Η προώθηση της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης αποτελεί ζωτικής σημασίας ζήτημα για το μέλλον του ελληνισμού παγκοσμίως. Στο παρόν κείμενο, θα παρουσιαστούν οι στρατηγικές συστάσεις που προτείνονται από το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Ελληνισμού, για την ενίσχυση αυτού του κρίσιμου τομέα.
Η σημασία της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης
Η ελληνόγλωσση εκπαίδευση αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για τη διατήρηση της ελληνικής
ταυτότητας των Ελλήνων ομογενών και την προώθηση των ελληνικών συμφερόντων στο εξωτερικό. Η σημασία της, δεν περιορίζεται μόνο στη διαφύλαξη της πολιτιστικής και γλωσσικής κληρονομιάς, αλλά επεκτείνεται και στην οικονομική ευημερία της Ελλάδας.
Πολιτιστικές και γλωσσικές επιπτώσεις
Η υποβάθμιση της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης, απομακρύνει τις νέες γενιές ομογενών από τον
ελληνικό πολιτισμό και τη γλώσσα. Αυτό μειώνει τις δυνατότητες για μια στενή σύνδεση της νέας
γενιάς ομογενών με την Ελλάδα. Η επένδυση στην ελληνική γλώσσα είναι απαραίτητη για τη
διατήρηση των δεσμών μεταξύ των οικογενειών της διασποράς και της πατρίδας τους.
Οικονομικές επιπτώσεις
Οι Έλληνες ομογενείς ως απόφοιτοι των ελληνόγλωσσων σχολείων (είτε Τμημάτων Ελληνικής
Γλώσσας είτε Ημερήσιων Σχολείων) μπορούν να ενισχύσουν την ελληνική οικονομία μέσω
επενδύσεων και εμπορικών συνεργασιών. Η γνώση της ελληνικής γλώσσας και κουλτούρας τους
καθιστά ιδανικούς συνδέσμους για τέτοιες συνεργασίες. Αντίθετα, η υποβάθμιση της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης, ή και ο αποκλεισμός τους από αυτήν, απομακρύνει τις νέες γενιές ομογενών από την ελληνική κουλτούρα και γλώσσα, περιορίζοντας έτσι τις οικονομικές ευκαιρίες για συνεργασία με την Ελλάδα.
Επιπτώσεις στη λειτουργία των σχολείων
Η δραστική μείωση των πόρων έχει οδηγήσει σε ελλείψεις σε βασικές υποδομές και εκπαιδευτικό υλικό. Τα σχολεία, παντός τύπου, είτε αυτά είναι αμιγούς ελληνικής εκπαίδευσης ή τμημάτων ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης, αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη συντήρηση των κτιρίων, την ανανέωση του τεχνολογικού εξοπλισμού, την προμήθεια σύγχρονων εκπαιδευτικών μέσων και πάνω απ’ όλα την έγκαιρη μίσθωση των σχολικών μονάδων μας. Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στην ποιότητα του μαθησιακού περιβάλλοντος και στις ευκαιρίες που προσφέρονται στους μαθητές.
Επιπτώσεις στο εκπαιδευτικό προσωπικό
Οι περικοπές έχουν οδηγήσει σε μείωση του αριθμού των εκπαιδευτικών και σε υποβάθμιση των συνθηκών εργασίας τους. Η έλλειψη ενδιαφέροντος για απόσπαση στο εξωτερικό, λόγω των μειωμένων απολαβών, δημιουργεί κενά στη στελέχωση των σχολείων. Αυτό οδηγεί σε αύξηση του φόρτου εργασίας για τους υπάρχοντες εκπαιδευτικούς και σε αλλοίωση της ποιότητας της διδασκαλίας και οδηγούν αναπόφευκτα στην δημιουργία τάξεων συνδιδασκαλίας με όλα τα μειονεκτήματα που έχουν άμεσο αντίκτυπο στους μαθητές και μαθήτριες.
Προτάσεις για βελτίωση
Η μείωση του προϋπολογισμού για την ελληνόγλωσση εκπαίδευση κατά 80% από την αρχή της οικονομικής κρίσης το 2010 έχει σοβαρές συνέπειες στη λειτουργία των σχολείων και την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης.
1. Για την αντιμετώπιση της έλλειψης ενδιαφέροντος των εκπαιδευτικών για απόσπαση στο εξωτερικό, προτείνεται η επαναφορά του άρθρου του νόμου που προβλέπει τη ρύθμιση των μισθών από τις διπλωματικές αρχές, ως κίνητρο για την προσέλκυση εκπαιδευτικών στο εξωτερικό, όπως και η επαναφορά του επιμισθίου για την 5η χρονιά ώστε να παραμένουν οι εκπαιδευτικοί που ήδη έχουν εγκατασταθεί στο εξωτερικό και να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, μειώνοντας έτσι τα επίκαιρα κενά σε εκπαιδευτικό προσωπικό.
2. Επιπλέον, η αύξηση του προϋπολογισμού για την ελληνόγλωσση εκπαίδευση από 0,474% (31.000.000 €) σε 1% εντός των επόμενων τριών ετών και σε 2,5% στα επόμενα δέκα χρόνια κρίνεται ζωτικής σημασίας.
3. Η άμεση σύσταση μιας ειδικής ομάδας εργασίας (Task Force) από το Υπουργείο Παιδείας για την κάλυψη των ελλείψεων εκπαιδευτικών μέσω διαδικτυακής διδασκαλίας, για περιορισμένο χρονικό διάστημα, μέχρι να καλυφθούν οι θέσεις με φυσική παρουσία εκπαιδευτικών. Η ομάδα θα αναλάβει την οργάνωση και τον συντονισμό των διαδικτυακών μαθημάτων ως επιπρόσθετη παροχή εκπαίδευσης, διασφαλίζοντας την ποιότητα και τη συνέχεια της εκπαίδευσης.
4. Με αριθμητικά δεδομένα, οι περιοχές αποσπάσεων της Γερμανίας αντιστοιχούν στο 50% με 60% των αποσπασμένων εκπαιδευτικών εκτός Ελλάδας, εάν δε προσμετρηθούν οι περιοχές του Βελγίου και της Γαλλίας, το ποσοστό ανεβαίνει πάνω από το 70%. Επίσης, στα ημερήσια σχολεία με πλήρες πρόγραμμα, αποσπώνται όλες οι ειδικότητες καθηγητών Μέσης Εκπαίδευσης και όχι μόνον καθηγητές ελληνικής γλώσσας, όπως στα Τμήματα Γλώσσας. Για του παραπάνω λόγους, κρίνεται αναγκαίο να δημιουργηθούν Ομάδες Εργασίας στο Υπουργείο που να συμπεριλαμβάνουν τόσο εκπροσώπους των γονέων όσο και των καθηγητών, κατά κύριο λόγο από τις περιοχές αυτές, για τις όποιες στρατηγικές αποφάσεις και μελλοντικό σχεδιασμό.
5. Η δημιουργία ειδικών μεταπτυχιακών τμημάτων στα Πανεπιστήμια για την εκπαίδευση με εξειδίκευση στην ελληνόγλωσση εκπαίδευση στο εξωτερικό με ιδιαίτερο βάρος στα τμήματα ελληνικής γλώσσας (ΤΕΓ).
6. Η δημιουργία μιας Κοινής Επιτροπής Στρατηγικού Σχεδιασμού, αποτελούμενη από ομογενειακούς φορείς, το ΚΕΓ και το Υπουργείο Παιδείας, θα συμβάλει στον αποτελεσματικό σχεδιασμό της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό.
7. Θέσπιση συστήματος πριμοδότησης για μελλοντικούς διαγωνισμούς ΑΣΕΠ για εκπαιδευτικούς που έχουν υπηρετήσει στο εξωτερικό.
8. Επιμόρφωση και υποστήριξη: Η παροχή εξειδικευμένης επιμόρφωσης και συνεχούς υποστήριξης στους εκπαιδευτικούς που αποσπώνται στο εξωτερικό θα βελτιώσει την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης.
9. Η πρόσληψη τοπικού διδακτικού προσωπικού μέσω συμβάσεων ιδιωτικού δικαίου.
10. Αλλαγή των προϋποθέσεων υπαγωγής των υποψηφίων της κατηγορίας 1 ,Τέκνα Ελλήνων του Εξωτερικού απόφοιτοι ελληνικών λυκείων, για την εισαγωγή στη τριτοβάθμια Εκπαίδευση της Ελλάδας.Για αποφυγή αδικιών και κατάχρησης των διατάξεων του νόμου προτείνεται ο επαναπροσδιορισμός των χρόνων φοίτησης σε ελληνικό σχολείο της αλλοδαπής για την απόκτηση του δικαιώματος χρήσης ομογενούς από δυο (2) έτη, σε τουλάχιστον τρία (3) έτη, ή εναλλακτικά δημιουργία ειδικής κατηγορίας για όσους έχουν λιγότερα έτη φοίτησης στο εξωτερικό.
11. Διαχωρισμός των πανελλαδικών εξετάσεων του εξωτερικού από τις επαναληπτικές πανελλαδικές εξετάσεις των γενικών λυκείων της ημεδαπής.
Σύνοψη και Συμπεράσματα Στρατηγικού Σχεδιασμού
Συμπερασματικά, η ενίσχυση της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό αποτελεί ζωτικής σημασίας επένδυση για το μέλλον της Ελλάδας. Οι προτάσεις που παρουσιάστηκαν στοχεύουν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων και στην ενδυνάμωση των δεσμών με την ομογένεια. Η αύξηση του προϋπολογισμού, η δημιουργία ειδικών τμημάτων στα πανεπιστήμια και η θέσπιση κινήτρων για τους εκπαιδευτικούς είναι κρίσιμα βήματα. Η υιοθέτηση αυτών των στρατηγικών θα συμβάλει στη διατήρηση της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού, ενισχύοντας παράλληλα τις οικονομικές προοπτικές της χώρας. Είναι επιτακτική ανάγκη να δράσουμε τώρα σαν κράτος, για να διασφαλίσουμε ένα ισχυρό μέλλον για την ελληνική διασπορά και την πατρίδα. Μία ολοκληρωμένη ολοκληρωμένη και λειτουργική λύση για την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στην Ευρώπη θα προκύψει αν στη συζήτηση έπαιρναν μέρος όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, πολιτεία, εκπαιδευτικοί, γονείς και εκπονούσαν από κοινού ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που θα ανταποκρίνεται στις προκλήσεις του 21ου αιώνα και το οποίο θα μπορούσε να αποδώσει άμεσα αλλά ταυτόχρονα να έχει διάρκεια στο χρόνο, με οφέλη για όλους τους εμπλεκόμενους.
Το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Ελληνισμού προτείνει μια σειρά από στρατηγικές προτάσεις για την ενίσχυση της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό:
- Αύξηση του προϋπολογισμού σε 1% εντός τριών ετών και 2,5% σε δέκα χρόνια
- Δημιουργία ειδικής ομάδας εργασίας για την κάλυψη των ελλείψεων σε εκπαιδευτικούς
- Δημιουργία Ομάδων Εργασίας που να συμπεριλαμβάνουν εκπροσώπους γονέων και καθηγητών, για τις όποιες στρατηγικές αποφάσεις και κοινό μελλοντικό σχεδιασμό
- Σύσταση κοινής επιτροπής στρατηγικού σχεδιασμού με τη συμμετοχή ομογενειακών φορέων
- Ίδρυση ειδικών μεταπτυχιακών τμημάτων στα πανεπιστήμια για την εκπαίδευση εξειδικευμένων εκπαιδευτικών
- Εισαγωγή συστήματος πριμοδότησης για τους εκπαιδευτικούς που υπηρετούν στο εξωτερικό
- Επαναπροσδιορισμός των χρόνων φοίτησης σε ελληνικό σχολείο της αλλοδαπής για την απόκτηση του δικαιώματος χρήσης ομογενούς από δυο (2) έτη, σε τουλάχιστον τρία (3) έτη, ή εναλλακτικά δημιουργία ειδικής κατηγορίας για όσους έχουν λιγότερα έτη φοίτησης στο εξωτερικό
- B) Διαχωρισμός των πανελλαδικών εξετάσεων του εξωτερικού από τις επαναληπτικές πανελλαδικές εξετάσεις των γενικών λυκείων της ημεδαπής
