Μια συγκλονιστική συζήτηση για την τύχη των ιερών κειμηλίων των ιστορικών μονών του Τιμίου Προδρόμου Σερρών και της Μονή της Παναγίας Εικοσιφοινίσσης στο Παγγαίο, παρουσιάστηκε στην εκπομπή «Με τη Ματιά του Απόδημου» του καναλιού Απόδημος Παλμός.
Καλεσμένοι της εκπομπής ήταν ο κύριος Δημήτρης Δημούδης, Πρόεδρος της Επιτροπής Μελέτης και Έρευνας της Ιστορίας των Σερρών, ο κύριος Βασίλης Γιαννογλούδης, Αντιπρόεδρος, καθώς και ο κύριος Αλέξιος Ντόνας, παραγωγός των εκπομπών του Απόδημου Ελληνισμού και ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ελληνισμού.
Οι ομιλητές αναφέρθηκαν στο ιστορικό πλαίσιο αλλά και στην καταστροφή που υπέστησαν οι μονές από τους Βούλγαρους κομιτατζήδες το 1917, όταν λεηλάτησαν περίπου το 90% των χειρογράφων, εικόνων και εκκλησιαστικών κειμηλίων. Τα αντικείμενα αυτά μεταφέρθηκαν αρχικά στη Βουλγαρία και αργότερα, το 1990, εντοπίστηκαν στη Σόφια, καταχωρημένα σε ερευνητικά κέντρα, όπως το Κέντρο Σλαβομακεδονικών Σπουδών και το Ινστιτούτο Ιβάν Ντουίτσεφ.
Σήμερα σώζονται περίπου 300 χειρόγραφα, εκκλησιαστικά, λειτουργικά και πατερικά, τα οποία αποτελούν ανεκτίμητο θησαυρό για τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή παράδοση. Παράλληλα, ιδιαίτερα σημαντικές εικόνες, όπως:
- Η Θεοτόκος Οδηγήτρια και ο Άγιος Δημήτριος (1821),
- Η Θεοτόκος Γλυκοφιλούσα (1826),
- Η εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και του Αγίου Γερμανού,
Όλα αυτά μαρτυρούν την πλούσια πολιτιστική, εκκλησιαστική και πνευματική κληρονομιά που αφαιρέθηκε βίαια από τον τόπο της.
Ο κύριος Δημούδης τόνισε ότι πλέον όλα τα κειμήλια έχουν καταγραφεί λεπτομερώς, γεγονός που δίνει σαφή εικόνα για το τι έχει αφαιρεθεί και ποια είναι η ιστορική τους αξία. Ωστόσο, όπως επεσήμανε, η διαδικασία του επαναπατρισμού είναι δύσκολη και χρονοβόρα, αφού για κάθε αντικείμενο απαιτείται ξεχωριστή δικαστική υπόθεση σε διεθνές επίπεδο.
Η Ελλάδα επιχειρεί μέσω πολιτιστικού, πολιτικού και διπλωματικού διαλόγου να επαναφέρει τα κειμήλια στη χώρα, ενώ οι προσπάθειες ενισχύονται και από επισκέψεις μελών της Επιτροπής στις περιοχές όπου φυλάσσονται.
Παρ’ όλα αυτά, όπως ειπώθηκε στην εκπομπή, δεν έχει ασκηθεί μέχρι στιγμής η απαιτούμενη πίεση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε να στηρίξει πιο ενεργά το ζήτημα, παρότι πρόκειται για θέμα που άπτεται της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ο κ. Αλέξιος Ντόνας αναφέρθηκε στις ενέργειες που έχουν πραγματοποιηθεί μέσω του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ελληνισμού για την περαιτέρω ανάδειξη του ζητήματος. Παράλληλα, τόνισε τη σημασία των πρωτοβουλιών που έχουν αναληφθεί ώστε να δοθεί η απαιτούμενη προσοχή σε ένα θέμα με βαθιές ιστορικές και πολιτιστικές διαστάσεις.
Ο ίδιος είχε την ευκαιρία να επισκεφθεί την περιοχή, όπου συνομίλησε προσωπικά με τους καλεσμένους της εκπομπής, διαμορφώνοντας έτσι μια άμεση και προσωπική άποψη για την κατάσταση. Στην τοποθέτησή του υπογράμμισε τον σπουδαίο αγώνα που καταβάλλεται και εξέφρασε την εκτίμησή του για τη συνεχή και ουσιαστική προσπάθεια που καταθέτουν στον συγκεκριμένο τομέα.
Η εκπομπή «Με τη Ματιά του Απόδημου» ανέδειξε για ακόμη μια φορά το χρέος της Πολιτείας και των πολιτιστικών φορέων να συνεχίσουν τον αγώνα για τον επαναπατρισμό αυτών των ανεκτίμητων θησαυρών, που δεν είναι απλώς έργα τέχνης αλλά ζωντανά τεκμήρια της ιστορίας, της πίστης και της ταυτότητας του Ελληνισμού.
