Το σχέδιο Τραμπ για ειρήνευση στη Λωρίδα της Γάζας φαίνεται να μπαίνει σε τροχιά υλοποίησης, καθώς το Ισραήλ και η Χαμάς συμφώνησαν στην πρώτη φάση του 20σέλιδου πλάνου που παρουσίασε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.
Η συμφωνία, που επετεύχθη μέσω έμμεσων διαπραγματεύσεων στην Αίγυπτο, προβλέπει κατάπαυση του πυρός, ανταλλαγή ομήρων με Παλαιστίνιους κρατουμένους και μερική αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από τη Γάζα.
Η ανακοίνωση ήρθε μία ημέρα μετά τη δεύτερη επέτειο από την αιματηρή επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, που αποτέλεσε το έναυσμα του πολέμου που διαρκεί ήδη πάνω από δύο χρόνια.
Η πρώτη φάση του σχεδίου
Σύμφωνα με τον πρόεδρο Τραμπ, όλοι οι όμηροι της Χαμάς, ζωντανοί και νεκροί, θα απελευθερωθούν “πολύ σύντομα”, ενώ οι ισραηλινές δυνάμεις θα αποσυρθούν στη λεγόμενη «κίτρινη γραμμή» εντός της Λωρίδας της Γάζας, που ορίζεται ως η γραμμή της αρχικής υποχώρησης.
Η Χαμάς επιβεβαίωσε τη συμφωνία, ζητώντας παράλληλα από τον Τραμπ και τις εγγυήτριες χώρες να διασφαλίσουν την πλήρη τήρηση της εκεχειρίας από το Ισραήλ.
Τι μένει ασαφές
Παρά τη θετική δυναμική, το σχέδιο Τραμπ αφήνει κρίσιμες εκκρεμότητες:
- Δεν έχει ανακοινωθεί σαφές χρονοδιάγραμμα για τις επόμενες φάσεις.
- Παραμένει αδιευκρίνιστο ποιος θα αναλάβει τη διακυβέρνηση της Γάζας μετά τον πόλεμο.
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο Τραμπ, αλλά και ευρωπαϊκές και αραβικές χώρες αποκλείουν την επιστροφή της Χαμάς στη διοίκηση του παλαιστινιακού θύλακα. - Το σχέδιο προβλέπει μεταβατικό ρόλο της Παλαιστινιακής Αρχής, υπό την προϋπόθεση σημαντικών εσωτερικών μεταρρυθμίσεων.
Τα επόμενα βήματα
Ο Νετανιάχου συγκαλεί το υπουργικό συμβούλιο για να εγκρίνει τυπικά τη συμφωνία. Ισραηλινές πηγές αναφέρουν ότι, αν όλα κυλήσουν ομαλά, οι 20 εν ζωή όμηροι της Χαμάς θα απελευθερωθούν εντός 72 ωρών από την έναρξη της εκεχειρίας, πιθανότατα την Κυριακή ή τη Δευτέρα.
Οι σοροί των νεκρών ομήρων θα παραδίδονται σταδιακά, παράλληλα με την απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων.
Το Ισραήλ αναμένεται να απελευθερώσει περίπου 2.000 Παλαιστίνιους κρατούμενους, ανάμεσά τους πάνω από 200 καταδικασμένους σε ισόβια.
Η Χαμάς έχει ήδη παραδώσει καταλόγους με ονόματα ομήρων και κρατουμένων που ζητεί να απελευθερωθούν.
Ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε ότι οι όμηροι που κρατούνται από τη Χαμάς στη Γάζα, θα απελευθερωθούν τη Δευτέρα ή την Τρίτη και είπε ότι «τελειώσαμε με τον πόλεμο στη Γάζα». Παράληλλα, εξέφρασε την ελπίδα του ότι θα είναι μία ειρήνη που θα διαρκέσει.
Σύμφωνα με αξιωματούχους, η ανθρωπιστική βοήθεια προς τη Γάζα θα αυξηθεί σημαντικά, με 400–600 φορτηγά την ημέρα να μεταφέρουν προμήθειες και ιατρικό υλικό.
Ο Τραμπ αναμένεται να επισκεφθεί σύντομα την Αίγυπτο, ενώ ενδέχεται να απευθύνει λόγο στο ισραηλινό κοινοβούλιο, κατόπιν πρόσκλησης του Νετανιάχου.
Η δεύτερη φάση του σχεδίου προβλέπει τη δημιουργία του «Συμβουλίου Ειρήνης», μιας διεθνούς επιτροπής υπό την προεδρία του Τραμπ, στην οποία θα συμμετέχει και ο Τόνι Μπλερ.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι
Η επιτυχία της συμφωνίας εξαρτάται από ευαίσθητες ισορροπίες:
- Η Χαμάς αρνείται να παραδώσει τα όπλα της όσο υπάρχουν ισραηλινές δυνάμεις εντός της Γάζας.
- Δεν υπάρχει συμφωνία για τον μηχανισμό αποχώρησης του ισραηλινού στρατού, ούτε για τις εγγυήσεις ασφαλείας.
- Ο Νετανιάχου επιμένει ότι η ίδρυση παλαιστινιακού κράτους “δεν θα συμβεί ποτέ”, παρά τις πιέσεις αραβικών κρατών που βλέπουν το σχέδιο Τραμπ ως πιθανή οδό προς τη λύση δύο κρατών.
- Η Χαμάς απορρίπτει ρόλο για τον Μπλερ ή ξένη διακυβέρνηση στη Γάζα, επιμένοντας σε παλαιστινιακή τεχνοκρατική κυβέρνηση υπό την εποπτεία της Παλαιστινιακής Αρχής και αραβικών κρατών.
Οι «κόκκινες γραμμές» της Χαμάς και οι συμβολικές απελευθερώσεις
Η Χαμάς ζητεί την απελευθέρωση σημαντικών Παλαιστινίων κρατουμένων, ανάμεσά τους:
- ο Μαρουάν Μπαργούτι (στέλεχος της Φατάχ)
- και ο Άχμεντ Σάαντατ (ηγέτης του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης),
αμφότεροι καταδικασμένοι σε πολλαπλά ισόβια.
Αν εγκριθεί η απελευθέρωσή τους, θα πρόκειται για πρωτοφανή πολιτική κίνηση, με ευρύτερες επιπτώσεις στην εσωτερική παλαιστινιακή σκηνή.
Το ειρηνευτικό σχέδιο Τραμπ για τη Γάζα μπορεί να αποτελέσει το σημαντικότερο βήμα για τον τερματισμό του πολέμου, αλλά παραμένει γεμάτο ασάφειες. Η εφαρμογή του θα εξαρτηθεί από τη βούληση των εμπλεκομένων πλευρών, τη διεθνή εποπτεία και την ικανότητα να τηρηθεί η εκεχειρία σε μια περιοχή όπου η ειρήνη υπήρξε πάντοτε εύθραυστη.
