Υπάρχουν αρκετές μαρτυρίες που ανάγονται στη Ρωμαϊκή εποχή, καθώς ιστορικοί της εποχής κατέγραψαν τις επισκέψεις των Ρωμαίων αυτοκρατόρων στον τάφο του μεγάλου στρατηγού στην Αλεξάνδρεια.
Είναι φυσικό για πολλούς να πιστεύουν ότι η μεγάλη Ελληνική στρατιωτική ιδιοφυΐα και κατακτητής της Ασίας θα επιθυμούσε να ταφεί στην πόλη που φέρει το όνομά του.
Ωστόσο, εδώ και αιώνες, αφθονούν οι θεωρίες σχετικά με τη θέση του Τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με ορισμένες να αγγίζουν τον μύθο.
Πιο πρόσφατα, ένας Αιγύπτιος τουριστικός αξιωματούχος ανέφερε υποτιθέμενα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η ανακάλυψη του φημισμένου τάφου μπορεί να είναι στην Όαση Siwa στην περιοχή Marai.
Εκεί υπήρχε ένα ιερό αφιερωμένο στον αρχηγό Αιγύπτιο Θεό Αμμών, τον οποίο οι Έλληνες ονόμαζαν Άμμωνα και εξίσωναν με τον θεό τους Δία. Ήταν πράγματι το αγαπημένο μέρος του Αλέξανδρου.
Ο Μέγας Αλέξανδρος στη μάχη της Ισσού. Εικόνα: Δημόσιος τομέας
Πρώτη ταφή στο Μέμφις
Σύμφωνα με τον ιστορικό Παυσανία και τα σύγχρονα αρχεία του Panan Chronicle για την περίοδο 321-320 π.Χ., ο Πτολεμαίος, ένας από τους στρατηγούς του Αλέξανδρου, τον έθαψε αρχικά στη Μέμφις της Αιγύπτου.
Στα τέλη του 4ου ή στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. κατά την πρώιμη Πτολεμαϊκή δυναστεία, το σώμα του Αλέξανδρου μεταφέρθηκε από τη Μέμφιδα στην Αλεξάνδρεια, όπου η σαρκοφάγος του τοποθετήθηκε στο συγκρότημα Serapeum, που έχτισε ο Φαραώ Nectanbo II.
Η Αλεξάνδρεια θεωρείται από τους περισσότερους ως η πραγματική τοποθεσία του Τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ρωμαίοι αυτοκράτορες επισκέπτονται τον τάφο στην Αλεξάνδρεια
Αρκετοί Ρωμαίοι αυτοκράτορες αναγνώρισαν το μεγαλείο του Έλληνα κατακτητή της Ασίας και εξέφρασαν τον θαυμασμό τους για τα κατορθώματά του, σύμφωνα με τους σύγχρονους ιστορικούς.
Ο Ιούλιος Καίσαρας επισκέφθηκε τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αλεξάνδρεια το 48 π.Χ., αποτίοντας φόρο τιμής.
Αργότερα, η βασίλισσα Κλεοπάτρα πήρε χρυσό από τον τάφο για να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο της εναντίον του Ρωμαίου αυτοκράτορα Οκταβιανού.
Μετά το θάνατο της Κλεοπάτρας, ο Αύγουστος επισκέφτηκε τον τόπο ταφής του Αλέξανδρου στην Αλεξάνδρεια. Λέγεται ότι έβαλε λουλούδια στον τάφο και ένα χρυσό διάδημα στο κεφάλι του στρατηγού.
Ένας άλλος ιστορικός της ρωμαϊκής εποχής έγραψε ότι ο Καλιγούλας επισκέφτηκε τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του πήρε τον θώρακα.
Το 199 μ.Χ., ο Σεπτίμιος Σευήρος επισκέφτηκε τον τάφο στην Αλεξάνδρεια και διέταξε να σφραγιστεί για να σταματήσει η συνεχιζόμενη λεηλασία.
Το 215 μ.Χ., αντικείμενα από τον τάφο του Αλεξάνδρου μεταφέρθηκαν από τον Καρακάλλα, ο οποίος αφαίρεσε τον χιτώνα του Αλέξανδρου, το δαχτυλίδι του, τη ζώνη του και κάποια άλλα πολύτιμα αντικείμενα και τα εναποθέτησε στο φέρετρο.
Ένα τσουνάμι το 356 μ.Χ. πλημμύρισε την πόλη μετά από μια σειρά σεισμών, με αποτέλεσμα την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Τα νερά του Δέλτα του Νείλου έκαναν την Αλεξάνδρεια να βυθιστεί αργά έως και δώδεκα πόδια από την εποχή του Αλεξάνδρου.
Ουσιαστικά, ο ταφικός χώρος του Αλεξάνδρου πρέπει να έχει βυθιστεί αρκετά βαθιά στον βυθό της θάλασσας μέχρι τώρα, μαζί με μεγάλο μέρος της αρχαίας πόλης, στην κορυφή της οποίας βρίσκεται η σύγχρονη πόλη.
Ο Αλέξανδρος μπαίνει στη Βαβυλώνα. Εικόνα: Antonio Tempesta/Wikipedia Commons CC0
Η Αίγυπτος ως τόπος ταφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Ενώ η κοινή πεποίθηση είναι ότι ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια, 140 ξεχωριστές, άκαρπες προσπάθειες εντοπισμού του έχουν καταγραφεί από το Αιγυπτιακό Ανώτατο Συμβούλιο Αρχαιοτήτων.
Αυτές οι απόπειρες έχουν δημιουργήσει πολλές θεωρίες ως προς το ακριβές σημείο όπου βρίσκεται ο Αλέξανδρος—η πιο παλιά είναι ότι ο τάφος βρίσκεται στο κέντρο της αρχαίας πόλης.
Αρκετοί μελετητές του 19ου αιώνα, όπως ο Αναστάσιος Νερούτσος, ο Heinrich Kiepert και ο Ernst von Sieglin συμφώνησαν με αυτή τη θεωρία.
Το 1850, ο Ambroise Schilizzi ανακοίνωσε την ανακάλυψη της υποτιθέμενης μούμιας και του τάφου του Αλέξανδρου μέσα στο τέμενος Nabi Daniel στην Αλεξάνδρεια. Ωστόσο, δεν δόθηκε άδεια ανασκαφής, ούτε δόθηκε αργότερα.
Αφιέρωση του βασιλιά Αλέξανδρου στην Αθηνά Πολιά στην Πριήνη. Εικόνα: Gre Regiment/Wikimedia Commons CC BY-SA 4.0
Η Βενετική θεωρία
Υπάρχει μάλιστα μια θεωρία ότι τοποθετεί τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη Βενετία και, συγκεκριμένα, στον καθεδρικό ναό του Αγίου Μάρκου της πόλης.
Η θεωρία απορρίπτεται από αρκετούς μελετητές ως τραβηγμένη με πολλούς θρησκευτικούς τόνους.
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη υπόθεση, όταν οι Άραβες κατέλαβαν την Αλεξάνδρεια, ήθελαν να απαλλάξουν την πόλη από οτιδήποτε προϊσλαμικό, οπότε ο τόπος ταφής του Αλέξανδρου —που λατρευόταν ως θεός— θα έπρεπε να φύγει.
Η Αλεξάνδρεια ήταν επίσης ο τελευταίος τόπος ανάπαυσης του Μάρκου, ενός από τους τέσσερις χριστιανούς συγγραφείς του Ευαγγελίου, ο οποίος είναι ο προστάτης Άγιος της Βενετίας.
Μια παραλλαγή της θεωρίας της Βενετίας έχει βενετούς εμπόρους να κλέβουν τα λείψανα του Αλέξανδρου πιστεύοντας ότι ανήκουν στον Άγιο Μάρκο τον Ευαγγελιστή και να τα μεταφέρουν στη βασιλική του Αγίου στη Βενετία.
Ο Δρ Andrew Michael Chugg, ο οποίος έγραψε το βιβλίο The Lost Tomb of the Alexander the Great φαίνεται να προσαρμόζει τη θεωρία που βασίζεται σε ένα κομμάτι σαρκοφάγου του Φαραώ Νεκτάνμπο Β’.
Ο αρχικός τάφος του Αλέξανδρου στο Μέμφις χτίστηκε από τον Φαραώ Νεκτάνμπο Β’ μέσα στο συγκρότημα Serapeum. Τα γλυπτά Ελλήνων ποιητών και φιλοσόφων υποδηλώνουν ότι ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν μέσα σε αυτό το συγκρότημα.
Παραδόξως, ένα κομμάτι τοιχοποιίας που βρέθηκε στα θεμέλια του Αγίου Μάρκου στη Βενετία ταιριάζει με τις διαστάσεις της σαρκοφάγου του Νεκτάνμπο Β’ στο Βρετανικό Μουσείο, υποδεικνύοντας ότι ο τάφος του Αλέξανδρου βρίσκεται μέσα στον τάφο του Αγίου Μάρκου κάτω από τη Βασιλική.
Δεδομένου ότι το σώμα του Αλέξανδρου εξαφανίστηκε το 392 μ.Χ., και εμφανίστηκε ο τάφος του Αγίου Μάρκου την ίδια στιγμή, ο Chugg πιστεύει ότι οι Βενετοί έμποροι έκλεψαν το σώμα, παρεξηγώντας το με του Αγίου Μάρκου.
Πράγματι, τα πιο περίεργα πράγματα έχουν συμβεί στην ιστορία.
Τρισδιάστατη αναπαράσταση του ταφικού λόφου Καστά στην Αμφίπολη. Εικόνα: Magikos fakos/Wikipedia CC BY-SA 4.0
Είναι θαμμένος στη Βεργίνα ο Μέγας Αλέξανδρος;
Το 1993, ο Έλληνας αρχαιολόγος Τριαντάφυλλος Παπαζώης ανέπτυξε τη θεωρία ότι δεν είναι ο Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας που είναι θαμμένος στον βασιλικό τάφο ΙΙ στη Βεργίνα της Ελλάδας, αλλά στην πραγματικότητα είναι ο Μέγας Αλέξανδρος ενώ ο γιος του Αλέξανδρος Δ’ είναι θαμμένος στον τάφο III.
Ο Παπαζώης κατέληξε επίσης στο συμπέρασμα ότι ο θώρακας, η ασπίδα, το κράνος και το σπαθί που βρέθηκαν στον τάφο II ανήκουν στην πανοπλία του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ωστόσο, η θεωρία του αρχαιολόγου δεν αποδείχθηκε ποτέ.
Το μυστήριο του τάφου της Αμφίπολης
Το 2014 η Ελλάδα και ο υπόλοιπος κόσμος συγκλονίστηκαν από την είδηση της ανακάλυψης του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αμφίπολη της βόρειας Ελλάδας.
Ο μεγάλος τάφος της εποχής του Αλεξάνδρου στον λόφο Καστά της Αμφίπολης οδήγησε για άλλη μια φορά σε εικασίες για τον τελευταίο τόπο ανάπαυσης του Αλέξανδρου. Κάποιοι εικάζουν ότι χτίστηκε για τον Αλέξανδρο, αλλά δεν χρησιμοποιήθηκε λόγω του ότι ο Πτολεμαίος Α’ Σώτερ είχε καταλάβει το νεκρικό σώμα και το είχε απομακρύνει από τον αρχικό του προορισμό.
Τα ευρήματα στην τοποθεσία οδήγησαν σε εικασίες ότι ήταν ένα μνημείο αφιερωμένο στον στενό φίλο του Αλέξανδρου, τον Ηφαιστίωνα.
Ο Andrew Chugg υπέθεσε ότι ο τάφος ανήκει στη μητέρα του Αλέξανδρου, την Ολυμπιάδα, ή τη Ρωξάνη, τη σύζυγό του, με την πρώτη να είναι η πιο πιθανή.
Ο Μέγας Αλέξανδρος στη Μάχη των Γαυγαμήλων. Ανάγλυφο από ελεφαντόδοντο 18ου αιώνα. Εικόνα: Luis Garcia/Wikimedia Commons CC BY-SA 3.0
Πιο κοντά στον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Η Ελληνίδα αρχαιολόγος Καλλιόπη Λημναίος-Παπακώστα έχει θέσει ως αποστολή της ζωής της να βρει το Άγιο Δισκοπότηρο των ερευνητών, τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Η Διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Ερευνών του Αλεξανδρινού Πολιτισμού, Λημναίου-Παπακώστα, σκάβει για πάνω από δεκαπέντε χρόνια σε τοποθεσίες γύρω από τους κήπους Shallalat, ένα δημόσιο πάρκο στην καρδιά της Αλεξάνδρειας.
Η Ελληνίδα αρχαιολόγος και η ομάδα της έχουν σκάψει πάνω από δέκα μέτρα (35 πόδια) κάτω από τη σύγχρονη Αλεξάνδρεια για να βρουν τον άνθρωπο από τον οποίο πήρε το όνομά της η πόλη.
Η Λημναίου-Παλαιοκώστα και η ομάδα της βρήκαν τους πρώτους δρόμους που κατασκευάστηκαν στην πόλη, καθώς και τα θεμέλια ενός τεράστιου δημόσιου κτηρίου μήκους άνω των 200 ποδιών. πιστεύουν ότι αυτή η περιοχή είναι η αρχαία βασιλική συνοικία.
Η αρχαιολόγος και η ομάδα της χρησιμοποίησαν ένα περίτεχνο σύστημα αντλιών για να στεγνώσουν την περιοχή ώστε να συνεχίσουν να σκάβουν.
Η επιμονή της Λημναίου-Παπακώστα απέδωσε καρπούς, προσθέτοντας την τόσο αναγκαία αισιοδοξία για την προσπάθειά της: Η ομάδα της όντως αποκάλυψε ένα πρώιμο Ελληνιστικό άγαλμα που φέρει τα χαρακτηριστικά του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Το μαρμάρινο άγαλμα απεικονίζει σίγουρα τον «Μέγα Αλέξανδρο». Δημιουργήθηκε με την ίδια τεχνική του μεγάλου γλύπτη Λύσιππου —δηλαδή με το κεφάλι γερμένο προς τα κάτω και στο πλάι.
Το άγαλμα, το οποίο είναι πλέον παγκοσμίως αναγνωρισμένο ότι αντιπροσωπεύει τον μεγάλο στρατηγό, εκτίθεται τώρα στο Εθνικό Μουσείο της Αλεξάνδρειας.
Ίσως αυτό είναι η απόδειξη ότι είμαστε πραγματικά πιο κοντά στην αποκάλυψη του μεγάλου μυστηρίου του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου από όσο ήμασταν ποτέ πριν.
Ωστόσο, είναι επίσης πιθανό ο μεγάλος κατακτητής που πίστευε ότι ήταν γιος του Δία να συνεχίσει να κρύβεται στα βάθη της ιστορίας παραμένοντας για πάντα αθάνατος.
