γυμνό» του την ξεπέρασε (75.063 ευρώ). Ζωγραφισμένο στην αγαπημένη του Αίγινα το καλοκαίρι του 1977, το «Ερωτικό» προσφέρεται με τιμή εκτίμησης 200.000 – 280.000€. Κάτω από το έργο διαβάζουμε στο site: «Ο Μόραλης χρησιμοποίησε την αφαίρεση για να απομονώσει τον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης, για να δημιουργήσει μια συμβολική γλώσσα υποβλητικών μορφών που αντηχούν τις αναμνήσεις, απαλλαγμένες από το βάρος της φυσικής τους ύπαρξης. Όπως σημειώνεται εύστοχα από τον καθηγητή Δ. Μαρωνίτη, οι πίνακες του Μόραλη μας οδηγούν άμεσα στον θαυμάσιο κόσμο της καθαρής όρασης, που αναδύεται, ωστόσο, από τον κόσμο της αφής».
Στον κόσμο του εφοπλισμού ο Βολανάκης υπολογίζεται σαν το «ιερό δισκοπότηρο». «Η αναχώρηση» του σπουδαίου θαλασσογράφου, όπου το πλοίο φέρει και την ελληνική σημαία, θα κάνει τους πλοιοκτήτες μας να κονταροχτυπηθούν για την απόκτηση του. Εκτιμάται στα 44.000 – 67.000€
Σταθερή αξία
Το έργο που θα θέλαμε ν’ αποκτήσουμε ανήκει στο Νικόλαο Γύζη. Ζωγραφισμένο στην ξύλινη παλέτα του δημιουργού συμπυκνώνει όλη τη «σχολή του Μονάχου», με ιδιαίτερη αξία για τους φιλότεχνους και τους συλλέκτες που κυνηγούν έργα της περιόδου. Με μοναδική συνθετική ικανότητα, το έργο ενέχει και προσωπική αξία για τον Έλληνα καλλιτέχνη που καταγράφει τις κόρες του Πηνελόπη και Μαργαρίτα να ζωγραφίζουν με τη σειρά τους επάνω σε μια άλλη παλέτα. Το έργο βγαίνει στα 28.000 ευρώ.
Ο Ακριθάκης είναι συνεχώς σε ανοδική πορεία. Στη δημοπρασία του Μαΐου, το έργο του με τίτλο «ελληνικό αλφάβητο» εκτιμήθηκε από 15 έως 20.000 ευρώ και έπιασε τις 68.813 ευρώ. Τώρα, «ένα σπίτι στην εξοχή» (lot 76) με τη μοναδική τεχνική του «τσίκι – τσίκι» βγαίνει στις 17.000 ευρώ, μια μάλλον χαμηλή τιμή για ένα όνομα που είναι πια κλασικό.
Ο Λουκάς Σαμαράς είναι ένα διεθνές brand και από τους μεγαλύτερους εν ζωή Έλληνες καλλιτέχνες. Φιλοτεχνημένo το 1973, το έργο ανήκει στη γνωστή σειρά των polaroids, με την οποία καθιερώθηκε, ανανεώνοντας τον παραδοσιακό τύπο της αυτοπροσωπογραφίας. Εκτιμάται στα 2.200 – 3.300€ (lot 13).
Οι ευκαιρίες
Πορτρέτο και τοπίο μαζί και μάλιστα με την υπογραφή του Γιάννη Τσαρούχη. Στο έργο (lot 6), μία τέμπερα σε χαρτί που σημειώνεται ως δοκίμιο, κυριαρχεί η μορφή του αγαπημένου μοντέλου του ζωγράφου, του Dominique. Σε αυτήν την πρώτη ιδέα, ο δημιουργός μας δίνει κι ένα μικρό, εξιδανικευμένο τοπίο που δεν ανταγωνίζεται, αλλά μοιάζει να συμπληρώνει την ιδεατή μορφή ενός νέου που γίνεται σύμβολο. Επιπλέον, το συγκεκριμένο έργο ανήκε σε έναν σπουδαίο συλλέκτη, τον Σταύρο Τσιγκόγλου, και είχε εκτεθεί στο Τελλόγλειο Ίδρυμα. Βγαίνει στις 5.500 ευρώ, αλλά κάτι μας λέει ότι θα ξεπεράσει τις 10.000.
Ο Γιώργος Μουρέλος έγραψε για τον Μπουζιάνη πως «οι υδατογραφίες του αποτελούν ένα μνημειακό επίτευγμα στη σύγχρονη ευρωπαϊκή τέχνη». Ένα τέτοιο μνημειακό έργο, όχι της εγχώριας αλλά της ευρωπαϊκής ζωγραφικής, είναι το πορτρέτο του μεγάλου Δασκάλου για τον Mänlicher Kopf με τιμή εκτίμησης στα € 6,700 – 8,900 (lot 8).
Μπορεί ο Μπουζιάνης να κατέχει τα πρωτεία του ελληνικού εξπρεσιονισμού, αλλά ο Μάκης Θεοφυλακτόπουλος είναι στις μέρες μας ο πιο σημαντικός μαθητής του στην εγχώρια εικαστική σκηνή. Η «φιγούρα» του, παρά το μεγάλο μέγεθος του έργου (130 x 97 εκ.), εκτιμάται στα 5.500 – 7.800 € (lot 107).
«Ο ναός της Αφαίας στην Αίγινα» καμωμένος από τον Σπύρο Παπαλουκά είν’ αυτό που λέμε το «10» το καλό! Μπορεί να είναι μικρό σε μέγεθος (20×24 εκ.) αλλά είναι ένα μεγάλο έργο με ιδιαίτερα ελκυστική τιμή 3.300 – 4.400 € (lot. 10). Φέρει ιδιόχειρη υπογραφή γνησιότητας από την κόρη του ζωγράφου, Μίνα Παπαλουκά.
Για γερούς συλλέκτες, το έργο του Ανδρέα Κριεζή (υπογεγραμμένο το 1852), είναι από τα συγκλονιστικά της δημοπρασίας. Η δύναμη που ασκεί το πορτρέτο της Οριέττας Μαυροκορδάτου θα μαγνητίσει πολλούς λάτρεις της καλής ζωγραφικής, καθώς μάλιστα το σφυράκι ξεκινά με τιμή εκκίνησης τις 11.000 ευρώ.
Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, η Βρετανία ανακοίνωσε ότι μπαίνει σε καθολικό lockdown ως τις αρχές Δεκεμβρίου, γεγονός που, ίσως, επηρεάσει τη χρονική διεξαγωγή της δημοπρασίας. Περισσότερα θα μάθουμε από τους Art Expertise, την ομάδα που αντιπροσωπεύει τους Bonhams στην Ελλάδα. Φωτογραφίες και στοιχεία των έργων της πώλησης μπορείτε να δείτε εδώ.