Στα μέσα του Απριλίου του 2016 και ενώ βρισκόμουν σε περίοδο μιας συνηθισμένης λοιμώξεως με ελαφρύ πυρετό, παρατήρησα ένα κόκκινο λεπιδώδες εξάνθημα ανάμεσα στον δείκτη και το μεσαίο δάκτυλο της δεξιάς μου χειρός! Αμέσως κατάλαβα πως είναι ίδιο με αυτό που έχει ένας γνωστός μου με Ψωριασική Αρθρίτιδα! Δεν γνώριζα πολλά περί της νόσου, απλώς ήξερα μόνο ότι δεν θεραπεύεται.
Τη διατροφή για τα αυτοάνοσα δεν την ξεκίνησα κατ΄ ευθείαν, αλλ΄ απλώς συνέχισα αυτή που συνιστούν πολλοί Έλληνες Ρευματολόγοι, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια συνηθισμένη Μεσογειακή δίαιτα . Ούτως ή άλλως, αυτή την δίαιτα έκανα και μάλιστα με ελάχιστο κρέας. Ύστερα από μερικές εβδομάδες όμως,άρχισα να αισθάνομαι τη νόσο να εξελίσσεται και συγκεκριμένα, είχα πόνο στις ενθέσεις, τους ώμους, τους καρπούς, τη μέση και τη γνάθο, ενώ άρχισαν να πρήζονται και τα δάκτυλα των χεριών μου κατά το είδος της δακτυλίτιδος ! Όπως καταλαβαίνετε, ταρακουνήθηκα αρκετά και είπα στον εαυτό μου : « ή αλλάζεις δίαιτα, ή… ΜΕΘΟΤΡΕΞΑΤΗ με όλα τα επακόλουθα… ( ναυτία, κόπωση, ανοσοκαταστολή, τοξικότητα κ.ο.κ. )».
Με λίγα λόγια, θα μπορούσα να χαρακτηρίσω τη σχέση διατροφής με το αυτοάνοσο νόσημα :
ΣυμπεράσματαΗ διατροφή για τα αυτοάνοσα λειτουργεί σαν φάρμακο διότι :
1) Ρίχνει την CRP ( δείκτης φλεγμονής στον οργανισμό ) και την ΤΚΕ ( δείκτης εξελικτικής πορείας της νόσου ) .
2) Σ΄ εμένα προσωπικά εξαφανίζει εντελώς την Ψωρίαση και ελλατώνει σε θεαματικό βαθμό την φλεγμονή και εξαφανίζει τον πόνο στις αρθρώσεις .
3) Μπορεί να εφαρμοστεί παράλληλα με την φαρμακευτική αγωγή και μετά από κάποιους μήνες ( ίσως χρειαστούν 12 και πλέον ) να αρχίσει η σταδιακή μείωση των φαρμάκων ( υπό την επίβλεψη ιατρού )σε όσους τα λαμβάνουν .
4) Είναι πάρα πολύ υγιεινή και ωφελεί ούτως ή άλλως την υγεία μας, οπότε το μόνο που έχουμε είναι να κερδίσουμε !
5) Όσο παραμένουμε σε αυτήν, το ώφελός της συνεχώς αυξάνεται, χωρίς τον κίνδυνο να μη λειτουργεί μετά από 3-4 χρόνια όπως συμβαίνει με τα φάρμακα !Να σημειωθεί πως, αν και σε γενικές γραμμές έχουμε όλοι οι αυτοανοσούντες αλλεργία( αν μπορούμε να το πούμε έτσι ) στις ίδιες τροφές, εν τούτοις κάποιο λαχανικό ή φρούτο, που δεν βλάπτει τον έναν, μπορεί να βλάπτει τον άλλο ! Είναι θα λέγαμε θέμα προσωπικό και γι΄ αυτό πρέπει να είμαστε πολύ παρατηρητικοί, ούτως ώστε να εντοπίσουμε, συν τω χρόνω και το τελευταίο φαγητό που μας προκαλεί έξαρση της νόσου ή έστω μικρή χειροτέρευσή της, μερικές ώρες μετά την κατανάλωσή του ή την επομένη ημέρα .Τα 2 μοντέλα διατροφής
Στο εξωτερικό, απ΄ όπου κυρίως ενημερώνομαι, υπάρχουν 2διατροφικά μοντέλα για τα αυτοάνοσα :
1) Το AIP( Autoimmune Protocol ) πού είναι μια διατροφή με έμφαση στα φρούτα και τα λαχανικά, όπου επιτρέπεται το ψάρι και το κρέας .Απαγορεύονται δε τα αυγά, τα δημητριακά, τα γαλακτοκομικά, τα όσπρια, η ζάχαρη και τα υποκατάστατά της, τα επεξεργασμένα τρόφιμα, τα ραφιναρισμένα έλαια, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι, το αλκοόλ, κάποια μπαχαρικά, τα λαχανικά της οικογένειας των Σολανοειδών αλλά και τα ψευτοδημητριακά ( φαγόπυρο, κινόα, αμάρανθος ) . Με την πάροδο 30 ημερών, οι ασθενείς επανεισάγουν όλες τις απαγορευμένες τροφές πλήν των δημητριακών και των οσπρίων.
Η διατροφή για τα αυτοάνοσα που συνιστώ , είναι ένας συνδυασμός των δυο αυτών μοντέλων διατροφής .
Κατωτέρω, θα παραθέσω στην αγάπη σας την διατροφή που βοήθησε εμένα και πολλούς άλλους ασθενείς να καταστείλουμε το αυτοάνοσο νόσημά μας . Το θαυμαστικό εντός παρενθέσεως ( ! ), σημαίνει πως το συγκεκριμένο τρόφιμο μπορεί και να βλάπτει μερικούς .Μερικές οδηγίες περί της διατροφής1) Γενικώς, τα φρέσκα, ωμά λαχανικά είναι που μας ωφελούν και όχι τα μαγειρεμένα . Όταν το φαγητό θερμαίνεται από 100 βαθμούς Κελσίου και πάνω, τότε καταστρέφονται συν τοις άλλοις και τα Ένζυμα, τα οποία είναι σε όλους, αλλά σε εμάς πολύ περισσότερο, απαραίτητα για την διαδικασία της πέψης . Εκτός αυτού, τα ωμά λαχανικά, βοηθούν στην αλκαλοποίηση και αποτοξίνωση του οργανισμού μας . Όταν λοιπόν θέλουμε γρήγορα αποτελέσματα( και μάλιστα στην αρχή της διατροφής ), τότε αποκλείουμε όλα τα μαγειρεμένα φαγητά από την διατροφή μας . Καθώς το έντερό μας θεραπεύεται, μπορούμε με την πάροδο 2 εβδομάδων να αρχίσουμε να τρώμε και λίγα μαγειρεμένα φαγητά, συνοδευόμενα όμως πάντοτε από ωμά . Μετά από 1-2 μήνες επανεισάγουμε δοκιμαστικά κάποια αποκλεισμένα τρόφιμα( εκτός της γλουτένης ), για να δούμε αν μπορούμε να τα αφομοιώσουμε . Αν επέλθει χειροτέρευση της νόσου, τότε τα αποκλείουμε πάλι για μεγάλο χρονικό διάστημα .
2) Η διατροφή μας έχει αποτελέσματα όταν είναι ιδιαίτερα χαμηλή σε λιπαρά . Λιπαρότα = πόνος και φλεγμονή !
3) Το φαγητό πρέπει να το μασούμε καλά . Το στομάχι μας δεν έχει δόντια… .
4) Τα γεύματά μας πρέπει να είναι μέτρια και εύπεπτα .
5) Το τελευταίο μας γεύμα, καλό είναι να το τρώμε μέχρι τις 7-8 το απόγευμα και αν θελήσουμε να τσιμπήσουμε κάτι, τότε μπορούμε να φάμε για βράδυ, κάτι που χωνεύεται εύκολα όπως π.χ. ένα φρούτο . Τέλος, δεν πρέπει να κοιμόμαστε πριν περάσουν τουλάχιστον 2 ώρες από την ώρα που φάγαμε .Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Τρόφιμα που ωφελούν την Ψωριασική Αρθρίτιδα και πολλά άλλα (αν όχι όλα τα ) αυτοάνοσα νοσήματα :
Τα τρόφιμα με έντονα γράμματα, είναι ιδιαιτέρως ωφέλιμα και πρέπει να τα τρώμε συχνά.
Προβιοτικά . Τα προβιοτικά ( τουρσί ), περιέχουν βακτήρια πολύ ωφέλημα για την χλωρίδα του εντέρου και φτιάχνονται με λαχανικά ( όχι πράσινα – φυλλώδη ), όπως το λάχανο π.χ. που αφήνουμε συμπιεσμένα σε κλειστό βάζο, γεμάτο με νερό και λίγο αλάτι, για μια εβδομάδα . Το βάζο, πρέπει να τοποθετείται σε δροσερό και σκιερό μέρος . Προσοχή μόνο σε όσους παίρνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα ( DMARDS, βιολογικούς παράγοντες κ.λ.π. ) ή πάσχουν από καντιντίαση, διότι το τουρσί πολλαπλασιάζει τον μύκητα καντίντα ( candida albicans ). Αντί για τουρσί, μπορούμε να πάρουμε ένα προβιοτικό συμπλήρωμα διατροφής .
Ωμά, φρέσκα Λαχανικά και φρούτα:
Πράσινα φυλλώδη ( η καλύτερη τροφή ): μαρούλι, λολό, ρόκα, σαλάτα, λαχανίδα, σπανάκι, μαϊντανός, άνιθος, φύκια κ.ο.κ.,σκόρδο, αγγούρι, σέλερι, σέλινο, κρεμμύδι, πράσσο, λάχανο, μπρόκολο, κουνουπίδι, κολοκύθι, κολοκύθα, καρότο( ! ).
Φρούτα : μήλο, λεμόνι( ! ), σταφίλι, κεράσι, φράουλα, μούρο, βατόμουρο, σμέουρο, αχλάδι, παπάγια, μάνγκο, καρύδα, ανανάς, μπανάνα ( ! ), πεπόνι, καρπούζι, σύκο ( τα πολύ γλυκά φρούτα, γενικώς δεν ωφελούν ) .
Χουρμάδες . Τα φοινίκια όπως αλλιώς λέγονται, είναι πολύ θρεπτικά και γλυκά . Χρησιμεύουν ως γλυκαντικό σε διάφορες συνταγές.
Γλυκοπατάτες ( Τις βράζουμε ελαφρώς και συνοδεύουμε με αυτές τα λαχανικά μας, για να χωρταίνουμε ).
Λιναρόσπορος ( είναι πλούσιος σε Ω3 λιπαρά ).
Καστανό ρύζι ( ! ) . Ανοίκει στα δημητριακά, τα οποία γενικώς βλάπτουν , οπότε θέλει προσοχή . Κατά κανόνα είναι ασφαλές για τους περισσότερους . Εγώ το τρώω αρκετά συχνά .
Μηλόξυδο.
Αλάτι ( το κέλτικο θεωρείται το καλύτερο ) με το « σταγονόμετρο », μαύρο πιπέρι .
Ελιές
Ταχίνι ( με μέτρο).
Το κόκκινο κρέας, το ψάρι, το κοτόπουλο και τ΄ αυγό χειροτερεύουν την ασθένεια, ιδιαιτέρως το ασπράδι του αυγού, όμως πρέπει να τρώμε μια μικρή ποσότητα για να λαμβάνουμε τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά τούς . 1-2 γεύματα την εβδομάδα που συνιστά η επιστήμη της διατροφολογίας, είναι πολύ καλά. Μπορούμε επίσης να τρώμε, που και που, λίγο ζουμί από βρασμένα κόκαλα ή αν δεν έχουμε, τότε από κοτόσουπα, επειδή βοηθεί πολύ τα τοιχώματα του εντέρου . Άν θέλουμε, προσθέτουμε επιπλέον στα κόκκαλα και λίγα τσόφλια αυγών, των οποίων η εσωτερική μεμβράνη περιέχει ουσίες που βοηθούν τις αρθρώσεις . Το κόκκινο κρέας δεν πρέπει να το σωτάρουμε-θωρακίζουμε, αλλά απλώς να το βράζουμε-ψήνουμε . Θέλει περιορισμό σε 1 φορά τον μήνα περίπου, όπως άλλωστε συνιστά και η επιστήμη . Το κρέας γενικώς δεν είναι απαραίτητο . Οι Μοναχοί κατά κανόνα, δεν τρώνε ποτέ κρέας και έχουν μακρότητα ημερών . Εκτός αυτού, το κρέας του εμπορίου περιέχει όπως λένε και αντιβιοτικά . Το ψάρι είναι το καλύτερο και μάλιστα τα μικρά ψάρια και αυτά που ανοίκουν στν οικογένεια των Σπαρίδων . Τα μεγάλα ( Ξιφίας, Γαλαίος, Τόνος σε κονσέρβα ) είναι βεβαρημένα με βαραία μέταλα.
Αλκοόλ .
Άποφλοιωμένα – επεξεργασμένα ρύζια όλων των ειδών .
Ζάχαρη .
Μέλι .
Καφές .
Το πολύ αλάτι .
Λαχανικά της οικογενείας των Σολανοειδών : Τομάτα, πατάτα, πιπεριά και μελιντζάνα .
Όλοι οι ξηροί καρποί και περισσότερο τα Κάσιους και τα φυστίκια .
Μπαχαρικά : Πάπρικα και όλα τα καυτερά .
Όλα τα λιπαρά έλαια . Περισσότερο τα trans υδρογονωμένα έλαια, τα βούτυρα και τα διάφορα σπορέλαια, λιγότερο δε το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο . Τις πρώτες 1-2 εβδομάδες, επιβάλλεται η αποφυγή του λαδιού . Μετά, μπορούμε να τρώμε λίγο και αυτό, όταν μπορούμε να το βάζουμε στο τέλος του μαγειρέματος .
Μεγάλη προσοχή σε όλα τα επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως :κονσέρβες , αλλαντικά και όσα περιέχουν συντηριτικές, αρωματικές και χρωστικές ουσίες ! Εκτός δε των συντηριτικών ουσιών, σε πολλά απ΄ αυτά τα τρόφιμα, περιέχεται και Γλουτένη .
Τα ψημένα φαγητά στο τηγάνι με λάδι και στα κάρβουνα . Το ψήσιμο στον φούρνο, καλό είναι να μην γίνεται συχνά . Τα καλύτερα είδη ψησίματος, είναι ο ατμός και το βράσιμο . Πάντως, σε γενικές γραμμές, ακόμα και τα καλομαγειρεμένα φαγητά, έστω και λίγο , βλάπτουν .
Αυτό είναι το αυστηρό πρόγραμμα διατροφής και το εφαρμόζουμε αναλόγως προς την κατάστασή μας . Όταν π.χ. είμαστε σε καλή κατάσταση, που σημαίνει πως η νόσος βρίσκεται σε ύφεση, χωρίς πόνο και η CRP μας είναι κάτω από 1.00, τότε μπορούμε να φάμε και λίγο κατσικίσιο τυρί, περισσότερες φορές ψάρι, κοτόπουλο, κρέας, κ.ο.κ. . Όταν πάλι η νόσος βρίσκεται σε έξαρση με πόνο και η CRP μας είναι υψηλή, τότε επιβάλλεται να ακολουθήσουμε το αυστηρό πρόγραμμα για μερικούς μήνες μέχρι να την ρίξουμε .Είναι μη διαπραγματεύσιμο το να έχουμε χαμηλό δείκτη φλεγμονής στο σώμα μας .
Γενικώς, αν εξαιρέσουμε ορισμένες από τις απαγορεύσεις, όλα τα υπόλοιπα που πρέπει να τηρούμε, βοηθούν ούτως ή άλλως την υγεία μας και συνιστώνται από την επιστήμη . Οι διατροφολόγοι π.χ., μας λένε να τρώμε καθημερινά άφθονα ωμά φρούτα και λαχανικά, 1 φορά τον μήνα κόκκινο κρέας και εβδομαδιαίως αυγά, ψάρι και γαλακτοκομικά προϊόντα . Αι, το ίδιο κάνουμε κι εμείς !
Ιδέες για γεύματα :Πρωινό γεύμα :
4 ψιλοκομμένοι χουρμάδες με 4 κουταλιές της σούπας φαγόπυρο, μισή κουταλιά λιναρόσπορο και λίγο κακάο για γεύση . Τα μουλιάζουμε σε ζεστό νερό και είναι έτοιμο .Μεσημεριανό :1) Ωμή αλάδωτη σαλάτα της αρεσκείας σας π.χ. μαρούλι με ρόκα και σκόρδο, λάχανο με καρότο και μηλόξυδο, κουνουπίδι κ.ο.κ. .
2)Γλυκοπατάτες .
3)Ελιές .
Νηστεία
Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, έχει θεσμοθετήσει 2 τριήμερες νηστείεςχωρίς νερό . Μια στην αρχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και άλλη μια στο τέλος της Μεγάλης Εβδομάδος . Η νηστεία μόνο με νερό για μερικές ημέρες, είναι σαφώς πιο εύκολη και ωφελεί πάρα πολύ τα αυτοάνοσα νοσήματα . Χρειάζεται όμως ρέγουλα . Δεν πρέπει να ζορίζουμε τον οργανισμό μας πάνω από τις δυνατότητές του .Μπορούμε να ξεκινήσουμε με μια νηστεία τριών ημερών π.χ. . Μετά από μερικούς μήνες, να την αυξήσουμε σε πέντε ημέρες, ύστερα επτά κ.ο.κ. .
Η νηστεία με νερό, δεν είναι αυτή που θα μας λύσει το πρόβλημα . Απλώς, δίνει αποτελέσματα σε μικρό χρονικό διάστημα, διότι ο οργανισμός αποτοξινώνεται, απελευθερώνει κορτιζονούχες ουσίες και αυτοθεραπεύεται . Το πρόβλημα λύνεται μακροπρόθεσμα, κυρίως με την αποφυγή των τροφίμων στα οποία είμαστε ευαίσθητοι και με την ενίσχυση του εντέρου με οφέλιμα βακτήρια . Συνδυασμός λοιπόν, ορθής διατροφής και νηστείας με νερό .
Βότανα που βοηθούν την Ρευματοειδή Αρθρίτιδα :
Αρπαγόφυτο ( απαγορεύεται η λήψη του άν είστε έγκυος ), Λευκή Παιώνια (Lactiflora), Αγριοτριανταφυλλιά ή κυνόροδο, Κουρκουμάς, τζίντζερ, σελινόσποροι, φλοιός Ιτιάς . Προσωπικά ξεκίνησα με βότανα, ύστερα πρόσθεσα την διατροφή και κατόπιν σταμάτησα τα βότανα και συνεχίζω μόνο με τη διατροφή, διότι αυτή είναι που μας γιατρεύει και όχι τα βότανα που απλώς βοηθούν λιγάκι .
Συμπληρώματα διατροφής .
Προβιοτικά, Msm, Γλυκοζαμίνη, χονδροητίνη, Μουρουνέλαιο .
Φάρμακα .
Η επιστήμη χορηγεί «με το καλημέρα» την περίφημη Μεθοτρεξάτη, η οποία καταστέλει το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, καθιστώντας τον αδύναμο καί ευάλωτο σε πολλές σοβαρές ασθένειες ! Άν ο ασθενής δεν παρουσιάσει αλλεργία στο φάρμακο, τότε πρέπει να κάνει εξέταση αίματος κάθε 2 μήνες περίπου, για να βλέπει πως είναι το συκώτι και τα άλλα όργανά του, π.χ. οι νεφροί του, λόγω της τοξικότητας του φαρμάκου ! Άν πάλι δεν παρουσιάσει καμία βελτίωση μετά από μερικούς μήνες ( κατά τους οποίους εννοείται πως απολαμβάνει τις παρενέργειες του φαρμάκου… ), τότε ο Ρευματολόγος χορηγεί άλλο φάρμακο, π.χ. Σουλφασαλαζίνη κ.ο.κ. .
Τα Μ.Σ.Α.Φ. ( Μη Στερωειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα ), καταπολεμούν τον πόνο και την φλεγμονή σε ολόκληρο το ανθρώπινο σώμα . Εκτός, όμως αυτής της ευεργετικής τους δράσης,βλάπτουν πάρα πολύ το γαστρεντερικό σύστημα, στο οποίο βρίσκεται όπως είπαμε, το μεγαλύτερο μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος . Κατά συνέπεια τα Μ.Σ.Α.Φ., βλάπτουν και τα αυτοάνοσα νοσήματα ! Εκτός αυτού, χιλιάδες άνθρωποι παγκοσμίως, πεθαίνουν από διατρήσεις εντέρου, λόγω της ( απρόσεκτης προφανώς ) χρήσης των Μ.Σ.Α.Φ. ! Άν χρειαστεί να πάρουμε Μ.Σ.Α.Φ., προτιμότερη είναι η παρεντερική χορήγηση ( ενέσεις ).
Τα χάπια κορτιζόνης και τα αντιβιοτικά, βλάπτουν επίσης το έντερο .Τι λέει η σύγχρονη επιστήμηΗ κλασσική επιστήμη, ακόμα και σήμερα και παρ΄ όλες τις έρευνες που έχουν αποδείξει, πως η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στα αυτοάνοσα νοσήματα, λέει πως κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχτεί… ! Πάντως, τουλάχιστον δεν εναντιώνεται στην θεραπεία τους με τη διατροφή και μάλιστα πολλοί Ρευματολόγοι, όταν ακούν πως η νόσος αντιστρέφεται με την αλλαγή της δίαιτας, ενθουσιάζονται καιπαροτρύνουν τον ασθενή να συνεχίσει αυτό που κάνει . Μερικοί διατροφολόγοι από την άλλη, αντιμετωπίζουν την ασθένεια όπως πρέπει, αλλά σπανιότατα με διατροφή ικανή να αντιστρέψει ένα αυτοάνοσο νόσημα και ειδικά τις αρθρίτιδες .
Άλλα χρήσιμα για τα αυτοάνοσα
Εκτός από την διατροφή και την πόση αρκετού νερού, οι ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα πρέπει απαραιτήτως να ξεκουράζονται και να κοιμούνται επαρκώς . Πρέπει επίσης να μην αγχώνονται ! Το stress από μόνο τού δημιουργεί κάποιες φορές έξαρση της νόσου και φλεγμονή που μας ταλαιπωρεί για μέρες ! Πάρα πολύ σημαντική είναι και η ήπια άσκηση, διότι με την ανάπαυση η αρθρίτιδα χειροτερεύει . Το καθημερινό ελαφρύ περπάτημα είναι ανεκτίμητο . Η συστηματική έκθεση στον ήλιο( εκτός αν έχετε Σ.Ε. Λύκο ή κάποια άλλη δυσανεξία ) για την δημιουργία της βιταμίνης D στον οργανισμό είναι επιβεβλημένη .
Εναλλακτικές θεραπείες
Πρόκειται για τις μη αναγνωρισμένες από την επιστήμη μεθόδους, που χρησιμοποιούνται για την θεραπεία ασθενειών . Μια εξ αυτών, είναι π.χ η μελισσοθεραπεία . Μια πανάρχαια πρακτική κατά της αρθρίτιδος . Όταν το δηλητήριο της μέλισσας μπει στο ανθρώπινο σώμα, τότε ο οργανισμός στέλνει στο σημείο αυτό κορτιζονούχες ουσίες που καταπολεμούν την φλεγμονή . Το αποτέλεσμα είναι η αίσθηση ανακούφισης από τον πόνο . Απαραίτητη προϋπόθεση για την μελισσοθεραπεία, είναι το να μην είμαστε αλλεργικοί στο δηλητήριο της μέλισσας . Απαραίτητη είναι επίσης και η προμήθεια αντισταμηνικών χαπιών ( το xozal είναι πολύ καλό ), για την σπάνια περίπτωση αναφυλακτικού σοκ από το τσίμπημα . Η υγιής αντίδραση ενός μη ανοσοκατασταλμένου οργανισμού, είναι ένα μικρό πρήξιμο στο μέγεθος ενός κέρματος . Αν π.χ. παρατηρήσουμε πρήξιμο σε ολόκληρο το χέρι, δερματική αντίδραση ή δύσπνοια, τότε παίρνουμε ένα-δύο αντισταμηνικά και πηγαίνουμε κατ΄ ευθείαν στο νοσοκομείο όπου θα μας κάνουν μια ένεση ανδρεναλίνης . Εγώ προσωπικά, έκανα μελισσοθεραπεία για λίγο καιρό και δεν είχα απολύτως κανένα πρόβλημα . Πάντως δεν είδα και κάποιο σοβαρό αποτέλεσμα, οπότε την σταμάτησα . Η διατροφή έχει πολύ μεγάλα αποτελέσματα και αξίζει χίλιες φορές η μικρή εγκράτεια που κάνουμε εν συγκρίσει προς την θεραπεία που μας προσφέρει .
Θέλω τέλος να επιστήσω την προσοχή σε όλους τους συνασθενείς,να απέχουν από τις διάφορες ψευτοθεραπευτικές πρακτικές, όπως την Ομοιοπαθητική, τον Βελονισμό, την μοξοθεραπεία, το Ρέι Κί και άλλους τσαρλατανισμούς . Αυτές οι λεγόμενες « θεραπείες », βασίζονται στην ανύπαρκτη ενέργεια chi ( Κί ) πού δήθεν βρίσκεται διάχητη στο σύμπαν και γι΄ αυτό, εκτός από την επιστήμη, εναντιώνονται και στην Ορθόδοξη Χριστιανική μας πίστη . Τέλος, πρέπει να απέχουμε και από τις ασκήσεις Γιόγκα που στις ημέρες μας λανσάρονται ως… γυμναστική ! Η Γιόγκα δεν είναι γυμναστική, αλλά θρησκευτική πρακτική αυτοθέωσης των Ινδών ! Θρησκευτική άσκηση έχουμε αν θέλουμε, τις γονυκλινείς μετάνοιες και τις μισές εδαφιαίες . Μ΄ αυτές γυμνάζεται και το φθαρτό σώμα και η άφθαρτη ψυχή μας.