Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι ο τετραετής ρωσοουκρανικός πόλεμος έχει φέρει τεράστιες αλλαγές στο διεθνές σύστημα και ειδικότερα στο υποσύστημα της νοτιοανατολικής Μεσογείου – Μέσης Ανατολής, οι οποίες επηρεάζουν άμεσα την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία.
1. Η νέα ενεργειακή πολιτική της ΕΕ
Η νέα ενεργειακή γεωπολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, ειδικότερα, η προσπάθεια απεξάρτησης των κρατών-μελών από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου σε σύντομο χρονικό διάστημα, με ακριβότερο φυσικό αέριο άλλων χωρών και με διαφορετική αναδιανομή του, έχει ως επίκεντρο την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία, δύο κράτη-μέλη της ΕΕ που βρίσκονται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων.
2. Ενεργειακή αναβάθμιση της Ελλάδας
Παρά τις μικρές ποσότητες φυσικού αερίου που η Ελλάδα έχει συμφωνήσει με τις ΗΠΑ (700 εκατομμύρια κυβικά μέτρα τον χρόνο), η χώρα μας έχει πλέον τη δυνατότητα να διακινήσει ετησίως 21 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, μαζί με τα 6 δισεκατομμύρια που καταναλώνει η ίδια.
Το ετήσιο άθροισμα των 5,5 δισ. κυβικών μέτρων της Gas Trade στην Αλεξανδρούπολη του ανατολικού κάθετου άξονα προς Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία και Ουκρανία, μαζί με τα 10 δισ. του Trans Adriatic Pipeline και τα 5,5 δισ. από την εισαγωγή του φυσικού αερίου της Ρεβυθούσας στο Εθνικό Κεντρικό Σύστημα Διανομής προς τα κράτη του δυτικού κάθετου άξονα (βόρεια Θεσσαλονίκης, Σκόπια, Σερβία, Ουγγαρία), αποτελούν μία μελλοντική δυναμική τεράστια για την Ελλάδα ως διαμετακομιστή φυσικού αερίου.
3. Το φυσικό αέριο της Κυπριακής Δημοκρατίας
Αντίστοιχα, η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται πλέον κοντά στην παραγωγή και εκμετάλλευση του φυσικού αερίου στα οικόπεδα 6, 10 και 12. Συνολικές ποσότητες έως 800 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων μπορούν ενδεχομένως να αντληθούν, επιτρέποντας την εξαγωγή φυσικού αερίου στην ΕΕ μέσω Αιγύπτου (Νταμιέτα – Ιντκου) με υγροποίηση από το 2027, βάσει πρόσφατων συμφωνιών Κύπρου – Αιγύπτου.
4. Η επιτακτική προοπτική του EastMed για Ισραήλ – Κυπριακή Δημοκρατία – Ελλάδα
Η συνολική προοπτική αποθεμάτων εξαγωγών περίπου 800 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου αποτελεί σημαντική ποσότητα που μπορεί να στηρίξει την οικονομία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παράλληλα, τα ελληνικά αποθέματα —που μπορούν ενδεχομένως να φθάσουν τα 680 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα στα οικόπεδα δυτικά της Κρήτης (ExxonMobil) και στο οικόπεδο 2 δυτικά της Κέρκυρας— ενδέχεται να αναβιώσουν την κατασκευή του EastMed.
Ο λόγος είναι ότι το Ισραήλ επιθυμεί την κατασκευή του αγωγού απευθείας προς την ΕΕ μέσω Κυπριακής Δημοκρατίας και Ελλάδας, όπως επιθυμούν και οι ΗΠΑ, παρά το υψηλό κόστος του έργου, το οποίο μπορεί να φθάσει και τα 8 δισεκατομμύρια ευρώ.
Εφόσον ο αγωγός EastMed κατασκευαστεί, μία αθροιστική ποσότητα περίπου 2,5 τρισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων αποθεμάτων φυσικού αερίου (Ισραήλ, Κυπριακή Δημοκρατία, Ελλάδα) θα μπορούσε να κατευθύνεται στην ΕΕ, με χωρητικότητα αγωγού έως 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, ικανά να τροφοδοτήσουν τα κράτη της ΕΕ για 40 χρόνια — έστω και με μόλις 5% της συνολικής ετήσιας κατανάλωσης των 313 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου το 2024.
5. Ο Λίβανος στη γεωπολιτική του φυσικού αερίου
Η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου το 2022 και η πρόσφατη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Λιβάνου στρέφουν τον Λίβανο προς τη Δύση, μακριά από την επιρροή της Τουρκίας και της Χεσμπολάχ, μετά την ήττα του Ιράν από τον πόλεμο με το Ισραήλ.
Ως εκ τούτου, στο μελλοντικό ενεργειακό τρίγωνο Ισραήλ – Κυπριακής Δημοκρατίας – Ελλάδας δύναται να ενταχθεί και ο Λίβανος, δεδομένου ότι εκτιμάται πως διαθέτει αποθέματα 500–700 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου, τα οποία μπορούν να προστεθούν στις ποσότητες του μελλοντικού EastMed.
6. Ο μειωμένος ρόλος της Τουρκίας
Η Τουρκία, παρατηρώντας τη νέα τάξη πραγμάτων στο φυσικό αέριο, ενώ παραμένει ενεργειακά εξαρτημένη από τη Ρωσία (42%), το Αζερμπαϊτζάν (22%), το Ιράν (14%) και μικρότερες ποσότητες από Αλγερία, Αίγυπτο και ΗΠΑ (LNG), αντιλαμβάνεται πλήρως ότι μένει εκτός των εξελίξεων.
Για αυτό τον λόγο η Άγκυρα δηλώνει —και απειλεί— ότι «δεν μπορεί να μείνει εκτός». Ωστόσο, η υπάρχουσα συνεργασία των κρατών που συμμετέχουν στον IMEC, καθώς και η ενεργειακή, οικονομική και γεωπολιτική συμφωνία 3+1 (Ελλάδα, Κυπριακή Δημοκρατία, Ισραήλ + ΗΠΑ), θέτουν την Τουρκία εκτός όλων των συνεργασιών διακίνησης και παραγωγής φυσικού αερίου της ΕΕ.
7. Η αναβάθμιση της συμφωνίας 3+1
Είναι απαραίτητο η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία να αναβαθμίσουν τη συμφωνία 3+1 μέσω των πυλώνων του εμπορίου, της στρατιωτικής συνεργασίας και της ενεργειακής ασφάλειας – σταθερότητας, οι οποίοι αποτελούν στην πράξη ανάσχεση της «γαλάζιας πατρίδας» της Τουρκίας.
Η μεγιστοποίηση των συμφερόντων Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας μπορεί να υλοποιηθεί μέσω της άμεσης κατασκευής του EastMed, ο οποίος αποτελεί επιτακτική ανάγκη και υπήρξε το κύριο θέμα συζήτησης της τριμερούς της 3ης Σεπτεμβρίου 2023 στη Λευκωσία, λίγες ημέρες πριν από τον πόλεμο που ξέσπασε με την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ.
*Ο Κωνσταντίνος Κούσαντας είναι αντιστράτηγος ε.α.
- Έχει υπηρετήσει στο ΝATO στις Βρυξέλλες.
- Έχει διατελέσει βοηθός Επιτελάρχη στο ΝΑΤΟ, στο Στρατηγείο Ταχείας Επεμβάσεως στην Βαλένθια της Ισπανία ως Βοηθός Επιτελάρχη στον βαθμό του Ταξίαρχου.
- Ήταν εκπρόσωπος του ΓΕΣ ΝΑΤΟ Training Group στο Στρατηγείο Ταχείας Επεμβάσεως στην Ισπανία ως Ταξίαρχος.
- Έχει μεταπτυχιακά στη Διεθνή Ασφάλεια (Plymouth) και στις Διεθνείς Σχέσεις (ULB CERIS Brussels).
- Έχει τελειώσει το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης
Ακολουθήστε μας και στο Google news