Οι μέρες αυτές καλούν σε ένα άλλο αφιέρωμα, στο μεγάλο λοιμό των Αθηνών, το 430 π.Χ. Ο λοιμός αυτός κράτησε δυο χρόνια και επανήλθε αργότερα το 427/426 π.Χ. Από αυτόν νόσησαν και πέθαναν ο Περικλής, η γυναίκα του και τα δυο του παιδιά.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα*
Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες από τους ειδικούς, για να προσδιοριστεί το είδος της ασθένειας αυτής και να ταυτιστεί με κάποιες από τις επιδημικές νόσους που γνωρίζουμε.
Από την πλευρά μας, αυτό που θα κάνουμε είναι να σας μεταφέρουμε την περιγραφή σε συνέχειες μέσα από την πένα του μεγάλου μας ιστορικού Θουκυδίδη, που νόσησε και ο ίδιος και μας μεταφέρει τις στιγμές αυτές:
Τοῦ δὲ θέρους εὐθὺς ἀρχομένου Πελοποννήσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι τὰ δύο μέρη ὥσπερ καὶ τὸ πρῶτον ἐσέβαλον ἐς τὴν Ἀττικήν (ἡγεῖτο δὲ Ἀρχίδαμος ὁ Ζευξιδάμου Λακεδαιμονίων βασιλεύς), καὶ καθεζόμενοι ἐδῄουν τὴν γῆν. Καὶ ὄντων αὐτῶν οὐ πολλάς πω ἡμέρας ἐν τῇ Ἀττικῇ ἡ νόσος πρῶτον ἤρξατο γενέσθαι τοῖς Ἀθηναίοις, λεγόμενον μὲν καὶ πρότερον πολλαχόσε ἐγκατασκῆψαι καὶ περὶ Λῆμνον καὶ ἐν ἄλλοις χωρίοις, οὐ μέντοι τοσοῦτός γε λοιμὸς οὐδὲ φθορὰ οὕτως ἀνθρώπων οὐδαμοῦ ἐμνημονεύετο γενέσθαι. (Θουκυδ. 2.47.2 – 2.47.3)
Νεοελληνική απόδοση λίγο ελεύθερη:
Μόλις άρχισε το καλοκαίρι, οι Πελοποννήσιοι και οι σύμμαχοι, με τα δύο τρίτα των δυνάμεών τους, όπως ακριβώς είχαν κάνει και προηγουμένως, έκαναν εισβολή στην Αττική (αρχηγός τους ήταν ο Αρχίδαμος, ο γιος του Ζευξιδάμου, ο βασιλιάς των Λακεδαιμονίων) και στρατοπεδεύοντας λεηλατούσαν και ερήμωναν τη γη. Και ενώ δεν είχαν περάσει πολλές ημέρες από την εισβολή τους στην Αττική, έπεσε αρρώστια αρχικά στους Αθηναίους. Για την αρρώστια αυτή λεγόταν ότι προηγουμένως πολλές φορές είχε ενσκήψει σε πολλά μέρη και στη Λήμνο και σε άλλες περιοχές. Όμως πουθενά τουλάχιστον δεν είχε καταγραφεί στη μνήμη των ανθρώπων τόσο μεγάλη επιδημία ούτε τόσοι θάνατοι ανθρώπων.
Μικρός σχολιασμός:
Οι Πελοποννήσιοι πολιορκούν την Αττική. Επομένως σε συνθήκες πολιορκίας, ο ανεφοδιασμός σε τρόφιμα γίνεται μόνο από λίγα σημεία, ένα από τα οποία είναι και ο Πειραιάς. Επομένως, στις συνθήκες αυτές, η διάδοση της ασθένειας γίνεται πολύ γρήγορα. Ταυτόχρονα εμφανίστηκε και σε άλλες περιοχές της Μεσογείου, κάτι σαν τον κορονοϊό.
Η Σπάρτη και οι σύμμαχοί της είχαν την υπεροχή στην ξηρά, οι Αθηναίοι, με την αρχηγία του Περικλή, είχαν υποχωρήσει εντός των τειχών. Μέσα στα τείχη είχαν έλθει κάτοικοι και της υπαίθρου, επομένως η διάδοση των ποικίλων ασθενειών και του λοιμού γινόταν ταχύτατα.
Η Αθήνα, εξάλλου, για την προμήθεια των αγαθών της στηριζόταν στον εξαιρετικό στόλο της και έτσι την έπαθε.
Θα συνεχίσουμε.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
