Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τη συχνότερη μορφή καρκίνου στους άνδρες παγκοσμίως, με περισσότερες από 1,4 εκατομμύρια νέες διαγνώσεις κάθε χρόνο.
Πρόσφατα, στο προσκήνιο της δημοσιότητας βρέθηκε η περίπτωση του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, φέρνοντας ξανά στο επίκεντρο της κοινής γνώμης τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και των θεραπευτικών επιλογών για τη νόσο.
Όπως αναφέρουν οι ειδικοί της Θεραπευτικής Κλινικής του ΕΚΠΑ (Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα»), στην πλειονότητα των περιπτώσεων ο καρκίνος του προστάτη εντοπίζεται σε πρώιμο στάδιο και έχει πολύ καλή πρόγνωση. Παράγοντες όπως η ιστολογική εικόνα του όγκου, οι απεικονιστικές εξετάσεις (μαγνητική τομογραφία, PET-PSMA), τα επίπεδα PSA στο αίμα και τα νεότερα μοριακά τεστ, καθορίζουν το εξατομικευμένο θεραπευτικό πλάνο κάθε ασθενούς.
Ενεργή παρακολούθηση αντί θεραπείας;
Ένα από τα πιο ελπιδοφόρα ευρήματα των τελευταίων ετών είναι ότι οι άνδρες με πρώιμο και χαμηλού κινδύνου καρκίνο προστάτη μπορούν να ακολουθήσουν στρατηγική «ενεργού παρακολούθησης», αποφεύγοντας άμεσα επεμβατικές θεραπείες όπως η ριζική προστατεκτομή ή η ακτινοθεραπεία. Σε αυτούς τους ασθενείς, τα ποσοστά επιβίωσης στα 15 χρόνια ξεπερνούν το 90%, χωρίς να επιβαρύνεται η ποιότητα ζωής.
Σύνθετες θεραπείες για προχωρημένες περιπτώσεις
Αντίθετα, όταν η νόσος διαγιγνώσκεται σε πιο προχωρημένο στάδιο, με επέκταση εκτός του προστάτη ή στους λεμφαδένες, απαιτείται άμεση και πολυπαραγοντική παρέμβαση. Τα σύγχρονα απεικονιστικά μέσα, όπως το PET-PSMA, προσφέρουν ακριβή εικόνα της εξάπλωσης της νόσου, βοηθώντας στη λήψη καλύτερων θεραπευτικών αποφάσεων.
Η πιο επιθετική θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει συνδυασμό ανδρογονικού αποκλεισμού (μείωση της τεστοστερόνης που «τροφοδοτεί» τα καρκινικά κύτταρα) με νεότερα ορμονικά σκευάσματα όπως η αμπιρατερόνη ή η ενζαλουταμίδη. Οι στρατηγικές αυτές έχουν βελτιώσει σημαντικά την επιβίωση των ασθενών με μεταστατική ή βιοχημικά υποτροπιάζουσα νόσο.
Επαναστατικά δεδομένα για τη μεταστατική νόσο
Η μεγαλύτερη πρόοδος ωστόσο καταγράφεται στη μεταστατική νόσο. Οι συνδυασμοί θεραπειών – ανδρογονικός αποκλεισμός, ορμονικά φάρμακα και χημειοθεραπεία – προσφέρουν σημαντική παράταση της επιβίωσης, ακόμα και όταν η νόσος είναι εκτεταμένη. Τα δεδομένα δείχνουν ότι η εντατική θεραπεία μπορεί να καθυστερήσει την εξέλιξη προς την ανθεκτική στη θεραπεία φάση της νόσου, διατηρώντας παράλληλα την ποιότητα ζωής.
Στοχευμένες θεραπείες και ραδιοφάρμακα στην «ευνουχοάντοχη» νόσο
Στο πιο δύσκολο στάδιο της νόσου – την «ευνουχοάντοχη» μορφή – όπου ο καρκίνος πλέον δεν ανταποκρίνεται σε ορμονικούς χειρισμούς, οι επιστήμονες στρέφονται σε νέες μορφές στοχευμένης θεραπείας. Πρόσφατα, στο διεθνές συνέδριο ASCO GU, παρουσιάστηκαν εντυπωσιακά αποτελέσματα για τον συνδυασμό του PARP αναστολέα ταλαζοπαρίμπη με την ενζαλουταμίδη, με οφέλη επιβίωσης τόσο για ασθενείς με συγκεκριμένες γονιδιακές μεταλλάξεις, όσο και για τον γενικό πληθυσμό των ασθενών.
Τα φάρμακα αυτά είναι πλέον διαθέσιμα και στην Ελλάδα ως πρώτης γραμμής θεραπεία. Παράλληλα, εξελίσσεται η χρήση των ραδιοφαρμάκων – όπως το Lu-PSMA – που στοχεύουν αποκλειστικά τα καρκινικά κύτταρα του προστάτη, με θετικά κλινικά αποτελέσματα και αυξανόμενη χρήση στη χώρα μας.
Συμπερασματικά
Ο καρκίνος του προστάτη παραμένει μια συχνή αλλά ολοένα και πιο ελέγξιμη νόσος. Οι διαθέσιμες θεραπείες όχι μόνο προσφέρουν μακροχρόνια επιβίωση ακόμα και σε μεταστατικά στάδια, αλλά επιτρέπουν και τη διατήρηση της ποιότητας ζωής. Η επιστημονική έρευνα εστιάζει πλέον στη στοχευμένη και εξατομικευμένη προσέγγιση, αναζητώντας τρόπους να θεραπεύσει πιο ριζικά τις επιθετικές μορφές της νόσου, αλλά και να μειώσει τη θεραπευτική επιβάρυνση σε εκείνους που δεν τη χρειάζονται.
