Ένα από τα πιο αινιγματικά φαινόμενα του σύμπαντος φαίνεται πως αρχίζει να αποκρυπτογραφείται. Οι λεγόμενοι «παράξενοι ραδιοκύκλοι» (Odd Radio Circles – ORC), που ανακαλύφθηκαν πριν από μόλις έξι χρόνια, έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον της αστρονομικής κοινότητας.
Τώρα, μια διεθνής ομάδα ερευνητών ανακοίνωσε την ανακάλυψη του μεγαλύτερου ORC που έχει εντοπιστεί ποτέ, ο οποίος μάλιστα αποτελεί διπλό δακτύλιο – ένα εύρημα που ίσως δίνει απαντήσεις στο πώς σχηματίζονται αυτές οι γιγάντιες δομές.
Ο νέος ραδιοδακτύλιος, που εντοπίστηκε σε ένα σμήνος γαλαξιών με μάζα περίπου 100 τρισεκατομμυρίων ηλιακών μαζών, συνοδεύεται από δύο ακόμη παρόμοιους σχηματισμούς. Αυτοί οι κολοσσοί, δέκα έως είκοσι φορές μεγαλύτεροι από τον Γαλαξία μας, είναι ορατοί μόνο σε ραδιοκύματα και αποτελούνται από μαγνητισμένο πλάσμα που κινείται με τεράστιες ταχύτητες στο διαστημικό κενό.
Αν και αρχικά θεωρήθηκε ότι οι ORC δημιουργούνται από κρουστικά κύματα λόγω συγχωνεύσεων μαύρων τρυπών ή γαλαξιών, η νέα μελέτη προτείνει μια διαφορετική εξήγηση: οι δακτύλιοι ενδέχεται να σχηματίζονται από πίδακες πλάσματος που εκτοξεύονται από το κέντρο ενεργών γαλαξιών, όπου βρίσκονται υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες.
Οι πίδακες αυτοί — αποτέλεσμα της τεράστιας ενέργειας που απελευθερώνεται όταν η ύλη πέφτει σε μια μαύρη τρύπα — εκτείνονται για χιλιάδες έτη φωτός, μεταφέροντας σωματίδια υψηλής ενέργειας και ισχυρά μαγνητικά πεδία. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η αλληλεπίδραση αυτών των πίδακων με το θερμό πλάσμα του σμήνους γαλαξιών προκαλεί τη δημιουργία των θεαματικών δακτυλιοειδών σχηματισμών.
«Οι ανακαλύψεις αυτές δείχνουν ότι οι ORC δεν είναι μεμονωμένα ή τυχαία φαινόμενα, αλλά αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης κατηγορίας εξωτικών δομών πλάσματος που διαμορφώνονται από πίδακες μαύρων τρυπών, αστρικούς ανέμους και το διαγαλαξιακό περιβάλλον», εξηγεί ο Pratik Dabhade από το Εθνικό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών της Βαρσοβίας, ένας εκ των συν-συγγραφέων της μελέτης.
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, ανοίγει νέους δρόμους για την κατανόηση της σχέσης μεταξύ μαύρων τρυπών και εξέλιξης των γαλαξιών.
Οι αστρονόμοι προσβλέπουν τώρα σε νέες ανακαλύψεις με τη βοήθεια υπερσύγχρονων ραδιοτηλεσκοπίων, όπως το Square Kilometre Array (SKA), το οποίο κατασκευάζεται στη Νότια Αφρική και την Αυστραλία. Χάρη στην πρωτοφανή του ευαισθησία, το SKA αναμένεται να εντοπίσει δεκάδες νέους ραδιοδακτυλίους, φωτίζοντας ακόμη περισσότερο τα μυστήρια του διαγαλαξιακού πλάσματος.
«Οι ORC είναι από τις πιο όμορφες και μυστηριώδεις δομές που έχουμε δει ποτέ στο σύμπαν», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Ananda Hota. «Ενδέχεται να αποδειχθούν το κλειδί για να κατανοήσουμε πώς οι μαύρες τρύπες και οι γαλαξίες συνεξελίσσονται μέσα στον κοσμικό χρόνο».
