Σωκράτης και Ερμογένης συζητούν για την προέλευση του ονόματος του θεού Απόλλωνα. Ο Σωκράτης επιχειρεί να δείξει ότι μέσα σε αυτό το ένα όνομα βρίσκονται κρυμμένες όλες οι δυνάμεις του θεού: η μουσική, η μαντική, η ιατρική και η τοξοβολία.
Ο Σωκράτης λέει:
Δεν υπάρχει άλλο όνομα που να ταιριάζει τόσο πολύ και στις τέσσερις αυτές ιδιότητες του θεού. Ας δούμε πώς.
Πρώτα απ’ όλα, ο Απόλλωνας σχετίζεται με την κάθαρση και τον εξαγνισμό: είτε μέσω της ιατρικής είτε μέσω της μαντικής. Οι τελετουργίες με καθαρτικά μέσα, τα λουτρά, τα ραντίσματα, όλα αυτά έχουν σκοπό να καθαρίσουν τον άνθρωπο, και στο σώμα και στην ψυχή. Έτσι ο θεός είναι εκείνος που «πλένει» και «ελευθερώνει» από το κακό. Από εδώ θα μπορούσε να ονομάζεται «Απολούων» (αυτός που λούζει και καθαρίζει).
Στη μαντική τέχνη ο θεός φανερώνει την αλήθεια, το «απλούν». Γι’ αυτό και οι Θεσσαλοί τον ονομάζουν «Απλούν», δηλαδή τον ευθύ και αληθινό.
Στην τέχνη του τόξου, επειδή πάντοτε διδάσκει και ασκείται στις βολές, μπορεί να ονομαστεί «Αειβάλλων» (αυτός που πάντα ρίχνει).
Στη μουσική, πάλι, η αρμονία συνδέεται με την ταυτόχρονη και ομαλή κίνηση των ήχων, όπως και οι ουράνιοι κύκλοι (οι πόλοι) που κινούνται συγχρονισμένα. Ο θεός, λοιπόν, είναι «ομοπολών»· αυτός που κατευθύνει την κοινή, συγχρονισμένη κίνηση, και στον ουρανό και στη μουσική και στην ανθρώπινη ζωή.
Έτσι, όπως λέμε «ακόλουθος» (σύντροφος στον δρόμο) ή «ακοίτις» (σύζυγος), με τον ίδιο τρόπο από το «ομοπολών» βγήκε το όνομα «Απόλλων», με μια μικρή αλλαγή στον ήχο. Ορισμένοι, μην κατανοώντας το βαθύτερο νόημα, το παρερμήνευσαν και το θεώρησαν όνομα κακόσημο, που δήθεν προμηνύει συμφορά.
Όμως στην πραγματικότητα το όνομα αυτό εκφράζει όλες τις ιδιότητες του θεού:
- είναι ο απλός και αληθινός (Απλούν),
- ο πάντοτε τοξεύων (Αειβάλλων),
- ο καθαρτικός και θεραπευτής (Απολούων),
- και ο δημιουργός της αρμονικής, κοινής κίνησης (Ομοπολών).
