Δεν αποκρύβει την ανησυχία του για το Κυπριακό, τον τουρκικό αναθεωρητισμό, την ποιότητα της λύσης στο εθνικό μας πρόβλημα ούτε και διστάζει να διακηρύξει καθαρά τα «πρέπει» που οφείλει να τιμήσει ο διάδοχός του στον προεδρικό θώκο προκειμένου να είναι συμβατά όσα προτίθεται να πράξει, με τη λαϊκή βούληση και ετυμηγορία.
Ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης σε χρονική απόσταση 36 ημερών από τις κάλπες για την ανάδειξη του επόμενου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθορίζει ως κόκκινες γραμμές που δεν θα πρέπει να περάσει ο διάδοχός του: Τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας και κυριαρχίας χωρίς παρεμβάσεις τρίτων. Την κατάργηση των εγγυήσεων και των επεμβατικών δικαιωμάτων. Την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων. Τη διασφάλιση ενός λειτουργικού συστήματος διακυβέρνησης που δεν θα οδηγεί σε αποτελέσματα ανάλογα όσων που καταγράφονται στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ή στον Λίβανο. Τη διασφάλιση του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Υπεραμύνεται της διαχείρισης που έκανε στη δεκαετή θητεία του, στην προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε ότι αφορά το Κυπριακό. Παραδέχεται ότι άλλο είναι να βιώνεις τη διαχείριση ως συνομιλητής και άλλο να παρακολουθείς εκ του μακρόθεν τα τεκταινόμενα. Απαντά στην κριτική που δέχεται ότι εκλέγηκε ως Πρόεδρος λύσης και ολοκληρώνει τη θητεία ως απορριπτικός. Υποδεικνύει ότι ζουν με ψευδαισθήσεις όσοι πιστεύουν ότι με καλοπιάσματα της Τουρκίας μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα και να οδηγηθεί σε λύση το Κυπριακό.
Σε ότι αφορά τα ενεργειακά, ο Πρόεδρος τονίζει ότι η Κύπρος μπορεί να γίνει σημαντικός παίχτης στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου όπως και της Ευρώπης με αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην περιοχή μας.
– Δέκα χρόνια εξουσίας. Τι είναι αυτό που σας αγχώνει φεύγοντας από την Προεδρία;
– Αυτό που μου προκαλεί ανησυχία είναι η κατάσταση στην οποία ευρίσκεται το Κυπριακό και η προοπτική να ξεπεραστεί το αδιέξοδο με στόχο την εξεύρεση μιας λύσης που να επιτρέπει στον Κυπριακό Ελληνισμό να μπορεί να την αποδεχτεί. Mια λύση που να διασφαλίζει τη λειτουργικότητα και την ανεξαρτησία του κράτους, την αποφυγή εξάρτησης από μια τρίτη χώρα μέσω των μηχανισμών διακυβέρνησης ή της παρουσίας ξένων στρατευμάτων, ιδιαίτερα κατοχικών. Και βεβαίως χωρίς εγγυήσεις, ένα σύστημα που και ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, στις 4 Ιουνίου 2017, χαρακτήρισε ως αναχρονιστικό.
– Θα κάνατε κάτι διαφορετικό με την ανάληψη της εξουσίας στη βάση των εμπειριών που σήμερα έχετε; Ξεκινώντας από το Κυπριακό, θα λειτουργούσατε διαφορετικά;
– Ξεκινώντας από το μεγάλο θέμα, το Κυπριακό, δεν θεωρώ ότι παρέλειψα να πράξω ότι επιβαλλόταν να πράξω, εξού και τα άλματα προόδου που είχαν σημειωθεί κατά τη διάρκεια του διαλόγου, ιδιαίτερα από το 2014 έως το 2017 οπότε και οδηγηθήκαμε στο Κραν Μοντανά. Να υπενθυμίσω τον σημαντικό αριθμό συγκλίσεων, το γεγονός ότι για πρώτη φορά πετύχαμε τη συμμετοχή της Τουρκίας στις διαπραγματεύσεις με την παρουσία, μάλιστα, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με τον ΓΓ του ΟΗΕ να αναγνωρίζει ένα εκ των θεμελιωδών προβλημάτων που αντιμετώπιζαν οι Ελληνοκύπριοι. Δηλαδή την κατάργηση των εγγυήσεων και της αποχώρησης του κατοχικού στρατού, την ανταλλαγή για πρώτη φορά χαρτών που μας έφερναν πολύ πλησίον σε συμφωνία με τη διαφορά μας να περιορίζεται μόλις στο 1% , επανερχόμενοι – σ’ ότι αφορά το εδαφικό – στις πρόνοιες του Σχεδίου Ανάν.
– Μετά την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν το οποίο, όπως καλά γνωρίζετε, είχα με πάθος υποστηρίξει, δεν υπήρχε κανένας που θα μπορούσε να αγνοήσει την απόφαση της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελληνοκυπρίων. Για να διαπιστώσουμε ποιοι είναι οι λόγοι που οδήγησαν τους Ελληνοκύπριους στην απόρριψη είχαμε προχωρήσει τότε σε μια ευρύτατη έρευνα με 60 χιλιάδες ερωτηματολόγια που εστάλησαν σε πολίτες, με ένα αριθμό απαντήσεων 10 χιλιάδων τα οποία αξιολογήθηκαν από τεχνοκράτες, με κατάταξη κατά σειρά προτεραιότητας των θεμάτων που οδήγησαν την ελληνοκυπριακή κοινότητα, με συντριπτική πλειοψηφία, 76%, να απορρίψει το Σχέδιο Ανάν.
Το θέμα της ασφάλειας ήταν το πρωτεύον. Ήταν και το θέμα της λειτουργικότητας του κράτους και η διάρκεια της λύσης εκ των σημαντικών σημείων που καταγράφηκαν. Το σύνολο των λόγων που κατέγραψαν ως έγνοιες οι πολίτες ανέρχονταν στους 19. Αυτό ήταν και το έγγραφο που το Φεβρουάριο του 2005, παρουσιάσαμε στον κ. Ερντογάν, όταν με πρόσκληση του ΑΚΡ είχαμε επισκεφθεί, ως αντιπροσωπεία του ΔΗΣΥ, την Τουρκία.
Παρουσιάσαμε και στον τότε Πρόεδρο Γκιούλ τα πορίσματα της έρευνας. Βεβαίως αναλογιζόμενος τη συμπεριφορά του τότε ηγέτη της Τουρκίας με τη σημερινή ουδεμία, μα ουδεμία σχέση έχει. Είχε αποδεχθεί ότι ήταν απόλυτο δημοκρατικό δικαίωμα των Ελληνοκυπρίων να απορρίψουν το σχέδιο Ανάν με βάση της ανησυχίες που εξέφρασαν. Συμβούλεψε να αρχίσει ένας νέος διάλογος προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων, μεταξύ του τότε Προέδρου κ. Παπαδόπουλου και του κ. Ταλάτ.
Έχοντας κατά νουν εκείνες τις ανησυχίες και θεωρώντας ότι χωρίς βελτιώσεις ή και αναθεωρήσεις προνοιών του σχεδίου Ανάν δεν θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από την πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων ένα νέο σχέδιο, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων και χωρίς να εκφεύγουμε των βασικών προνοιών για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, οι προτάσεις που κατά καιρούς κατέθετα έτειναν στο να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων ούτως ώστε να επιτύχουμε μια λύση που θα γινόταν αποδεκτή.
-Όμως, τι πετύχατε;
-Πρέπει να πω ότι παρατηρήθηκε σημαντική πρόοδος σε πλείστους όσους τομείς. Αλλά δεν πρέπει να παραλείψω την ίδια ώρα να αναφέρω ότι πολλές των συγκλίσεων αναθεωρούνταν κατά καιρούς ανάλογα με τις παρεμβάσεις της Άγκυρας προς την τουρκοκυπριακή ηγεσία. Ένα παράδειγμα είναι, η αναγνώριση των τεσσάρων βασικών ελευθεριών με το δικαίωμα αγοράς περιουσίας οπουδήποτε στην Κύπρο χωρίς περιορισμούς, από Κύπριους πολίτες. Τον Γενάρη του 2017 η τουρκοκυπριακή πλευρά υπαναχώρησε από αυτό, υποβάλλοντας πρόταση για οροφή κατά χρόνο με βάση κριτήρια που θα έκρινε η τουρκοκυπριακή ηγεσία. Να σημειώσω ότι διασφαλιζόταν η πλειοψηφία της κάθε μιας των κοινοτήτων.
– Κύριε Πρόεδρε υπάρχουν κόκκινες γραμμές τις οποίες θα συμβουλεύετε τον διάδοχό σας ποτέ να μην τις περάσει;
– Μέσα από όσα έχω πει, καθορίζονται και οι κόκκινες γραμμές. Κι αυτές είναι: Η διασφάλιση της ανεξαρτησίας και κυριαρχίας έτσι ώστε να μην υπάρχουν παρεμβάσεις τρίτων. Για να επιτευχθεί τούτο απαιτείται η κατάργηση του αναχρονιστικού συστήματος των εγγυήσεων και των επεμβατικών δικαιωμάτων. Απαιτείται η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, απαιτείται η διασφάλιση ενός λειτουργικού συστήματος διακυβέρνησης που δεν θα οδηγεί σε ανάλογα με τα αποτελέσματα με αυτά που καταγράφονται στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ή στον Λίβανο. Διασφάλιση του ευρωπαϊκού κεκτημένου που ούτως ή άλλως είναι εκ των υποχρεώσεών μας. Δεν μπορεί η Κύπρος να είναι μέλος της ΕΕ και η τουρκοκυπριακή κοινότητα να αποτελεί υποτελή διοίκηση μιας χώρας μη κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Τουρκία πάντα στόχευε σε έλεγχο της Κύπρου
– Κύριε Πρόεδρε, αισθάνεστε ότι η Τουρκία χρησιμοποίησε όλη αυτή την προσπάθεια στο Κυπριακό, τις συνομιλίες, για να οδηγήσει τα πράγματα εδώ που είναι σήμερα και στη θέση πως δεν μπορεί να εξευρεθεί λύση ομοσπονδίας και άρα θα πρέπει να αναζητηθεί μιας άλλης μορφής λύση;
– Για να είσαι ασφαλής στα συμπεράσματα θα πρέπει να ανατρέξεις σε ολόκληρη την ιστορία του Κυπριακού, στις κατά καιρούς προσπάθειες των τουρκικών κυβερνήσεων που δεν ήταν άλλες απ’ ό,τι σήμερα διεκδικούν. Δηλαδή, είτε ένα κράτος που μέσα από τους μηχανισμούς θα ελέγχεται από την Τουρκία είτε με τη δημογραφική αλλοίωση. Και αν δεν επιτυγχάνετο τούτο θα έπρεπε, κατά την τουρκική πολιτική, να υπάρχει ένας έλεγχος μέρους της Κύπρου. Τα δύο κράτη δεν είναι φαινόμενο που παρουσιάζεται τον Απρίλη του ’21 στη Γενεύη, αλλά καταγράφεται στις 15 Νοεμβρίου 1983 με την ανακήρυξη του ψευδοκράτους, για να μην ανατρέξω στο 1956 στον Νιχάτ Ερίμ και το σχέδιο για διχοτόμηση της Κύπρου. Και ούτε τυχαίο ήταν το σύνθημα «ταξίμ» που άρχισε να καλλιεργείται από το 1957 και μετά.
Συνεπώς για ασφαλή συμπεράσματα θα πρέπει να δούμε την όλη πορεία του Κυπριακού. Ξεχνούμε την αναφορά του Τούρκου πρώην υπουργού των Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου, πως εάν δεν υπήρχε Τουρκοκύπριος θα έπρεπε να ευρεθεί ο τρόπος να εγκατασταθούν Τούρκοι στην Κύπρο για να μπορεί η Τουρκία να διεκδικεί τα όσα σήμερα διεκδικεί;
Άλλο παράδειγμα αναθεωρητισμού καταγράφεται και στις προκλήσεις σε βάρος της Ελλάδας. Οι διεκδικήσεις απέναντι στην Ελλάδα είναι ενάντια σε κάθε αρχή δικαίου. Δεν πρέπει να αγνοούμε τις παρεμβάσεις της Άγκυρας στην επιλογή Τουρκοκύπριου ηγέτη, προκειμένου να επιτύχει την ανάδειξη του κ. Τατάρ. Και τις δυνατότητες των Τουρκοκυπρίων, μέσα από τη δική τους αντίσταση να παρακάμψουν τις αναθεωρητικές πολιτικές της Τουρκίας.
Μακάρι να ήταν οι τουρκοκύπριοι συμπατριώτες οι συνομιλητές μας
– Με βάση αυτά που μας έχετε περιγράψει για το ποια λύση του Κυπριακού πρέπει να υπάρξει για να διασφαλίζει τις ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων και τη σοφία που αποκτήσατε από τη δεκαετή θητεία σας στον προεδρικό θώκο, θεωρείτε ότι είναι εφικτός στόχος η λύση; Μπορεί κάποια στιγμή να καταφέρουμε να πετύχουμε λύση του Κυπριακού;
– Όσοι πιστεύουν ότι μέσα από κινήσεις φιλίας είναι δυνατό να αλλάξουν τα δεδομένα, έχω την εντύπωση ότι ζουν με ψευδαισθήσεις, εάν παραμείνει η στρατηγική επιλογή της Τουρκίας να συμφέρεται ως συμπεριφέρεται ωσάν να είναι υπερδύναμη και να παρεμβαίνει είτε στην Κύπρο, είτε στο Αιγαίο, στη Συρία ή την Λιβύη ή το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Μακάρι να ήταν οι Τουρκοκύπριοι συμπατριώτες οι συνομιλητές μας. Δυστυχώς αυτή είναι η Άγκυρα. Αυτό είναι που θα πρέπει να αλλάξει. Μετά τις τουρκικές εκλογές εάν υπάρξει μία προσγείωση και αλλαγή της αναθεωρητικής συμπεριφοράς της Τουρκίας ίσως να δημιουργηθούν νέα δεδομένα. Κάτι που δεν είναι εκ των ευκόλως προσδοκώμενων.
– Επειδή διαφορετικά μπορεί να βλέπει κάποιος τα πράγματα είναι Πρόεδρος και διαφορετικά όταν δεν είναι, τι είναι εκείνο που θα συμβουλεύετε τον διάδοχό σας σ’ ότι αφορά το Κυπριακό;
– Διαφορετικό είναι να ζεις με την ελπίδα και να καλλιεργείς την ελπίδα, και διαφορετικό να διαπιστώνεις στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης πως άλλα προσδοκούσες και ανέμενες και άλλα αντιμετωπίζεις. Εκεί είναι που προσγειώνεσαι και κατανοείς ακόμα περισσότερο το που στοχεύει ο συνομιλητής σου. Ιδιαίτερα όταν ξέρεις ότι ο συνομιλητής σου δεν έχει την ελευθερία να αποφασίζει, και για κάθε πρόταση θα πρέπει να λάβει έγκριση κάποιας πρόνοιας των συμφωνιών και να βλέπεις υπαναχώρηση διότι διαφωνεί η Τουρκία.
Εκείνο που θα ήθελα να πω είναι πως από το ’17, μετά τη διακοπή του διαλόγου στο Κραν Μοντανά, δεν άφησα ευκαιρία για ευκαιρία προκειμένου να επαναλαμβάνω και να θέλω δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις επανέναρξης του διαλόγου απ’ εκεί όπου σταμάτησαν.
Δεν ξέρω εάν χρειάζεται να απαριθμήσω τις συναντήσεις και τις επιστολές προς τον Γενικό Γραμματέα, τις προσπάθειες προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον διορισμό ειδικού απεσταλμένου, την άρνηση της Τουρκίας να αποδεχθεί το κοινό έδαφος που είχαμε επιτύχει με τον κ. Ακιντζί. Να θυμίσω τη συνάντηση με τον ΓΓ στο Βερολίνο το 2019, και την ανακοίνωση των Ηνωμένων Εθνών στην οποία διαπιστωνόταν η δέσμευση των δύο ηγετών για την εξεύρεση λύσης βασισμένης σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα όπως ορίζεται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Να θυμίσω την τουρκική αξίωση μετά τη συνάντηση στο Βερολίνο ότι δεν μπορεί να επαναρχίσει ο διάλογος πριν από τις «εκλογές» στα κατεχόμενα για την ανάδειξη νέου Τουρκοκύπριου ηγέτη, γνωρίζοντας μέσα από τις παρεμβάσεις, τι ήταν αυτό που επεδίωκε η Άγκυρα.
Να θυμίσω και την άρνηση της Τουρκίας, ενωρίτερα τον Σεπτέμβρη του ’19 να αποδεχθεί το κοινό έδαφος που είχαμε συμφωνήσει με τον κ. Ακιντζί, επικαλούμενη άγνοια για το τι είχε συμφωνηθεί.
Ακολουθήστε μας στα κοινωνικά δίκτυα facebook, twitter, instagram, youtube, και στο Google news. Διαβάστε την e-enimerosi.com για να ενημερώνεστε για όλα τα νέα, από την Ελλάδα και τον κόσμο, κάνετε εγγραφή στην σελίδα και πατήστε το καμπανάκι για να ενημερώνεστε πρώτοι έγκαιρα και έγκυρα.
πηγή: Φιλελεύθερος