Αιγοπρόβατα: Υπό εξαφάνιση οι σπάνιες Ελληνικές φυλές.

Σημαντική περιουσία του πρωτογενή τομέα αποτελούν οι ελληνικές αυτόχθονες φυλές αιγοπροβάτων, για τις οποίες ελλοχεύει ο κίνδυνος να χαθούν στο σύνολό τους, ενώ ήδη οι περισσότερες έχουν σβηστεί από τη λίστα.

Η εκτροφή αιγοπροβάτων αποτελεί παραδοσιακά τον πιο σημαντικό κλάδο της ελληνικής κτηνοτροφίας, συμβάλλοντας στην αγροτική ανάπτυξη και στην παραγωγή ποικίλων αγροτικών προϊόντων.

Πολλές όμως, ελληνικές φυλές αιγοπροβάτων εγκαταλείπονται σταδιακά στο πέρασμα των χρόνων. Από τα περίπου 11 εκατ. αιγοπρόβατα από εγχώριες και εισαγόμενες φυλές (στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ του 2020) μόνο οι 500.000 με 700.000 καταγράφονται ως ελληνικές φυλές. Να σημειωθεί ότι για να χαρακτηριστεί μία φυλή σπάνια θα πρέπει ο πληθυσμός τους να έχει πέσει κάτω από τις 10.000 ζώα.

Οι διασταυρώσεις

Τα τελευταία χρόνια λόγω της μειωμένης παραγωγικότητάς τους, οι περισσότεροι κτηνοτρόφοι άρχισαν να τις αντικαθιστούν ή ακόμα και να διασταυρώνουν τις αυτόχθονες φυλές με βελτιωμένες φυλές του εξωτερικού, οι οποίες θεωρήθηκαν μεγαλύτερης παραγωγικότητας. Αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής ήταν ο περιορισμός του αριθμού των καθαρόαιμων αυτόχθονων ζώων στα ελληνικά ποίμνια και κοπάδια.

Χαρακτηριστικό είναι, ότι στα μέσα της δεκαετίας του ’90 εκτρέφονταν στον ελληνικό χώρο 26 αυτόχθονες φυλές προβάτων, ενώ σήμερα εκτρέφονται σε μεγάλους πληθυσμούς μόνο 5 από αυτές (Χίου, Λέσβου, Άρτας – Φριζάρτας, Καραγκούνικο και Σφακίων). Οι υπόλοιπες, αυτόχθονες φυλές απειλούνται με εξαφάνιση ή έχουν ήδη εξαφανιστεί και αριθμούν από ελάχιστα έως μερικές χιλιάδες ζώα, οι οποίες εκτρέφονται πολλές φορές σε απομονωμένες γεωγραφικά περιοχές ή σε νησιά.

Οι ελληνικές φυλές…

Στον κατάλογο των ελληνικών φυλών αιγοπροβάτων, αυτές που καταγράφονται ότι βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση ή ακόμα βρίσκονται σε κατάσταση εξαφάνισης είναι η φυλή Αγρινίου, που εκτρέφεται στο πεδινό τμήμα της Αιτωλοακαρνανίας, η φυλή Άργους που εκτρέφεται στις πεδινές περιοχές του Άργους και της Μεσσηνίας, η φυλή Ζακύνθου, η φυλή Θράκης, η φυλή Καλαρρύτικο, που εκτρέφεται στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία, η φυλή Καραγκούνικο στη Θεσσαλία, η φυλή Καρύστου στην Εύβοια, η φυλής Κατσικά στην Ήπειρο, η φυλή Κεφαλληνίας στην Κεφαλονιά, η φυλή Κύμης στην Εύβοια, η φυλή Μπούτσικο (ορεινό Ηπείρου), η φυλή Πηλίου στη Θεσσαλία, η φυλή Σαρακατσάνικο που εκτρέφεται στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία,, η φυλή Σερρών στη Θράκη, η φυλή Γλώσσας Σκοπέλου (εκτροφή Σκόπελος, Μαγνησία), η φυλή Φλώρινας (Πελαγονίας) στη Δυτική Μακεδονία.

…και η σημασία τους

Η διάσωση των εγχώριων φυλών, η διατήρηση του γενετικού υλικού και η διασφάλιση των ζωικών γενετικών πόρων, αποτελούν υψίστης σημασίας για τις τοπικές αλλά και την εθνική οικονομία, δεδομένου ότι οι φυλές αυτές αποτελούν τη βάση παραγωγής παραδοσιακών προϊόντων, σε περιοχές απαλλαγμένες μολύνσεων, με μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον.

Η σημασία των ελληνικών εγχώριων φυλών αιγοπροβάτων έγκειται στο γεγονός, ότι έχουν μακρά παραγωγική σημασία, έχουν χαμηλό κόστος εγκατάστασης, είναι εύκολα στη διαχείριση, έχουν μεγάλη ανθεκτικότητα σε ασθένειες και παρασιτώσεις και μεγάλη προσαρμοστικότητα σε διαφορετικά δυσμενή περιβάλλοντα, καθώς είναι προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες συνθήκες της Ελληνικής υπαίθρου και στις αντίξοες καιρικές συνθήκες.

Το σημαντικότερο όμως είναι η παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιοτικής αξίας, που εκτιμώνται από τους καταναλωτές στην ελληνική και παγκόσμια αγορά.

Προγράμματα στα «χαρτιά»

Τα προγράμματα όμως διάσωσης και διατήρησης σπανίων φυλών, τα οποία εφαρμόζονται στη χώρα μας χωλαίνουν στην πράξη, μιας και υπάρχει ελλιπής μελέτη και καταγραφή των πληθυσμών αυτόχθονων φυλών, ενώ η πλειονότητα των σπάνιων φυλών δεν επιδοτείται γιατί εκτρέφεται παραδοσιακά σε εκτροφές που δεν πληρούν τις γραφειοκρατικές απαιτήσεις των προγραμμάτων.

Επί της ουσίας, οι περισσότερες ελληνικές φυλές πιθανότητα να είχαν εξαφανιστεί αν δεν υπήρχε το μεράκι και η αγάπη μιας μερίδας κτηνοτρόφων.

Η οικονομική ενίσχυση που δίνεται προσπαθεί να εξισορροπήσει την απώλεια εισοδήματος του παραγωγού από την εκτροφή των σπάνιων φυλών (χαμηλών αποδόσεων), σε σχέση με την εκτροφή υψιπαραγωγικών ζώων.

Την ανάγκη για την ουσιαστική εφαρμογή του προγράμματος της γενετικής βελτίωσης των ζώων στην κατεύθυνση εξυπηρέτησης των πραγματικών αναγκών των κτηνοτρόφων, επισήμανε στον ΟΤ ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ) κ. Τάκης Πεβερέτος, τονίζοντας ιδιαίτερα το γεγονός ότι η γενετική βελτίωση έχει στρατηγική σημασία για την πρωτογενή παραγωγή.

Πάντως όλα αυτά γεννούν ερωτήματα για τη διατήρηση της γενετικής ποικιλότητας, καθώς εάν δεν διατηρηθούν οι καθαρόαιμες φυλές με τα σπάνια χαρακτηριστικά τους, θα χαθούν μοναδικοί γενετικοί πόροι.

«Τις χρειαζόμαστε τις ελληνικές φυλές. Χάθηκαν καταπληκτικές φυλές προβάτων. Είναι απαραίτητο ένα πρόγραμμα γενετικής βελτίωσης με διάρκεια για δέκα χρόνια τουλάχιστον, με την εξασφάλιση των πόρων, και με σοβαρή και ενδελεχή δουλειά και έλεγχο να διασώσουμε και να αναπτύξουμε τις ελληνικές φυλές», τόνισε ο κ. Πεβερέτος.