Μπορούμε να σταματήσουμε τον χρόνο;
Η αδυσώπητη πορεία του χρόνου μπορεί να είναι πηγή άγχους. Ποιος δεν επιθυμούσε μερικές φορές την ικανότητα να παγώσει σε μια ευτυχισμένη στιγμή ή ακόμη και να τον παγώσει?
Κάθε τόσο, ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας, μια ταινία ή μια τηλεοπτική εκπομπή θα περιλαμβάνει χαρακτήρες που μπορούν να κάνουν ό, τι θέλουμε όλοι: Διακοπή χρόνου.
Είναι όμως κάτι τέτοιο δυνατό; Η απάντηση σε αυτήν την ερώτηση απαιτεί μια βαθιά βουτιά στις πιο απομακρυσμένες γωνίες της φυσικής, της φιλοσοφίας και της ανθρώπινης αντίληψης.
Πρώτον, πρέπει να ορίσουμε τον χρόνο. “Για έναν φυσικό, δεν είναι τόσο μυστηριώδες”, δήλωσε ο Sean Carroll, θεωρητικός φυσικός στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια. «Ο χρόνος είναι απλώς μια ετικέτα σε διαφορετικά μέρη του σύμπαντος. Μας λέει πότε συμβαίνει κάτι».
Πολλές εξισώσεις φυσικής κάνουν μικρή διάκριση μεταξύ του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος, πρόσθεσε ο Carroll. Σύμφωνα με τη θεωρία του Αϊνστάιν, ο χρόνος μετράται με ρολόγια. Επειδή τα μέρη ενός ρολογιού πρέπει να κινούνται μέσα στο διάστημα, ο χρόνος μπερδεύεται με το διάστημα σε μια ευρύτερη έννοια γνωστή ως χωροχρόνος που υποστηρίζει το σύμπαν.
Η θεωρία της σχετικότητας έδειξε ότι ο χρόνος μπορεί να γίνει αρκετά περίεργος ανάλογα με το πόσο γρήγορα κινείται ένας παρατηρητής σε σχέση με έναν άλλο παρατηρητή. Εάν στείλετε ένα άτομο με ένα ρολόι σε ένα διαστημόπλοιο με σχεδόν ταχύτητα φωτός, ο χρόνος θα φαίνεται να περνά πιο αργά για αυτά από ό,τι για έναν στάσιμο φίλο που έμεινε στη Γη. Και ένας αστροναύτης που πέφτει σε μια μαύρη τρύπα, του οποίου η τεράστια βαρύτητα μπορεί να παραμορφώσει το χρόνο, μπορεί επίσης να φαίνεται να επιβραδύνεται σε σχέση με έναν μακρινό παρατηρητή.
Αλλά αυτός δεν είναι πραγματικά ένας τρόπος να σταματήσει ο χρόνος, είπε ο Carroll. Δύο ρολόγια μπορεί να διαφωνούν σχετικά με τη σχετικότητα, αλλά το καθένα θα καταγράφει το συνηθισμένο πέρασμα του χρόνου μέσα στο δικό του πλαίσιο αναφοράς.
Αν πλησιάζατε σε μια μαύρη τρύπα, “δεν θα παρατηρούσατε κάτι διαφορετικό”, είπε ο Carroll. “Θα κοιτάζατε το ρολόι χειρός σας και θα περνούσε στο ένα δευτερόλεπτο ανά δευτερόλεπτο.”
Για αυτόν, δεν έχει νόημα να μιλάμε για διακοπή του χρόνου. Γνωρίζουμε ότι ένα αυτοκίνητο κινείται επειδή, σε διαφορετικές στιγμές του χρόνου, βρίσκεται σε διαφορετική τοποθεσία στο διάστημα, είπε. “Η κίνηση είναι αλλαγή σε σχέση με το χρόνο, οπότε ο ίδιος ο χρόνος δεν μπορεί να κινηθεί.” Με άλλα λόγια, αν ο χρόνος σταματούσε, όλη η κίνηση θα σταματούσε επίσης.
Ενώ η επιστημονική φαντασία μας έδωσε μερικές φορές πρωταγωνιστές που μπορούν να σταματήσουν το χρόνο για όλους τους άλλους, τέτοιες καταστάσεις δημιουργούν πολλές ερωτήσεις. “Σταματάς να κινείται ο αέρας;” Ρώτησε ο Κάρολ. “Επειδή αν ναι, τότε φυλακίζεσαι στον αέρα.”
Ένας χαρακτήρας που σταματά το χρόνο επίσης πιθανότατα δεν θα μπορούσε να δει τίποτα, πρόσθεσε, επειδή οι φωτεινές ακτίνες δεν θα έφταναν πλέον στα μάτια τους. “Δεν υπάρχει πραγματικά συνεπές σενάριο στο οποίο ο χρόνος σταματά.”
Τόσο για τη φυσική. Αλλά ο χρόνος είναι κάτι περισσότερο από κάτι που διαβάζεται σε ένα ρολόι. Είναι επίσης ένα συναίσθημα που έχουμε στα κεφάλια και τα σώματά μας, καθώς και στους φυσικούς ρυθμούς του κόσμου. Ωστόσο, σε αυτές τις περιπτώσεις, ο χρόνος μπορεί να γίνει κάτι που υπόκειται σε προσωπικές ιδιοτροπίες.
«Η σκέψη για την υποκειμενική εντύπωση του χρόνου γίνεται ενδιαφέρουσα», δήλωσε ο Craig Callender, φιλόσοφος που ειδικεύεται στο χρόνο στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο.
Περιέγραψε μια γνωστή ψυχολογική ψευδαίσθηση γνωστή ως «χρονοστάση», στην οποία ένα άτομο τοποθετεί ένα ρολόι στην άκρη του οράματός του και στη συνέχεια κοιτάζει κάτι άλλο για μια στιγμή. Αν κοιτάξετε πίσω στο ρολόι και εστιάζοντας στο δεύτερο χέρι θα το κάνετε να σταματήσει.
“Το δεύτερο χέρι κρέμεται σίγουρα λίγο”, είπε ο Callender. “Μπορείτε να κάνετε τον χρόνο να φαίνεται σαν να παγώνει.”
Η ψευδαίσθηση έχει να κάνει με μικροσκοπικές κινήσεις των ματιών που ονομάζονται σάκκοι, στις οποίες οι βολβοί σας τρεμοπαίζουν γρήγορα και πίσω για να παίρνουν συνεχώς το περιβάλλον τους. Για να σας αποτρέψει να δείτε μια χαοτική θαμπάδα, ο εγκέφαλός σας επεξεργάζεται ό, τι βλέπει σε πραγματικό χρόνο και δημιουργεί την εντύπωση ενός συνεχούς οπτικού πεδίου, είπε ο Callender.
Το ερώτημα λοιπόν γίνεται, ποια είναι η σχέση μεταξύ των αντιλήψεών μας για το χρόνο και του χρόνου που μιλούν οι φυσικοί; Ο Callender έχει γράψει πολλά βιβλία που προσπαθούν να διερευνήσουν τη σχέση μεταξύ των δύο, και μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει μεγάλη συναίνεση για μια τελική απάντηση.
Όσον αφορά την απόλυτη ροή του χρόνου, ο Callender ευνοεί μια εικόνα «όπου δεν υπάρχει τίποτα που ρέει, αλλά η ιστορία του εαυτού σας ρέει».
Και τι πιστεύει σχετικά με τη δυνατότητα διακοπής του χρόνου; “Αν σκεφτούμε την υποκειμενική μας αίσθηση του χρόνου, τότε μπορούμε να σταματήσουμε τμήματα αυτού με χρονοστάση”, δήλωσε ο Callender. “Αλλά αυτό είναι ίσως το πιο κοντινό που μπορούμε να κάνουμε.”
Ακολουθήστε μας και στο Google news. Διαβάστε την e-enimerosi.com για να ενημερώνεστε για όλα τα νέα, από την Ελλάδα και τον κόσμο, κάνετε εγγραφή στην σελίδα και πατήστε το καμπανάκι για να ενημερώνεστε πρώτοι έγκαιρα και έγκυρα.
