Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επιχειρεί να αξιοποιήσει το τελευταίο της ισχυρό επιχείρημα υπέρ της Ουκρανίας, την πρόσβαση στα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που παραμένουν παγωμένα σε βελγικούς λογαριασμούς.
Αν και η κυβέρνηση του Βελγίου συνεχίζει να προβάλει βέτο, οι περισσότεροι στις Βρυξέλλες γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει ρεαλιστική εναλλακτική λύση για να συγκεντρωθούν τα 140 δισ. ευρώ που απαιτούνται μέχρι το 2027. Χωρίς αυτά τα χρήματα, η Ουκρανία κινδυνεύει να αναγκαστεί σε συνθηκολόγηση· το ίδιο της το κράτος βρίσκεται σε κίνδυνο.
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχεδόν κανείς δεν αμφισβητεί πλέον ότι η ΕΕ θα χρειαστεί να αξιοποιήσει τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια στο Βέλγιο, εάν θέλει να διασφαλίσει την επιβίωση του Κιέβου. Άλλωστε, από τις ΗΠΑ δεν αναμένεται δωρεάν στρατιωτική ή οικονομική βοήθεια, ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος περιορίζεται κυρίως σε αγορές ευρωπαϊκών όπλων.
Το «δάνειο επανορθώσεων» της φον ντερ Λάιεν
Οι διαθέσιμες επιλογές των κρατών–μελών είναι όλο και πιο περιορισμένες: το κοινό ευρωπαϊκό χρέος απορρίπτεται από τη Γερμανία, ενώ χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία δεν μπορούν να αυξήσουν τις εθνικές τους δαπάνες λόγω του υψηλού χρέους τους. Γι’ αυτό η φον ντερ Λάιεν προωθεί με επιμονή την αξιοποίηση των περίπου 200 δισ. ευρώ ρωσικών κεφαλαίων που βρίσκονται υπό τη διαχείριση της Euroclear.
Το σχέδιό της προβλέπει τη μετατροπή αυτών των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων σε τίτλους που θα επιτρέψουν στην ΕΕ να χορηγήσει ένα δάνειο 140 δισ. ευρώ στην Ουκρανία. Η Ρωσία διατηρεί τυπικά την κυριότητα των κεφαλαίων, και το Κίεβο θα αποπληρώσει το ποσό μόνο όταν –και εφόσον– η Μόσχα σταματήσει τον πόλεμο και πληρώσει αποζημιώσεις. Αυτός είναι και ο λόγος που η Πρόεδρος της Κομισιόν χαρακτηρίζει το σχέδιο ως «δάνειο αποζημιώσεων».
Οι ενστάσεις του Βελγίου και ο φόβος των κινδύνων
Παρά το γεγονός ότι ήδη αξιοποιούνται οι τόκοι των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για ένα δάνειο 50 δισ. δολαρίων μέσω της G7, η βελγική κυβέρνηση και η Euroclear αντιστέκονται στην πλήρη εφαρμογή του νέου σχεδίου. Το Βέλγιο δεν θέλει να επωμιστεί μόνο του τον κίνδυνο πιθανής αθέτησης ή πιθανών νομικών επιπτώσεων. Βρυξέλλες και Βερολίνο επεξεργάζονται μηχανισμό κοινής ευρωπαϊκής εγγύησης ώστε να μοιραστεί ισότιμα ο κίνδυνος, αλλά μέχρι στιγμής το Βέλγιο δεν έχει δώσει το τελικό «ναι».
Ρωσικές υβριδικές επιθέσεις και κλιμακούμενη πίεση
Την ίδια στιγμή, η Μόσχα αυξάνει την πίεση με υβριδικές ενέργειες. Πολωνία και Βέλγιο αναφέρουν αυξημένες παραβιάσεις εναέριου χώρου από ρωσικά drones και άλλες ενέργειες που στοχεύουν στη δημιουργία ανασφάλειας. Αυτό ενισχύει τον δισταγμό του Βελγίου απέναντι στο σχέδιο.
Παρόλα αυτά, πολιτικοί και ειδικοί των ευρωπαϊκών θεσμών, όπως η Strack-Zimmermann και ο συνταγματάρχης Ράισνερ, υποστηρίζουν ότι η ΕΕ δεν πρέπει να επιτρέψει οι απειλές του Πούτιν να καθορίσουν την πολιτική της. Θεωρούν ότι δεν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για το ευρώ ως αποθεματικό νόμισμα ούτε σημάδια φυγής επενδυτών από την Ευρώπη.
Το μεγάλο ερώτημα για το μέλλον
Ακόμη κι αν οι Βρυξέλλες καταφέρουν να αξιοποιήσουν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, παραμένει ένα κρίσιμο ερώτημα: τι θα γίνει αν ο πόλεμος παραταθεί πέρα από το 2026; Η Επιτροπή προβλέπει –πολύ αισιόδοξα– ότι το μέτωπο θα κλείσει σύντομα και ότι η στρατιωτική βοήθεια θα μειωθεί. Αν όμως αυτό δεν συμβεί, η Ουκρανία θα αναγκαστεί ξανά να ζητήσει νέα στήριξη. Και τότε, η απάντηση της Ευρώπης ίσως να μην είναι δεδομένη.
Ακολουθήστε μας και στο Google news, και στο Youtube και κάντε εγγραφή στο ενημερωτικό μας δελτίο.