Χωρίς τροφή, το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να επιβιώσει. Πίσω από κάθε χτύπο της καρδιάς, κάθε σκέψη, κάθε αναπνοή, βρίσκονται τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά – οι βιοχημικοί θεμέλιοι λίθοι της ζωής.
Αλλά ποια είναι αυτά τα στοιχεία που το σώμα δεν μπορεί να στερηθεί και γιατί παίζουν τόσο καθοριστικό ρόλο;
Τι είναι τα θρεπτικά συστατικά;
Τα θρεπτικά συστατικά είναι ουσίες που το σώμα μας χρειάζεται για να λειτουργήσει: από την παραγωγή ενέργειας και τη ρύθμιση της θερμοκρασίας έως την επιδιόρθωση των κυττάρων και την υποστήριξη του ανοσοποιητικού. Χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες:
-
Μακροθρεπτικά συστατικά, που χρειάζονται σε μεγάλες ποσότητες: υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη και νερό.
-
Μικροθρεπτικά συστατικά, που απαιτούνται σε μικρότερες ποσότητες αλλά είναι εξίσου σημαντικά: βιταμίνες και μέταλλα.
Αν και το σώμα μπορεί να συνθέσει ορισμένες ουσίες, τα περισσότερα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά πρέπει να λαμβάνονται μέσω της τροφής.
Οι έξι βασικοί «πυλώνες» της διατροφής
1. Υδατάνθρακες
Η βασική πηγή ενέργειας για τον εγκέφαλο και τους μυς. Βρίσκονται κυρίως σε δημητριακά, φρούτα, λαχανικά και όσπρια.
2. Πρωτεΐνες
Χτίζουν και επισκευάζουν ιστούς, ενώ παράγουν κρίσιμα μόρια όπως ένζυμα και ορμόνες. Πηγές: κρέας, ψάρια, αυγά, φασόλια, γαλακτοκομικά.
3. Λίπη
Περισσότερο από πηγή ενέργειας, τα καλά λίπη υποστηρίζουν την ορμονική ισορροπία και την απορρόφηση βιταμινών. Καλές πηγές είναι το ελαιόλαδο, το αβοκάντο, οι ξηροί καρποί και τα λιπαρά ψάρια.
4. Βιταμίνες
Απαραίτητες για τον μεταβολισμό, την άμυνα του οργανισμού και τη γενική υγεία. Κάθε βιταμίνη έχει εξειδικευμένο ρόλο, από την υγεία των οστών μέχρι την παραγωγή κολλαγόνου.
5. Μέταλλα
Όπως το ασβέστιο και ο σίδηρος, τα μέταλλα είναι κρίσιμα για τη σωστή λειτουργία των οργάνων, των μυών και του νευρικού συστήματος.
6. Νερό
Το στοιχείο-κλειδί για τη ζωή. Μεταφέρει θρεπτικά συστατικά, ρυθμίζει τη θερμοκρασία και αποβάλλει τοξίνες. Η αφυδάτωση μπορεί να απορρυθμίσει κρίσιμες λειτουργίες.
Γιατί η ισορροπία είναι ζωτικής σημασίας
Τα θρεπτικά συστατικά δεν δρουν ανεξάρτητα. Η απορρόφηση και η δράση τους εξαρτάται από το πώς συνδυάζονται:
-
Η βιταμίνη D βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου.
-
Η βιταμίνη C ενισχύει την απορρόφηση του σιδήρου.
-
Τα καλά λίπη είναι απαραίτητα για την απορρόφηση των βιταμινών A, D, E και K.
Η έλλειψη ή η υπερκατανάλωση κάποιων θρεπτικών στοιχείων μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα: από κόπωση και ασθενές ανοσοποιητικό μέχρι οστεοπόρωση και καρδιαγγειακές διαταραχές.
Συχνές απορίες γύρω από τα θρεπτικά συστατικά
-
Ποια είναι τα πιο κρίσιμα; Νερό, πρωτεΐνες και καλά λίπη θεωρούνται αδιαπραγμάτευτα.
-
Αποθηκεύονται όλα στο σώμα; Όχι. Οι λιποδιαλυτές βιταμίνες αποθηκεύονται, ενώ οι υδατοδιαλυτές (όπως η C και του συμπλέγματος Β) πρέπει να αναπληρώνονται καθημερινά.
-
Μπορεί να καλυφθούν οι ανάγκες χωρίς ζωικά προϊόντα; Ναι, αλλά με προσοχή – ειδικά για βιταμίνη B12, σίδηρο και ασβέστιο.
-
Πώς επηρεάζει η ηλικία τις ανάγκες; Παιδιά, έγκυες και ηλικιωμένοι χρειάζονται διαφορετικές ποσότητες, λόγω ανάπτυξης, ορμονών ή μειωμένης απορρόφησης.
Τελικά, η υγεία αρχίζει από το πιάτο
Η υιοθέτηση μιας διατροφής πλούσιας σε ολόκληρα, ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα είναι το κλειδί για την ισορροπία. Θερμίδες δεν σημαίνει απαραίτητα και θρέψη. Μια διατροφή γεμάτη ποικιλία από φυσικές πηγές, δίνει στο σώμα μας όλα όσα χρειάζεται – όχι απλώς για να επιβιώσει, αλλά για να ευημερήσει.
