Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών (UNHRC) έχει εκφράσει σοβαρές ανησυχίες στις τελευταίες της παρατηρήσεις μετά τη δεύτερη περιοδική έκθεση της Τουρκίας, επισημαίνοντας κρίσιμες προκλήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα που παραμένουν παρά τη νομοθετική πρόοδο.
Η UNHRC τόνισε την επείγουσα ανάγκη για μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της δικαστικής ανεξαρτησίας, την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης, την πρόληψη των διακρίσεων και τη διασφάλιση δίκαιων δικαστηρίων. Η έκθεση ασχολήθηκε επίσης με τις διευρυνόμενες εξουσίες της Εθνικής Οργάνωσης Πληροφοριών της Τουρκίας (MİT), οι οποίες έχουν εμπλακεί σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως εξωεδαφικές απαγωγές, αναγκαστικές εξαφανίσεις και επεμβατική επιτήρηση.
Τα ζητήματα που αναφέρονται στην έκθεση επιδεινώθηκαν από έναν αμφιλεγόμενο νόμο που χορηγούσε στους πράκτορες της MİT ασυλία από δίωξη, ο οποίος οδήγησε τον ΟΗΕ να παροτρύνει την Τουρκία να εισαγάγει μεγαλύτερη δικαστική εποπτεία και λογοδοσία.
Η έκθεση αναφέρεται στον Τουρκικό Νόμο Νο. 2937, ο οποίος παρέχει εκτεταμένη ασυλία στους πράκτορες της MİT από ποινική δίωξη, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου οι επιχειρήσεις πληροφοριών φέρεται να περιλαμβάνουν παράνομες δραστηριότητες, όπως εξαναγκαστικές εξαφανίσεις. Αυτή η διάταξη, σύμφωνα με την UNHRC, δημιουργεί μια νομική ασπίδα που υπονομεύει τη λογοδοσία, καθιστώντας δύσκολη τη διερεύνηση ή τη δίωξη πρακτόρων που εμπλέκονται σε σοβαρές παραβιάσεις δικαιωμάτων. Η επιτροπή προέτρεψε την Τουρκία να επανεξετάσει αυτή τη διάταξη ασυλίας, δηλώνοντας ότι μπορεί να καλλιεργήσει μια κουλτούρα ατιμωρησίας εντός της υπηρεσίας πληροφοριών.
Το 2012 η τουρκική κυβέρνηση υπέβαλε επιτυχώς ένα νομοσχέδιο στο κοινοβούλιο για την τροποποίηση του υπάρχοντος νόμου και την παροχή μεγαλύτερης ασυλίας σε αξιωματούχους της MİT από ποινικές έρευνες και απαιτεί από τους εισαγγελείς να λάβουν την άδεια της κυβέρνησης για να συνεχίσουν οποιαδήποτε έρευνα σχετικά με στελέχη της MİT.
Η UNHRC έχει τεκμηριώσει αναφορές για εξωεδαφικές απαγωγές ατόμων με φερόμενους δεσμούς με το κίνημα Γκιουλέν, μια ομάδα που επικρίνει τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ή άλλους αντιφρονούντες της κυβέρνησης που έχουν επιστραφεί βίαια στην Τουρκία από διάφορες χώρες, παρακάμπτοντας τις επίσημες διαδικασίες έκδοσης.
Πράκτορες της MİT φέρεται να έχουν εμπλακεί σε διασυνοριακές επιχειρήσεις για τη σύλληψη και τη μεταφορά υπόπτων στην Τουρκία χωρίς δικαστική επίβλεψη, εγείροντας σημαντικές ανησυχίες για την τήρηση της Τουρκίας στους διεθνείς κανόνες ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η επιτροπή κάλεσε την Τουρκία να σταματήσει αυτές τις απαγωγές, να σεβαστεί τη δίκαιη διαδικασία και να διασφαλίσει ότι όλες οι εκδόσεις ακολουθούν νόμιμες και διαφανείς διαδικασίες.
Κείμενο της τελευταίας έκθεσης της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών για την Τουρκία:
Η έκθεση εξέτασε επίσης ανησυχίες σχετικά με τις ευρείες δυνατότητες επιτήρησης της MİT, σημειώνοντας ότι οι νομοθετικές τροποποιήσεις έχουν διευρύνει την πρόσβαση του οργανισμού σε προσωπικά δεδομένα χωρίς επαρκείς διασφαλίσεις. Αυτές οι εξουσίες, βάσει του νόμου αριθ.
Η UNHRC τόνισε ότι τέτοιες πρακτικές παραβιάζουν το δικαίωμα των ατόμων στην ιδιωτική ζωή και δεν διαθέτουν την απαραίτητη προστασία έναντι πιθανής κατάχρησης. Η επιτροπή συνέστησε επίσης στην Τουρκία να δημιουργήσει ανεξάρτητους μηχανισμούς παρακολούθησης για την επίβλεψη των επιχειρήσεων επιτήρησης της MİT και τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τα διεθνή πρότυπα για την προστασία δεδομένων και την ιδιωτική ζωή.
Επιπλέον, η επιτροπή εξέφρασε ανησυχία για τους ισχυρισμούς ότι οι Κόκκινες Ανακοινώσεις της Interpol έχουν καταχραστεί κατά ορισμένων ατόμων και ότι έχουν χρησιμοποιηθεί διαδικασίες έκδοσης με πολιτικά κίνητρα, καλώντας την Τουρκία να διασφαλίσει ότι δεν θα πραγματοποιηθούν απαγωγές ή βίαιες μεταφορές στη χώρα. Ζήτησε να αποτραπεί η κατάχρηση των Κόκκινων Ανακοινώσεων και να δημιουργηθούν επαρκείς διασφαλίσεις για να διασφαλιστεί ότι οι διαδικασίες έκδοσης δεν οδηγούνται πολιτικά και ότι διεξάγονται σύμφωνα με τις εγγυήσεις της δέουσας διαδικασίας.
Η προφανής κατάχρηση της θέσης της Τουρκίας στην Ιντερπόλ δεν είναι πρωτοφανής. Μεταξύ 2016 και 2021, η Ιντερπόλ απέρριψε 839 υποβολές κόκκινης ειδοποίησης από την Τουρκία για μέλη του κινήματος Γκιουλέν. Η Ιντερπόλ ανέφερε παραβιάσεις των κανόνων της ως βάση για την άρνηση και κάλεσε την Τουρκία να απόσχει να υποβάλει εκ νέου παρόμοια αιτήματα. Η Ιντερπόλ έφτασε στο σημείο να διέκοψε για λίγο την πρόσβαση της τουρκικής αστυνομίας στη βάση δεδομένων της όταν η Τουρκία πλημμύρισε το σύστημα με υπερβολικό αριθμό καταθέσεων εναντίον εξόριστων επικριτών και αντιπάλων της κυβέρνησης του Ερντογάν, όλα με φαινομενικά κατασκευασμένες κατηγορίες για τρομοκρατία.
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν στράφηκε κατά του κινήματος Γκιουλέν μετά από μεγάλες έρευνες για διαφθορά τον Δεκέμβριο του 2013 που ενοχοποίησαν τον ίδιο, τα μέλη της οικογένειάς του και τους επιχειρηματικούς και πολιτικούς του συνεργάτες. Στις αρχές του 2014 προφανώς εκδόθηκε εντολή για κατασκοπεία ανθρώπων και οργανώσεων που συνδέονται με το κίνημα, με αποτέλεσμα εθελοντές του κινήματος να στοχοποιηθούν ποινικές διώξεις με κατασκευασμένες κατηγορίες τρομοκρατίας.
Η UNHRC προέτρεψε την Τουρκία να εισαγάγει αυστηρές διασφαλίσεις που περιορίζουν το εύρος των εξουσιών της MİT, συμπεριλαμβανομένης της δικαστικής εποπτείας για τις διαδικασίες παρακολούθησης και έκδοσης. Η επιτροπή τόνισε τη σημασία της ευθύνης από τους πράκτορες πληροφοριών για ενέργειες που ενδέχεται να παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, συνιστώντας στην Τουρκία να ευθυγραμμίσει τους νόμους της για τις υπηρεσίες πληροφοριών με τα διεθνή πρότυπα για την προστασία από κατάχρηση εξουσίας.
Το Nordic Monitor ανέφερε προηγουμένως ότι παρά τα αυξανόμενα στοιχεία – συμπεριλαμβανομένων πολυάριθμων ποινικών καταγγελιών, δηλώσεων θυμάτων και ομολογιών από ανώτερους αξιωματούχους της MİT – η κυβέρνηση Ερντογάν απέτυχε να ξεκινήσει καμία αποτελεσματική έρευνα για καταγγελίες για βασανιστήρια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εισαγγελείς φάνηκε να συνεχίζουν έρευνες για αυτούς τους ισχυρισμούς, για να τις εγκαταλείψουν αργότερα, αναφέροντας συχνά την έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων ως πρόσχημα. Μέχρι σήμερα, δεν έχουν πραγματοποιηθεί επιτόπιες επιθεωρήσεις σε αναφερόμενες μαύρες τοποθεσίες στην Άγκυρα.
Ένας τέτοιος μαύρος ιστότοπος αποκαλύφθηκε δημόσια το 2018, αποκαλύπτοντας ότι χρησιμοποιείται όχι μόνο για αξιωματικούς αλλά και για άτομα που απήχθησαν παράνομα από το εξωτερικό από τη MİT. Βρίσκεται σε μια προστατευόμενη περιοχή στην Άγκυρα, περίπου δύο χιλιόμετρα από το παλάτι του Προέδρου Ερντογάν, η τοποθεσία θεωρείται μια κρυφή τοποθεσία που χρησιμεύει τόσο ως κόμβος για μεταφορές όπλων σε ομάδες τζιχαντιστών όσο και ως τόπος βασανιστηρίων.
Η τοποθεσία στεγάζεται σε μια μυστική εγκατάσταση που διαχειρίζεται η MİT, με συντεταγμένες στα 39.92632610216299, 32.77207015662205, περίπου 230 μέτρα από τη λεωφόρο Anadolu και 600 μέτρα από τη λεωφόρο Ankara. Από το 2023, οι εικόνες των Χαρτών Google επιβεβαίωσαν ότι ο ιστότοπος παραμένει ενεργός, με τρία αυτοκίνητα σταθμευμένα κοντά στην πύλη και ένα σημείο ελέγχου με φράγμα ανύψωσης-βραχίονα που βρίσκεται περίπου 30 μέτρα από την κύρια είσοδο. Η απομόνωσή του διασφαλίζει ότι παραμένει πέρα από τον δημόσιο έλεγχο.
Στις αρχές του 2016 η εγκατάσταση ανακαινίστηκε κατά τη διάρκεια της θητείας του τότε επικεφαλής του MİT, Hakan Fidan, για να φιλοξενήσει κελιά βασανιστηρίων για τα θύματα του MIT που απήχθησαν. Η εγκατάσταση αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια μιας ποινικής έρευνας του 2014 σε δίκτυα της Αλ Κάιντα στην Τουρκία, η οποία έδειξε ότι χρησιμοποιήθηκε για την αποστολή όπλων σε φατρίες τζιχαντιστών στη Συρία και το Ιράκ. Ωστόσο, η κυβέρνηση Ερντογάν διέκοψε την έρευνα, προστατεύοντας πράκτορες της MİT που εμπλέκονται σε παράνομη διακίνηση όπλων.
Η χρήση του μαύρου ιστότοπου συνεχίζεται υπό τον Ibrahim Kalın, ο οποίος διαδέχθηκε τον Fidan στη θέση του διευθυντή του MİT τον Ιούνιο του 2023. Μαρτυρίες μαρτύρων, ομολογίες από ανώτερους αξιωματούχους της MİT και δικαστικά έγγραφα επιβεβαιώνουν την ύπαρξη της μαύρης τοποθεσίας που βρίσκεται στο δασικό αγρόκτημα Atatürk (Atatürk Orman Çiftliği, AOÇ), που διευθύνεται από το Τμήμα Ειδικών Επιχειρήσεων της MİT, με επικεφαλής τον Kemal Eskintan. Αυτό το τμήμα απασχολεί μια εξειδικευμένη ομάδα ανακρίσεων γνωστή για τη χρήση επεμβατικών τακτικών βασανιστηρίων.
Οι επιχειρήσεις του ιστότοπου αποκαλύφθηκαν επίσης από τους ανώτερους αξιωματούχους της MİT Erhan Pekçetin και Aydın Günel, οι οποίοι συνελήφθησαν από το παράνομο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) στη Σουλεϊμανίγια του Ιράκ, το 2017. Ο Πεκσετίν κατέθεσε ότι είδε τα βασανιστήρια του Ayhan Oran, πρώην Υπάλληλος του MİT, σε ένα από τα κελιά το 2016. Ο Oran, ο οποίος απήχθη τον Νοέμβριο του 2016, παραμένει αγνοούμενος. Πριν την εξαφάνισή του, ο Οράν άφησε ένα γράμμα στη σύζυγό του δηλώνοντας ότι η MİT θα έπρεπε να θεωρηθεί υπεύθυνη εάν εξαφανιζόταν. Η έρευνα για την εξαφάνισή του παρεμποδίστηκε από το MİT.
Κάντε εγγραφή στο ενημερωτικό μας δελτίο.
