Γράφει ο Μουρτζούκος Χρήστος
Η Ελλάδα και η Ευρώπη βρίσκονται αντιμέτωπες με μια δημογραφική καταιγίδα, που απειλεί να διαβρώσει την οικονομική και κοινωνική συνοχή τους. Ενώ πολλοί αναλυτές παρουσιάζουν τη μετανάστευση ως σχεδόν «μονόδρομο» διάσωσης, οι διαρθρωτικές πολιτικές για την αναθέρμανση της γονιμότητας μπαίνουν στο περιθώριο.
Αυτή η προσέγγιση είναι όχι μόνο ελλιπής αλλά και επικίνδυνη, γιατί χωρίς διαχρονική στήριξη στις οικογένειες, η κρίση απλώς θα μετατεθεί στο μέλλον.
Αποκαλυπτικά τα στοιχεία από την Eurostat:
-
Παγανός Ευρωπαϊκός Νόμος Γονιμότητας χαμηλότερα του “όρια αναπλήρωσης”: Το ποσοστό γεννητικότητας στην ΕΕ έφτασε σε ιστορικά χαμηλά το 2023, με 1,38 παιδιά ανά γυναίκα, πολύ κάτω από το όριο αντικατάστασης (περίπου 2,1)
-
Από το 2001 έως σήμερα, ο δείκτης έχει μειωθεί σταθερά από περίπου 1,43–1,57
-
Στην Ελλάδα η κατάσταση είναι ακόμη πιο ανησυχητική: Η συνολική γονιμότητα κυμαίνεται μεταξύ 1,26–1,38 παιδιά ανά γυναίκα
-
Το 2023, ο δείκτης γεννήσεων στη χώρα έπεσε κατακόρυφα, σημειώνοντας τη χαμηλότερη επίδοση των τελευταίων 92 ετών, ενώ οι θάνατοι υπερέβησαν τις γεννήσεις, και σήμερα το ποσοστό θνησιμότητας είναι υψηλότερο από αυτό των γεννήσεων
-
Σημειώθηκαν λουκέτα σε περίπου 5% των σχολείων, καθώς δεν συγκέντρωναν επαρκείς μαθητές
Γιατί οι αναλυτές δεν μιλούν για οικογενειακές πολιτικές;
- Η μετανάστευση φαντάζει εύκολη λύση:
Η εισροή ξένων εργαζομένων μπορεί να «γιατρέψει» άμεσα τις ελλείψεις στην αγορά εργασίας και να στηρίξει τα δημόσια ταμεία. Όμως είναι μια βραχυπρόθεσμη λύση, χωρίς στήριξη της εγχώριας αναπαραγωγής, το πρόβλημα απλώς αναβάλλεται.
- Τα μέτρα για τη γονιμότητα είναι δαπανηρά και αποδίδουν αργά
Η ελληνική κυβέρνηση, για παράδειγμα, έχει δεσμευτεί να επενδύσει 20 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2035 σε μέτρα όπως επιδόματα, φοροαπαλλαγές και κουπόνια για βρεφονηπιακούς σταθμούς. Ωστόσο, οι αναλυτές προειδοποιούν ότι τα χρηματικά κίνητρα μόνα τους δεν αναστρέφουν σημαντικά τις τάσεις.
- Ανεπάρκεια υποδομών και κοινωνικής υποστήριξης
Οι οικογένειες δεν χρειάζονται μόνο επιδόματα, αλλά και προσβάσιμη στέγαση, βρεφονηπιακή μέριμνα, ευέλικτες εργασιακές συνθήκες και ισότητα στα φύλα για να αποφασίσουν να κάνουν παιδιά (και όχι η Woke agenda).
-
Έλλειψη πολιτικής βούλησης και κουλτούρας
Στην Ελλάδα, η καθυστέρηση στον πρώτο τοκετό (ηλικία πάνω από 32) και η οικονομική ανασφάλεια συρρικνώνουν τα κίνητρα για γονιμότητα. Η πανευρωπαϊκή τάση καθυστερημένης απόκτησης παιδιού είναι εμφανής, στην ΕΕ η μέση ηλικία πρώτου παιδιού ήταν 29,8 έτη το 2023, στοιχεία της ευρωπαϊκής επιτροπής.
Τι χρειάζεται πραγματικά: Διαρθρωτικές πολιτικές προς την κοινωνική αναγέννηση
| Προτεινόμενες δράσεις | Πώς βοηθούν |
|---|---|
| Φορολογικά κίνητρα για γονείς | Μειώνουν το οικονομικό βάρος. |
| Φθηνή, ποιοτική στέγαση | Ενθαρρύνει νέες οικογένειες να μείνουν και να μεγαλώσουν παιδιά. |
| Καθολική βρεφονηπιακή κάλυψη | Η συμβολή στην εργασία των γονέων, ιδιαίτερα των γυναικών, αυξάνει τη γονιμότητα. |
| Ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις | Κοινοί στόχοι καριέρας – οικογένειας διευκολύνουν την απόκτηση παιδιών. |
| Προώθηση ενεργού πατρότητας | Όπως τονίζει η κ. Claudia Goldin, η ισότιμη κατανομή φροντίδας στο σπίτι μπορεί να αυξήσει τη γονιμότητα |
| Αναδιάρθρωση συντάξεων και φορολογίας | Μείωση των συνταξιοδοτικών βαρών και ανακατεύθυνση πόρων σε οικογενειακές πολιτικές |
Η δημογραφική κατάρρευση δεν είναι αναπόφευκτη, αλλά το να εξαρτάται αποκλειστικά η λύση από τη μετανάστευση, χωρίς ταυτόχρονη ενίσχυση των οικογενειών, είναι πολιτικά και στρατηγικά κοντόφθαλμο.
Η Ελλάδα και η Ευρώπη χρειάζονται ολοκληρωμένη πολιτική στήριξης του πληθυσμού:
- Από την α’ παιδική ηλικία
- Δίκτυα φροντίδας και στέγασης που θα δώσουν κίνητρα για τεκνοποίηση στους γονείς
Μόνο έτσι μπορούμε να μετατρέψουμε το φαινόμενο της «κατάρρευσης» σε μια δυναμική αναγέννηση.
