Εκρήγνυται από ενέργεια αλλά απόλυτα ακίνητη, η εικόνα του Harold “Doc” Edgerton το 1964 με μια σφαίρα 0,30 διαμετρήματος να σκίζει ένα μήλο έδειξε μια κατά τα άλλα αόρατη στιγμή με μαγευτικές λεπτομέρειες. Η σκηνή απέκτησε μια γαλήνια, γλυπτική ομορφιά καθώς η φλούδα του αποσυντιθέμενου μήλου άνοιξε σε ένα βαθύ μπλε φόντο.
Η εικόνα θεωρείται ευρέως ως έργο τέχνης. Το πιο σημαντικό για τον δημιουργό του, ωστόσο, ήταν επίσης ένα κατόρθωμα της ηλεκτρολογίας. Ο επί μακρόν καθηγητής του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT) το χρησιμοποίησε για να απεικονίσει μια διάλεξη, με τον περίφημο τίτλο “Πώς να φτιάξετε σάλτσα μήλου”, στην οποία εξήγησε την πρωτοποριακή τεχνολογία φλας που τον βοήθησε να τραβήξει τη φωτογραφία.
Ο Edgerton, ο οποίος πέθανε το 1990 σε ηλικία 86 ετών, θεωρείται ο πατέρας της φωτογραφίας υψηλής ταχύτητας. Οι ταχύτητες κλείστρου της κάμερας ήταν πολύ αργές για να τραβήξουν μια σφαίρα που πετούσε με ταχύτητα 2.800 πόδια ανά δευτερόλεπτο, αλλά τα στροβοσκοπικά φλας του – πρόδρομος των σύγχρονων στροβοσκοπικών φώτων – δημιούργησαν εκρήξεις φωτός τόσο σύντομες που μια έγκαιρη φωτογραφία, τραβηγμένη σε ένα κατά τα άλλα σκοτεινό δωμάτιο, το έκανε να φαίνεται σαν να είχε σταματήσει ο χρόνος. Τα αποτελέσματα ήταν μαγευτικά και, συχνά, ακατάστατα.
«Συνήθιζα να αστειευόμασταν ότι χρειαζόταν ένα τρίτο του μικροδευτερόλεπτου (ένα εκατομμυριοστό του δευτερολέπτου) για να τραβήξουμε τη φωτογραφία — και όλο το πρωί για να καθαρίσουμε», θυμάται ο πρώην μαθητής του και βοηθός καθηγητή, J. Kim Vandiver, σε ένα βιντεοκλήση από τη Μασαχουσέτη.
Ενώ οι πρώτοι χειριστές κάμερας είχαν πειραματιστεί με πυροτεχνικές «σκόνες λάμψης» που συνδύαζαν μεταλλικά καύσιμα και οξειδωτικά μέσα για να παράγουν μια σύντομη, φωτεινή χημική αντίδραση, ο γεννημένος στη Νεμπράσκα Edgerton δημιούργησε ένα φλας που ήταν πολύ πιο κοντό και πιο εύκολο να ελεγχθεί. Η ανακάλυψή του ήταν περισσότερο θέμα φυσικής παρά χημείας: Αφού έφτασε στο MIT τη δεκαετία του 1920, ανέπτυξε έναν σωλήνα λάμψης γεμάτο με αέριο xenon που, όταν υποβαλλόταν σε υψηλή τάση, θα έκανε το ηλεκτρικό ρεύμα να μεταπηδά μεταξύ δύο ηλεκτροδίων για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου.
Μέχρι τη στιγμή που πυροβόλησε το κλείστρο για τη διάσημη πλέον φωτογραφία του με το μήλο, ο Edgerton είχε αναπτύξει ένα microflash που χρησιμοποιούσε απλό αέρα και όχι xenon. Είχε επίσης δημιουργήσει γνωστές εικόνες πολλών δεκαετιών: κολίβρια κατά τη διάρκεια της πτήσης, μπαστούνια του γκολφ να χτυπούν μπάλες και ακόμη και εκρήξεις πυρηνικής βόμβας. (Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Έντγκερτον ανέπτυξε μια ειδική “ραπατρονική” — ή ταχεία ηλεκτρονική — κάμερα για την Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας που μπορούσε να ελέγχει την ποσότητα του φωτός που εισέρχεται στην κάμερα κατά τη διάρκεια των εκρήξεων.)
Ωστόσο, ήταν οι φωτογραφίες του με σφαίρες της δεκαετίας του 1960 που αποδείχθηκαν μερικές από αυτές τις πιο αξέχαστες. Σύμφωνα με τον Vandiver, ο οποίος εξακολουθεί να εργάζεται στο MIT ως καθηγητής μηχανολογίας, η πρόκληση δεν ήταν η παραγωγή φλας αλλά η απενεργοποίηση της κάμερας την κατάλληλη στιγμή. Οι ανθρώπινες αντιδράσεις ήταν πολύ αργές για να τραβήξετε τη φωτογραφία με το χέρι, έτσι ο Έντγκερτον χρησιμοποίησε τον ήχο της ίδιας της σφαίρας ως σκανδάλη.
«Θα υπήρχε ένα μικρόφωνο έξω από την εικόνα, ακριβώς κάτω», είπε ο Vandiver. “Λοιπόν, όταν το ωστικό κύμα από τη σφαίρα χτύπησε το μικρόφωνο, το μικρόφωνο έκλεισε το φλας και μετά θα κλείσατε το (μετά το κλείστρο).”
Κατασκευή εικονιδίου
Με τα χρόνια, ο Edgerton και οι μαθητές του πήραν ένα τουφέκι σε αντικείμενα όπως μπανάνες, μπαλόνια και τραπουλόχαρτα. Για τον Vandiver, ο λόγος για τον οποίο το μήλο – μαζί με μια εικόνα του 1957 μιας σταγόνας γάλακτος που πιτσιλίζει – έγινε μια από τις καθοριστικές φωτογραφίες του Edgerton είναι, εν μέρει, η απλότητά του. «Σου πιάνει τη φαντασία… και καταλαβαίνεις αμέσως τι είναι», είπε.
Υπήρχε ένας άλλος παράγοντας που έπαιζε: το καλλιτεχνικό μάτι του Edgerton. Η συνθετική ομορφιά των εικόνων του τις είδε να αναδημοσιεύονται σε εφημερίδες και περιοδικά σε όλο τον κόσμο και περισσότερες από 100 φωτογραφίες του φυλάσσονται σήμερα στο Smithsonian American Art Museum. Ωστόσο, ο Edgerton απέρριψε τον πρόσθετο τίτλο.
«Μην με κάνετε να γίνω καλλιτέχνης», φέρεται να είπε. “Είμαι μηχανικός. Είμαι πίσω από τα γεγονότα, μόνο τα γεγονότα.”
Ενώ ο Vandiver είπε ότι “υπάρχει σίγουρα μια καλλιτεχνική κληρονομιά” στα οπτικά πειράματα του Edgerton, τα οποία προώθησαν τον τομέα της φωτογραφίας, η έρευνά του έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την επιστήμη και τη βιομηχανία. Η πρακτική του προσέγγιση συνεχίζεται στο Edgerton Center του MIT, το οποίο ιδρύθηκε προς τιμήν του το 1992. Ο Vandiver, ο οποίος υπηρετεί ως διευθυντής του κέντρου, είπε ότι κάθε μαθητής ενθαρρύνεται να τραβήξει μια δική του φωτογραφία με σφαίρες.
«Εξακολουθούμε να διδάσκουμε το μάθημα και οι μαθητές εξακολουθούν να σκέφτονται περίεργα πράγματα για να τραβήξουν φωτογραφίες», είπε, υπενθυμίζοντας πρόσφατες εικόνες με έγχρωμη κιμωλία και κραγιόν που σκίζονται από σφαίρες. «Τα μήλα είναι βαρετά τώρα».
Ακολουθήστε μας στα κοινωνικά δίκτυα facebook, twitter, instagram, youtube, και στο Google news. Διαβάστε την e-enimerosi.com για να ενημερώνεστε για όλα τα νέα, από την Ελλάδα και τον κόσμο, κάνετε εγγραφή στην σελίδα και πατήστε το καμπανάκι για να ενημερώνεστε πρώτοι έγκαιρα και έγκυρα.