Πού βρίσκεται το όριο αντοχής του ανθρώπινου σώματος; Το πρώτο κύμα καύσωνα του καλοκαιριού πλήττει ήδη μεγάλα τμήματα της Ευρώπης, φέρνοντας θερμοκρασίες ρεκόρ. Στη νότια Ισπανία, το θερμόμετρο άγγιξε πρόσφατα τους 46°C, ενώ και στη Γερμανία η θερμοκρασία αναμένεται να φτάσει σήμερα Τετάρτη έως και τους 40°C.
Όμως ποιο είναι το σημείο στο οποίο η ζέστη δεν είναι απλώς ενοχλητική, αλλά απειλεί άμεσα την υγεία ακόμη και τη ζωή; Η απάντηση δεν εξαρτάται μόνο από το νούμερο που δείχνει το θερμόμετρο.
Έρευνες από τα Πανεπιστήμια της Χαβάης και της Πενσυλβάνια των ΗΠΑ έχουν δείξει ότι η ικανότητα του ανθρώπινου οργανισμού να αντεπεξέλθει στη ζέστη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υγρασία του αέρα. Αν και οι θερμοκρασίες μεταξύ 31°C και 37°C φαίνονται διαχειρίσιμες, όταν συνδυάζονται με υψηλά επίπεδα υγρασίας, μπορούν να γίνουν επικίνδυνες – ακόμη και θανατηφόρες.
Αυτό οφείλεται στο φυσικό «σύστημα ψύξης» του σώματος: την εφίδρωση. Όταν ιδρώνουμε, ο ιδρώτας εξατμίζεται και απομακρύνει θερμότητα από το σώμα. Όμως όταν η ατμόσφαιρα είναι ήδη κορεσμένη από υδρατμούς, η εξάτμιση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί επαρκώς και το σώμα αρχίζει να υπερθερμαίνεται.
Η κρίσιμη τιμή της λεγόμενης “θερμοκρασίας κατωφλίου ψύξης” είναι αυτή στην οποία ο οργανισμός παύει να μπορεί να αποβάλλει τη θερμότητα. Οι ερευνητές Sherwood και Huber τοποθέτησαν αυτό το όριο στους 35°C, ενώ νεότερες μελέτες υποδεικνύουν ακόμη χαμηλότερα επίπεδα: μόλις 31°C σε συνθήκες 100% υγρασίας. Με 60% υγρασία, το επικίνδυνο όριο ανεβαίνει στους 38°C – τιμές που ήδη παρατηρούνται σε ευρωπαϊκές χώρες αυτό το καλοκαίρι.
Όταν το σώμα δεν αντέχει άλλο
Η φυσιολογική θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος κυμαίνεται μεταξύ 36 και 37°C. Αν η θερμοκρασία ανέβει πάνω από αυτό το επίπεδο για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, λόγω καύσωνα ή άλλων αιτιών, ο οργανισμός δυσκολεύεται να ανταποκριθεί. Η θερμοκρασία των 42°C θεωρείται το όριο ζωής, αφού τότε αρχίζει η καταστροφή των πρωτεϊνών και διαταράσσονται κρίσιμες λειτουργίες του σώματος.
Στην πράξη, τα πρώτα συμπτώματα υπερθέρμανσης είναι ήπια: κοκκίνισμα στο πρόσωπο, ζάλη, αδυναμία, πονοκέφαλοι και ναυτία. Αν όμως δεν υπάρξει δροσιά και ξεκούραση, μπορεί να ακολουθήσει θερμοπληξία – μια εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση, όπου το σώμα δεν καταφέρνει πλέον να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του. Το δέρμα γίνεται ξηρό και καυτό, το άτομο μπορεί να παρουσιάσει σύγχυση, λιποθυμία ή ακόμη και επιληπτικές κρίσεις. Η άμεση ιατρική παρέμβαση είναι τότε κρίσιμη.
Πώς να προστατευτείτε – Χρήσιμες συμβουλές
Καθώς η Ευρώπη μπαίνει σε ένα από τα θερμότερα καλοκαίρια των τελευταίων ετών, η πρόληψη είναι ζωτικής σημασίας:
-
Ενυδάτωση: Πίνετε τουλάχιστον 2 λίτρα υγρών ημερησίως, ακόμα και αν δεν διψάτε.
-
Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο: Μείνετε στη σκιά ή σε κλιματιζόμενους χώρους, ιδίως μεταξύ 11:00 και 17:00.
-
Διατηρήστε δροσερό το σπίτι: Αερίστε τις πρωινές και βραδινές ώρες και κρατήστε τα παράθυρα κλειστά κατά τη διάρκεια της ημέρας.
-
Ελαφριά ρούχα: Προτιμήστε βαμβακερά ή λινά ρούχα, σε ανοιχτόχρωμες αποχρώσεις. Καπέλο και αντηλιακό είναι απαραίτητα.
-
Δροσίζετε το σώμα σας: Με χλιαρό ντους, υγρά πανιά ή δροσιστικά σπρέι.
-
Περιορίστε τη δραστηριότητα: Αποφύγετε σωματική άσκηση στις θερμές ώρες.
-
Αναγνωρίστε τα συμπτώματα: Ζάλη, πονοκέφαλος και ναυτία είναι πρώιμα σημάδια. Αν τα νιώσετε, σταματήστε άμεσα ό,τι κάνετε και ενυδατωθείτε.
