Η φράση «Δεν είμαστε πλέον σε ειρήνη» που ξεστόμισε ο Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς προκαλεί πολιτικές αναταράξεις και τροφοδοτεί συζητήσεις για το εάν η Ρωσία επιχειρεί να επεκτείνει τον πόλεμό της στην Ευρώπη.
Η δήλωση έγινε σε εκδήλωση της Rheinische Post στο Ντίσελντορφ, όπου ο Γερμανός ηγέτης μίλησε όχι μόνο για την καθημερινότητά του («16 ώρες δουλειά») και την Ανατολική Γερμανία («τόσα πολλά είναι διαφορετικά»), αλλά κυρίως για την τρέχουσα γεωπολιτική απειλή.
«Δεν βρισκόμαστε σε πόλεμο, αλλά δεν είμαστε πλέον ούτε σε ειρήνη», είπε ο Μερτς, επιβεβαιώνοντας δημόσια αυτό που μέχρι τώρα ακουγόταν μόνο σε στρατιωτικούς και αμυντικούς κύκλους. Παρόμοιες διατυπώσεις είχαν ήδη χρησιμοποιήσει ο Αντιστράτηγος Αντρέ Μπόντεμαν και ο υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους, ωστόσο είναι η πρώτη φορά που η φράση υιοθετείται από τον ίδιο τον καγκελάριο.
Η τοποθέτηση αυτή δεν ήταν «γλωσσικό ατύχημα» αλλά συνειδητή πολιτική επιλογή. Ο Μερτς επιδιώκει να δείξει ότι η Γερμανία βρίσκεται μπροστά σε μια νέα εποχή απειλών, χωρίς να κηρύσσει επισήμως πόλεμο.
Τα τελευταία περιστατικά με μη επανδρωμένα αεροσκάφη πάνω από τη Δανία, αλλά και οι συνεχείς κυβερνοεπιθέσεις, δολιοφθορές στη Βαλτική Θάλασσα και παραβιάσεις εναέριου χώρου, ενισχύουν το κλίμα ανασφάλειας. Ο Πιστόριους είχε δηλώσει πρόσφατα ότι «δεχόμαστε επίθεση, όχι μόνο από drones αλλά και από εκστρατείες παραπληροφόρησης».
Η εικόνα θυμίζει τον Ψυχρό Πόλεμο, μόνο που σήμερα η σύγκρουση έχει εμπλουτιστεί με νέες τεχνολογίες και υβριδικές μεθόδους.
Η επιλογή αυτής της ρητορικής εγκυμονεί πολιτικούς κινδύνους. Από τη μια, ο καγκελάριος θέλει να πείσει ότι η εποχή της «εύκολης ειρήνης» έχει τελειώσει. Από την άλλη, πρέπει να αποφύγει την καλλιέργεια φόβου, γιατί κάτι τέτοιο ενισχύει λαϊκιστές και εξτρεμιστές.
Ήδη το AfD και το BSW κατηγορούν την κυβέρνηση για «πολεμοκαπηλία» και σκοπεύουν να εκμεταλλευτούν το ζήτημα στις εκλογές των κρατιδίων το 2026, κυρίως στη Σαξονία-Άνχαλτ και το Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία.
Από τον «Καγκελάριο της Ειρήνης» στον «Καγκελάριο της Άμυνας»
Ο προκάτοχος Όλαφ Σολτς είχε κάνει το λάθος να μεταπηδήσει από το «Zeitenwende» του 2022 στη ρητορική του «Καγκελάριου της ειρήνης» λίγο πριν τις ευρωεκλογές του 2024 – με αρνητικά αποτελέσματα.
Ο Μερτς δείχνει πιο συνεπής: στήριξε το πακέτο των 100 δισ. ευρώ για την Bundeswehr, χαλάρωσε το φρένο χρέους για τις στρατιωτικές δαπάνες, αλλά αποφεύγει ακραίες εκφράσεις όπως «πολεμική ικανότητα», προτιμώντας τον όρο «αμυντική ικανότητα».
«Ζούμε σε έναν διαφορετικό κόσμο»
Ο ίδιος ο καγκελάριος παραδέχτηκε ότι «βρισκόμαστε σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο» από αυτόν που γνώρισε η Γερμανία μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Έναν κόσμο όπου η ειρήνη έχει χαθεί, ακόμη κι αν δεν υπάρχει επίσημη κήρυξη πολέμου.
Η φράση του Μερτς, «δεν είμαστε πλέον σε ειρήνη», αποτελεί σαφή ερμηνεία της νέας πραγματικότητας που βιώνει η Ευρώπη, μια πραγματικότητα γεμάτη προκλήσεις.