Φαντάσου ένα μάτι εύκαμπτο όργανο, που αυτόματα εστιάζει ό,τι βλέπει, χωρίς να χρειάζεται καμιά μπαταρία ή καλώδιο. Αυτό ακριβώς πέτυχαν πρόσφατα επιστήμονες, εμπνεόμενοι από την όραση των ζώων, και το αποτέλεσμα υπόσχεται να φέρει επανάσταση στην ρομποτική χωρίς ηλεκτρονικά εξαρτήματα.
Το «μάτι» αυτό είναι βασισμένο σε ένα υδρόζελ (hydrogel), ένα υλικό που περιέχει πολυμερή ικανά να «συλλαμβάνουν» και να απελευθερώνουν νερό. Το μυστικό; Στο υδρόζελ ενσωματώθηκαν μικροσκοπικά σωματίδια γραφενίου οξειδίου, τα οποία απορροφούν φως και θερμαίνουν το υλικό. Όταν το υδρόζελ «ζεσταίνεται», αποβάλλει νερό και συστέλλεται· όταν η πηγή φωτός απουσιάζει, το υλικό ξανααπορροφά υγρασία και διαστέλλεται. Με αυτόν τον τρόπο παρασύρει τη φακοφόρο διάταξη του ματιού ώστε να αλλάζει εστίαση αυτόματα.
Το εντυπωσιακό είναι ότι αυτή η αλλαγή εστίασης αντιδρά στις μεταβολές του φωτός — δεν χρειάζεται ενέργεια από εξωτερική πηγή. Το «μάτι» μπορεί να ξεχωρίζει μικροσκοπικές λεπτομέρειες: να διακρίνει τρίχες από πόδια μυρμηγκιών, τις ακμές κόκκων γύρης, ή να ξεχωρίζει κλίμακες με διαφορά μερικών μικρών μικρόμετρων.
Η δυνατότητα αυτή ανοίγει τον δρόμο για μαλακά ρομπότ που διαθέτουν όραση χωρίς τις παραδοσιακές ηλεκτρονικές κάμερες και τα κυκλώματα. Ένα τέτοιο μάτι θα μπορούσε να ενσωματωθεί σε ρομπότ που κινούνται σε «σκληρό» περιβάλλον, σε ρωγμές, σε επιφάνειες με κλίση ή ακόμα και μέσα σε βιολογικούς ιστούς, χωρίς να απαιτούνται καλώδια ή μπαταρίες για την όρασή τους.
Ένα επιπλέον ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι αυτή η τεχνολογία δεν περιορίζεται μόνο στην απλή εστίαση: το ερευνητικό άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Science Robotics αναφέρει ότι το σύστημα μπορεί επίσης να χειρίζεται κυματομορφές φωτός (wavefront engineering), να ελέγχει διάφορες οπτικές ιδιότητες και να ενσωματωθεί σε ρομποτικές εφαρμογές με προηγμένες δυνατότητες.
Φυσικά, υπάρχουν προκλήσεις. Η αντοχή του υλικού σε επαναλαμβανόμενους κύκλους συστολής/διαστολής, η μακροχρόνια σταθερότητα, και η ακρίβεια σε απαιτητικά περιβάλλοντα παραμένουν ζητήματα που οι ερευνητές καλούνται να αντιμετωπίσουν.
Αλλά το μήνυμα είναι σαφές: αυτό που πριν λίγο καιρό φάνταζε σαν «επιστημονική φαντασία», ένα μάτι που βλέπει χωρίς ηλεκτρισμό, σήμερα είναι πραγματικότητα στο εργαστήριο. Και η μετάβασή του στα ρομπότ του αύριο ίσως αλλάξει τα δεδομένα στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την τεχνητή όραση.
