Γράφει ο *Παύλος Κωνσταντινίδης
Συμβουλές για όσους έχουν οικόπεδο και σχεδιάζουν να το κτίσουν
Αν μετά από όσα αναφέρθηκαν στο «πρώτο μέρος» αποφασίσετε να αγοράσετε οικόπεδο μέσα ή κοντά σε δάσος ή σε οικόπεδο που ήδη αποκτήσατε, πριν αρχίσετε να κτίζετε, συμβουλευθείτε ειδικούς επιστήμονες, για να σας προτείνουν μέτρα πυρασφάλειας. Τα μέτρα προστασίας από δασικές πυρκαγιές δεν έχουν καμιά σχέση με τα συνηθισμένα μέτρα, που προτείνονται για την προστασία των αστικών κατοικιών.
Τα μέτρα πυροπροστασίας εξατομικεύονται για κάθε περίπτωση και εξαρτώνται από πολλούς τοπικούς παράγοντες. Το ανάγλυφο της περιοχής, το είδος της βλάστησης, το ύψος των δένδρων, η φορά των επικρατούντων στην περιοχή ανέμων, ο αριθμός των φυσικών δρόμων διαφυγής σε περίπτωση κινδύνου, η διαθεσιμότητα νερού στην περιοχή, η πιθανότητα δημιουργίας του φαινομένου της καμινάδας, η απόσταση από δασοπυροσβεστικό σταθμό, η δυνατότητα πρόσβασης των βαρέων πυροσβεστικών οχημάτων, είναι μερικά από τα στοιχεία που πρέπει να εξετάσει αυτός που θα διενεργήσει τον αντιπυρικό σχεδιασμό.
Σε κάθε δασική πυρκαγιά γίνονται σχεδιασμοί από τους συντονιστές και τίθενται προτεραιότητες, οι οποίες μπορεί να μην περιλαμβάνουν την περιοχή της κατοικίας σας. Αυτό σημαίνει ότι, το μελλοντικό σας σπίτι θα πρέπει να αποτελεί από την πρώτη στιγμή έναν αυτόνομο και αυτάρκη δασοπυροσβεστικό σταθμό. Να υπολογίζετε πάντα, ότι είναι αδύνατο κάθε σπίτι, να το προστατεύει και ένα κρατικό πυροσβεστικό όχημα.
Υπάρχουν μερικές αρχές, τις οποίες θα πρέπει να παίρνει πολύ σοβαρά υπόψη, αυτός που επιμένει να κτίσει σε δασική έκταση. Προσοχή όμως είναι γενικές αρχές και σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να καλύψουν όλες τις πιθανές εξατομικευμένες περιπτώσεις με όλες τις τοπικές ιδιομορφίες. Εάν υπήρχαν ενέργειες, που θα εξασφάλιζαν με σιγουριά την προστασία των κατοικιών σε δάση, δεν θα υπήρχαν καμένα σπίτια.
Επιλογή της θέσης
Κατ’ αρχή θα πρέπει το σπίτι να κτισθεί, στο καταλληλότερο μέρος του οικοπέδου (μακρύτερα από τη δασική γραμμή, στην πιο επίπεδη θέση, μακριά από παρακείμενη απότομη πλαγιά, όχι στην κορυφογραμμή, να είναι προσβάσιμο από τα πυροσβεστικά οχήματα κ.λ.π.).
Σε επίπεδες περιοχές το σπίτι θα πρέπει να κτίζεται ακριβώς στη μέση του οικοπέδου, ώστε να μπορούν να διαμορφωθούν οι ζώνες άμυνας στον εξωτερικό χώρο του σπιτιού. Η ασφαλής απόσταση σπιτιού που κτίζεται σε επίπεδα εδάφη και περιβάλλεται από κανονικό μεσογειακό δάσος, υπολογίζεται σε ακτίνα μεταξύ 25 και 30 μέτρων.
Σε κεκλιμένες επιφάνειες η απόσταση που πρέπει να υπολογίζεται για να δημιουργηθεί αποδοτική γραμμή άμυνας, πρέπει να είναι μικρότερη προς τα ανάντη και πολύ μεγαλύτερη προς τα κατάντη. Το σχεδιάγραμμα που ακολουθεί μπορεί να δώσει μια εικόνα για τις αποστάσεις προς τα ανάντη και τα κατάντη, καθώς και προς τις ισοϋψείς σε κανονικό δάσος χαλεπίου ή τραχείας πεύκης.
Να θυμάστε πάντα ότι τα ασφαλή σπίτια θα σωθούν από την πυρκαγιά, όχι τα ωραία. Άλλωστε τα ασφαλή σπίτια δεν είναι εξ ορισμού λιγότερο κομψά.
Κατασκευή της κατοικίας
Μην τοποθετήσετε κανενός είδους εύφλεκτο υλικό στο εξωτερικό μέρος του σπιτιού. Όσο και αν το ξύλο, ως οικοδομικό υλικό δημιουργεί ζεστασιά και δένει με το περιβάλλον, μην το προτιμήσετε για την εξωτερική τοιχοποιία, τα κουφώματα, τις βεράντες ή τις καλύψεις των οροφών. Εξωτερικές ξύλινες κατασκευές μπορεί θα αποδειχθούν μοιραίες.
Οι περισσότερες φωτιές εισχωρούν στα σπίτια από τις στέγες. Ο άνεμος όταν περνά από το μέτωπο της φωτιάς, αποσπά μικρά κομμάτια φλεγόμενων ξύλων και φύλλων και τα μεταφέρει προς την κατεύθυνση που κινείται. Όταν μέρος του αέρα περνά κοντά από κατοικίες, εισχωρεί σε κάθε άνοιγμα που βρίσκει. Τα σημαντικότερα ανοίγματα βρίσκονται συνήθως μεταξύ κεραμιδοσκεπής και της ξύλινης επένδυσής της, η οποία είναι πολύ εύφλεκτη. Για το λόγο αυτό ζητείστε από το μηχανικό, να χρησιμοποιήσει για τη στέγη πυράντοχα υλικά (πέτρα, κεραμίδια ή μέταλλο) και να κλείσει όλα τα ανοίγματα στην οροφή (καλύπτοντάς τα με λεπτή σήτα ή τσιμέντο). Η προστασία της ξύλινης επένδυσης με καταιονισμό νερού, απεδείχθη στην πράξη, ότι δεν προσφέρει ικανοποιητική ασφάλεια, διότι σε περίπτωση μεγάλης δασικής πυρκαγιάς, η πίεση του νερού μειώνεται σημαντικά, ενώ συχνά διακόπτεται και το ηλεκτρικό ρεύμα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί, μόνο όταν υπάρχει αυτάρκεια νερού και αυτονομία ηλεκτρικού ρεύματος.
Αποφύγετε τις ξύλινες εξωτερικές βεράντες. Οι ξύλινες κουπαστές και οι κολώνες που τις στηρίζουν, αναφλέγονται εύκολα. Κάτω από χαμηλές ξύλινες ισόγειες βεράντες, συγκεντρώνονται συνήθως χαρτιά, ξερά χόρτα, ξερά φύλλα, τα οποία δύσκολα απομακρύνονται. Σε περίπτωση πυρκαγιάς οι καύτρες εισχωρούν κάτω από τις βεράντες, έρχονται σε επαφή με το συγκεντρωμένο εύφλεκτο υλικό και δημιουργούν εστίες φωτιάς. Ζητείστε από τους μηχανικούς σας, να κάνουν τσιμεντένιες βεράντες, με κουπαστές από μάρμαρο, γρανίτη, τσιμέντο, γύψο ή άλλα πυράντοχα υλικά.
Αποφύγετε εξωτερικά τα ξύλινα ή πλαστικά κουφώματα. Αναφλέγονται είτε από την υπερθέρμανση, είτε όταν έλθουν σε άμεση επαφή με τις φλόγες. Τα ξύλινα ή πλαστικά πατζούρια με γρίλιες μπορεί να αρχίσουν να καίγονται, ενώ η φωτιά είναι ακόμη μακριά από τις καύτρες που εισχωρούν ανάμεσά τους. Ζητείστε να σας τοποθετήσουν μεταλλικά εξωτερικά κουφώματα. Η βιομηχανία του αλουμινίου έχει προχωρήσει στο θέμα αυτό πάρα πολύ και τα αποτελέσματα είναι ικανοποιητικά. Τα απλά τζάμια παρά το ότι θεωρούνται πυράντοχα, εν τούτοις σε υψηλές θερμοκρασίες σπάζουν, με αποτέλεσμα το εσωτερικό σπίτι να μένει απροστάτευτο από τις καύτρες και τις φλόγες. Ιδιαίτερα κινδυνεύουν οι τζαμαρίες, οι εξωτερικές πόρτες που έχουν μεγάλα τζάμια και τα παράθυρα θέας. Ζητείστε από τους μηχανικούς σας, να σας τοποθετήσουν ενισχυμένα άθραυστα μεγάλου πάχους διπλά τζάμια. Πάρτε περισσότερες πληροφορίες από τους αξιωματικούς του τοπικού πυροσβεστικού σταθμού και από τους ειδικούς τεχνίτες τοποθέτησης τζαμιών. Και εάν ακόμη δεν θέλετε να χρησιμοποιήσετε πατζούρια, ζητείστε να σας κατασκευάσουν αποσπώμενα καλύμματα για όλα τα εξωτερικά παράθυρα και πόρτες, τα οποία θα έχετε αποθηκευμένα σε προσιτό μέρος και θα τα χρησιμοποιήσετε μόνο και εφόσον χρειασθεί. Μάθετε να τα τοποθετείτε και διδάξτε το και στα υπόλοιπα ενήλικα μέλη της οικογένειάς σας.
Συμβουλευθείτε τους ειδικούς για την πορεία των επικρατούντων ανέμων της περιοχής κατά τη θερινή περίοδο. Αποφύγετε να τοποθετήσετε μεγάλα παράθυρα από την πλευρά, που φυσούν συνήθως οι άνεμοι.
Αποφύγετε τελείως την τοποθέτηση ξύλινης πέργκολας στις βεράντες του σπιτιού σας. Ακόμη και η μεταλλική πέργκολα που στηρίζει εύφλεκτο αναρριχόμενο φυτό, γίνεται μεταφορέας της φωτιάς προς το σπίτι σας. Οι τέντες στις βεράντες θα πρέπει να είναι από πυράντοχο υλικό. Συζητείστε το με τους ειδικούς τεχνίτες και τους αξιωματικούς της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.
Ζητείστε εξ αρχής, να καλυφθούν όλα τα ανοίγματα, που δημιουργούν οι καπνοδόχοι, με λεπτή σήτα. Πολλές φορές οι καύτρες εισχωρούν στο εσωτερικό των σπιτιών από αυτά τα ανοίγματα. Η σήτα θα προστατεύει συγχρόνως και το δάσος από τις καύτρες που θα βγάζει η χρήση της δικής σας φωτιάς, για το λόγο αυτόν τοποθετείστε την και στις καπνοδόχους των εξωτερικών ψησταριών. Εάν κατασκευάσετε τζάκι, προτιμείστε να κλείνει.
Καλύψετε με σήτα όλους τους μόνιμους αγωγούς εξαερισμού ευαίσθητων τμημάτων του σπιτιού σας, όπως είναι οι σοφίτες και τα υπόγεια.
Μην χρησιμοποιείτε υδρορροές από βινίλιο ή πλαστικά υλικά, διότι καίγονται εύκολα και μεταφέρουν τη φωτιά κοντά στο σπίτι. Χρησιμοποιείστε μεταλλικές ή πήλινες υδρορροές.
Τον καυστήρα σας και τα καύσιμά του τοποθετείστε τα στο πλέον ασφαλές τμήμα του σπιτιού. Δημιουργείστε στο υπόγειό σας κατάλληλο χώρο, που θα αποκλείεται από τον υπόλοιπο χώρο με μεταλλική πόρτα. Τα σημεία αερισμού του χώρου αυτού καλύψτε τα με σήτα.
Προβλέψτε τη δημιουργία χώρου για την τοποθέτηση γεννήτριας ηλεκτρικού ρεύματος. Συνδέστε την με τις απαραίτητες συσκευές έκτακτης ανάγκης. Τέτοιες είναι οι εξωτερικοί προβολείς, οι εσωτερικοί λαμπτήρες των διαδρόμων και κυρίως η υδραντλία σας, στην περίπτωση που έχετε διαθέσιμο αποθηκευμένο νερό.
Τοποθετείστε περιμετρικά του σπιτιού αισθητήρες καπνού, ώστε να μην σας αιφνιδιάσει νυχτερινή φωτιά. Σε καίρια σημεία του σπιτιού προβλέψτε εσοχές για τη μόνιμη τοποθέτηση πυροσβεστήρων.
Μελετείστε τις οδηγίες χρήσης τους και εξασκηθείτε. Συμβουλεύστε όλα τα ενήλικα μέλη της οικογένειας σας, να μάθουν τη χρήση τους.
*Ο Παύλος Κωνσταντινίδης είναι συγγραφέας
Βιογραφικό Παύλου Κωνσταντινίδη
Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη το 1949. Τελείωσα το Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ το 1973 και στη συνέχεια πραγματοποίησα το διδακτορικό μου στη φυτοκοινωνιολογία και στην οικολογία των δασικών πυρκαγιών στην ίδια σχολή.
Για 30 χρόνια περίπου εργάσθηκα στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών, από όπου και συνταξιοδοτήθηκα το 2016. Παράλληλα με τις εκατοντάδες εργασίες που δημοσίευσα, στον ελεύθερο χρόνο μου έγραφα μικρές καθημερινές ιστορίες, από αυτές που
αντιλαμβανόμουνα στο περιβάλλον μου.
Ως συνταξιούχος συνέχισα τη συγγραφή των μικρών ιστοριών, μερικές από τις οποίες έχω
αναρτήσει στην προσωπική μου σελίδα στο Facebook.
Κάντε εγγραφή στο ενημερωτικό μας δελτίο.
