Γράφει ο Μουρτζούκος Χρήστος.
Πολλά έχουν ειπωθεί για τον όρο ”Φινλανδοποίηση”, ο οποίος έχει ενταχθεί και στον Ελληνικό δημόσιο διάλογο πολλάκις τα τελευταία χρόνια. Τι είναι στην ουσία όμως η ”Φινλανδοποίηση”, και τη εννοούμε με τον όρο αυτό? Πως συνδέεται με τα ελληνικά δρώμενα και τις σχέσεις Ελλάδος Τουρκίας?
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και ας ενημερώσουμε τους φίλους αναγνώστες οι οποίοι ίσως να μη γνωρίζουν αυτή την πτυχή της ιστορίας η οποία ξεκινάει από την Σκανδιναβία και συγκεκριμένα από την Φινλανδία και την Ρωσία. Με τον όρο Φινλανδοποίηση τον οποίο βλέπουμε στη Διεθνή πολιτική σκηνή πρώτη φορά στην πράξη μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο, περιγράφει την κατάσταση την οποία βρισκόταν η Φινλανδία μετά το τέλος του Πολέμου, και αυτό έχει να κάνει με την εδαφική της ανεξαρτησία, αλλά είχε ένα τίμημα απέναντι στην στάση που κρατούσε στην τότε Σοβιετική Ένωση.
Τι εννοούμε σήμερα με τον όρο Φινλανδοποίηση, είναι οι κινήσεις που κάνει μία ισχυρή χώρα έτσι ώστε να αναγκάζει μία μικρότερη χώρα να συμμορφώνεται με τους κανόνες της εξωτερικής πολιτικής ανάλογα με τα θέλω της υποτιθέμενης μεγάλης χώρας. Η υιοθέτηση λοιπόν αυτής της στάσης είναι ένας τρόπος φόβου ή αν θέλετε με τα δεδομένα της Ελλάδος η διαδικασία του κατευνασμού και αυτό είχε να κάνει με το ότι η μικρή χώρα δεν ήθελε μία σύρραξη με την μεγαλύτερη γειτονική της χώρα. Ιστορικά ο όρος αυτός αφορά τις σχέσεις Φινλανδίας και Σοβιετικής Ένωσης και είναι η πρώτη φορά στην διεθνή πολιτική σκηνή που συμβαίνει αυτό, έτσι έχει επικρατήσει αυτός ο όρος διότι στην υποτιθέμενη μικρή χώρα βρίσκεται η Φιλανδία και στην υποτιθέμενη μεγάλη χώρα βρίσκεται η Σοβιετική Ένωση.
Tι συμβαίνει στην Ελλάδα από τη μεταπολίτευση και μετά?
Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το 1974 και οδεύοντας προς την Τρίτη Δημοκρατία πλέον, την προεδρευόμενη κοινοβουλευτική Δημοκρατία η οποία ισχύει μέχρι και τις μέρες μας, στις σχέσεις των δύο χωρών Ελλάδος και Τουρκίας υπήρχαν αρκετές εντάσεις. Με τις σημαντικότερες να είναι η κρίση του Χόρα το 1976, η κρίση του Σισμίκ το 1987 (Παρεμπιπτόντως, είναι το ίδιο πλοίο απλά μετονομάστηκε), η κρίση των Ιμίων το 1996 όπου είχαμε και τις τρεις απώλειες των αξιών τέκνων της πατρίδας μας (Καραθανάσης, Βλαχάκος, Γιαλοψός) και το 2020 το πολύ θερμό καλοκαίρι με το ερευνητικό πλοίο της Τουρκίας το Oruc Reis να οργώνει τις θάλασσες μας.
Mετά από αυτές τις κρίσεις επήλθαν κάποιες συμφωνίες, πέρα από αυτές τις συμφωνίες η Ελλάδα και Τουρκία συζητούσαν σε τακτά χρονικά διαστήματα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, τα λεγόμενα ΜΟΕ, (μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης) μέσα σε όλα αυτά υπήρχε από ’88 η συμφωνία των Παπούλια-Γιλμάζ η οποία πλέον είναι λευκό χαρτί. Οι συναντήσεις των δύο χωρών με διπλωμάτες για τα ΜΟΕ διακόπηκαν το 2016 μετά το πραξικόπημα στην Τουρκία και με ευθύνη της ίδιας. Για να συνεχίσουν ξανά μετά από κάποια χρόνια και να διακοπούν ξανά τους τελευταίους μήνες με υπευθυνότητα και πάλι της Τουρκίας, αφού βέβαια κατηγορεί ότι δικιά μας είναι η υπαιτιότητα, είναι μία γνωστή τακτική ανατολίτικη της Τουρκίας σε πολλά θέματα. Όπως συμβαίνει και αυτήν τη στιγμή με τους μετανάστες στο Αιγαίο όπου οι πράξεις που κάνει η ίδια η Τουρκία με το να κατηγορεί την Ελλάδα ότι της κάνει η ίδια, και το πιο τραγικό από όλα, οι 92 γυμνοί μετανάστες στον Έβρο, όπως και τα γεγονότα του Έβρου το 2020. Αλλά και το διεθνές σκάνδαλο με τους 38 μετανάστες τον Αύγουστο του 2022 σε νησίδα του Έβρου όπου αποδείχθηκε πως τελικά δεν υπήρχε η νεκρή Μαρία και πως όλα ήταν προβοκάτσιες από σκοτεινές δυνάμεις εντός και εκτός Ελλάδος.
Γιατί έχει Φινλανδοποιηθεί το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα.
Κρίση 1η
Αύγουστος του 1976 ερευνητικό σκάφος Χόρα.
Το Χόρα βγαίνει στο Αιγαίο τον Αύγουστο του 1976 και πραγματοποιεί πολλαπλές παραβίασεις της Ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Η κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή όμως δεν αντέδρασε επί του πεδίου (όπως δεν αντέδρασε και δύο χρόνια νωρίτερα το 1974 στην εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, αλλά η Κύπρος ήταν μακριά για τον Καραμανλή). Η αντίδραση της Ελλάδος ήταν διπλωματική, προέβη σε καταγγελίες, ζήτησε από το συμβούλιο ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και το δικαστήριο της Χάγης να καταδικάσουν την Τουρκία, το μεν συμβούλιο ασφαλείας να ζητήσει από την Τουρκία να σταματήσει τις παραβιάσεις και το δικαστήριο της Χάγης να δώσει ασφαλιστικά μέτρα υπέρ της Ελλάδος και εναντίον Τουρκίας. Η Ελλάδα πραγματοποίησε τις διπλωματικές αυτές κινήσεις και τις ρηματικές διακοινώσεις στα διεθνή όργανα, τα οποία όμως διεθνή όργανα, έλαβαν αποφάσεις ίσων αποστάσεων. Η κρίση αυτή ολοκληρώθηκε αφού η Τουρκία είδε πως μπορεί να ”οργώνει” στο Αιγαίο χωρίς να την ενοχλήσει κανείς.
Πράξη 1η
Μετά την πρώτη κρίση του 1976 είχαμε τη συμφωνία της Βέρνης.
Η συμφωνία της Βέρνης έχει το άρθρο 6 όπου εκεί οι δύο χώρες ουσιαστικά δεσμεύτηκαν να απέχουν και οι δύο από μονομερείς δραστηριότητες στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου, προφανώς η μερίδα του λέοντος βρίσκεται στην Ελλάδα (1η μειοδοσία). Με αυτό τον τρόπο η Ελλάδα δεσμεύτηκε να μην διεξάγει έρευνες στην υφαλοκρηπίδα, να μην ψάχνει δηλαδή τον πλούτο του Αιγαίου που της ανήκει. Δηλαδή, δεν κάνουμε τίποτα στο Αιγαίο αν δεν μας δώσει την άδεια της η Τουρκία. Αυτό άνοιξε τις ορέξεις της, δεν τους κατεύνασε, αντιθέτως κλιμακώθηκαν και οδηγηθήκαμε σε επόμενες κινήσεις.
Κρίση 2η
Μάρτιος του 1987 ερευνητικό σκάφος Σισμίκ (πρώην Χόρα).
Η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου δεν δεχόταν την συμφωνία της Βέρνης και έτσι η Τουρκία θέλησε να δώσει ένα μάθημα στον νέο Έλληνα Πρωθυπουργό.
Στις αρχές του έτους του 1987 η κοινοπραξία πετρελαίου βορείου Αιγαίου που ήταν μία κοινοπραξία που ελεγχόταν από Καναδοαμερικανικά συμφέροντα, είπε ότι θα ξεκινήσει έρευνες, αφού είχε αδειοδοτηθεί από την κυβέρνηση. Η κυβέρνηση Παπανδρέου όμως φοβόταν την αντίδραση των Τούρκων, και έτσι με την περίφημη συνέντευξη των υπουργών Καψή (1*βλέπε τέλος άρθρου) και Πεπονή είπαν ότι <<Κρατικοποιούμε την κοινοπραξία για να κάνουμε την έρευνα όποτε εμείς το θέλουμε>> (δηλαδή ποτέ). Οι Τούρκοι όμως ήθελαν σαφείς διαβεβαιώσεις ότι θα ενεργοποιηθεί ξανά η συμφωνία της Βέρνης. Αφού δόθηκαν διαβεβαιώσεις ότι δεν θα γίνουν έρευνες ή Ελλάδας πλήρωσε την κατευναστική πολιτική απέναντι στην Τουρκία, τους δώσαμε ότι θέλανε ακριβώς. Τότε Οζάλ από το Λονδίνο όπου βρισκόταν δήλωσε ότι από τη στιγμή που η Ελλάδα δεν θα κάνει έρευνες δεν θα βγει το Σισμίκ στο Αιγαίο. Έτσι πήγαμε στην αποκλιμάκωση που τελικά οδήγησε στην συμφωνία του Davos το 1988.
Πράξη 2η
30 Ιανουαρίου το 1988 συμφωνία του Νταβός και το Mea Culpa του Παπανδρέου στο ελληνικό κοινοβούλιο.
Στο Νταβός οι δύο ηγέτες Παπανδρέου και Οζάλ συμφώνησαν πως θα απείχαν από έρευνες στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, μέχρι να επιλυθεί το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας των δύο χωρών. Το ΠΑΣΟΚ ουσιαστικά δεν ήθελε να προκαλέσει τους Τούρκους. Συμφώνησαν να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να μην προκύψει άλλη κρίση μεταξύ των δύο χωρών, να συναντιούνται τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο, και να εγκαταστήσουν απευθείας τηλεφωνική γραμμή. Παπανδρέου και Οζάλ αποφάσισαν τη δημιουργία δύο επιτροπών μία οικονομική ήσσονος σημασίας και μία πολιτική, (που ήταν το σκάνδαλο της εποχής), η οποία πολιτική επιτροπή θα συζητούσε για όλα τα θέματα και τις διαφορές των δύο χωρών.
Μέχρι τότε το θέμα ήταν μόνο της υφαλοκρηπίδας, η κυβέρνηση Παπανδρέου δέχθηκε να συνομιλήσει εφ όλης της ύλης με την Τουρκία, και αυτός ήταν ο μακροπρόθεσμος στρατηγικός στόχος της Άγκυρας. Οι Τούρκοι έθεταν ζητήματα τα οποία δεν ήταν καν στην βάση του Διεθνούς δικαίου, ήταν παράνομα αιτήματα, για τον εναέριο χώρο, την υφαλοκρηπίδα, τα χωρικά ύδατα, για το μειονοτικό στη Θράκη, δηλαδή δεχτήκαμε όλες τις παράνομες αξιώσεις της Άγκυρας. Αυτό ήταν το έγκλημα του Παπανδρέου που ουσιαστικά κλιμάκωσε την Τουρκική επιθετικότητα, όχι απλά δεν εξευμενίστηκε η Τουρκία αλλά τότε ξεκίνησαν τις υπερπτήσεις πάνω τα νησιά, μέχρι τότε έκαναν μόνο παραβιάσεις.
Δύο ημέρες αργότερα υπογράφηκε η συμφωνία της 1ης Φεβρουαρίου με την οποία ξεκινούσε ο διάλογος για την βελτίωση των σχέσεων των δύο χωρών.
Το «Mea Culpa»
Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς ο Ανδρέας Παπανδρέου από το βήμα της βουλής είπε την περίφημη φράση «mea culpa» (λάθος μου).
Κρίση 3η
Ιανουάριος 1996 Ίμια (βραχονησίδες).
Τον Δεκέμβριο του 1995 ένα Τουρκικό φορτηγό πλοίο προσάραξε στην Ελληνική περιοχή και ανατολικά από τα Ίμια, ο Τούρκος καπετάνιος δεν ήθελε την Ελληνική βοήθεια. Η Τουρκία προέβη σε ρηματική διακοίνωση, όπου ανέφερε πως κακώς μεσολάβησε το ελληνικό λιμενικό, τα νησιά είναι Τουρκικά, απάντησε η Ελλάδα, υπήρξε κλιμάκωση σε επίπεδο ρηματικών διακοινώσεων και το θέμα διέρρευσε στον τύπο. Ο τότε δήμαρχος Καλύμνου μαζί με κάποιους άλλους και μέλη της τοπικής αρχής μετέβησαν στο σημείο στην Ανατολική Ίμια και τοποθέτησαν την ελληνική σημαία. Τούρκοι δημοσιογράφοι με ελικόπτερο πήγανε στα Ίμια βγάλαν την Ελληνική σημαία που έβαλε ο Έλληνας Δήμαρχος και έβαλαν την Τουρκική, το Ελληνικό ναυτικό αντικατέστησε τη σημαία έβαλε άγημα για να τη φυλάει. Εν συνεχεία δεχθήκαμε την μεσολάβηση των Αμερικανών με τον Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, όπου είπαν να φύγουν από τις βραχονησίδες παράλληλα την ίδια στιγμή Έλληνες και Τούρκοι, αλλά πρώτα οι Έλληνες έφυγαν, για να καταλάβετε την προδοσία. Με την απόφαση να φύγουν τα στρατεύματα και οι σημαίες, για τους Τούρκους μπορεί να ήταν φύγετε να πάτε σπίτι σας, για μας ήταν φύγετε από το σπίτι σας, για να καταλάβουμε την προδοσία, ουσιαστικά και το γκριζάρισμα του Αιγαίου.
Και επίσης μην ξεχνάμε την φράση του Πάγκαλου, «σημαία-σύμβολο δεν είναι οποιοδήποτε πανί με τα εθνικά χρώματα βάζει ο καθένας κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες όπου και όποτε του καπνίσει. Σημαία-σύμβολο, και μάλιστα κάτω από τέτοιες περιστάσεις, είναι σημαία επίσημη, με σταθερή βάση, γερά προσδεμένη, φρουρούμενη και επιτηρούμενη».
Η κρίση ήταν απότοκο της συμφωνίας του 1995, όπως προαναφέραμε παραπάνω με την συνθήκη του Montego Bay για το δίκαιο της θάλασσας (την οποία η Τουρκία δεν έχει υπογράψει). Έτσι οι Τούρκοι με τον τρόπο αυτό έβαλαν κατά κάποιο τρόπο ”φρένο” στην ανακήρυξη τις ΑΟΖ και την επέκταση στα 12 ναυτικά μίλια από την Ελλάδα.
Πράξη 3η
8 Ιουλίου 1997 η συμφωνία της Μαδρίτης.
Η Ελλάδα αναγνώρισε ζωτικά συμφέροντα στο Αιγαίο για την Τουρκία. Στη Σύνοδο Κορυφής του Ν.Α.Τ.Ο. στη Μαδρίτη, έλαβαν χώρα συνομιλίες μεταξύ ελληνικής και τουρκικής πλευράς υπό την επίβλεψη της Υπουργού Εξωτερικών των Η.Π.Α., Ολμπράϊτ. Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κ. Σημίτης, και ο Πρόεδρος της Τουρκίας υπέγραψαν μια συμφωνία, αναφέροντας χαρακτηριστικά πως απώτερο σκοπό τους αποτελεί “η μείωση της έντασης στο Αιγαίο, και η απομάκρυνση του κινδύνου σύρραξης ανάμεσα στις δύο χώρες”.
Τα βασικότερα σημεία της:
- Αμοιβαία δέσμευση για την ειρήνη, την ασφάλεια και τη συνεχή ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας.
- Σεβασμό της κυριαρχίας της κάθε χώρας.
- Σεβασμό των Αρχών του Διεθνούς Δικαίου και των Διεθνών Συνθηκών.
- Σεβασμό στα νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα (2*βλέπε τέλος άρθρου) και ενδιαφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο, τα οποία έχουν μεγάλη σημασία για την ασφάλεια και την εθνική κυριαρχία της.
- Δέσμευση αποφυγής μονομερών ενεργειών στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού και της επιθυμίας, ώστε να αποτραπούν συγκρούσεις οφειλόμενες σε παρεξήγηση.
- Δέσμευση διευθέτησης των διαφορών τους με ειρηνικά μέσα, στη βάση αμοιβαίας συναίνεσης, και χωρίς τη χρήση βίας ή την απειλή βίας”.
Κρίση 4η
Καλοκαίρι 2020
- 10 Ιουλίου 2020 με απόφαση του Τούρκου προέδρου Ερντογάν η Αγιά Σοφιά μετατρέπεται σε τζαμί.
- 21 Αυγούστου μετατροπή της μονής της χώρας σε τζαμί.
- Οι παραβιάζεις το Oruc Reis το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2020
Το καλοκαίρι του 2020 ξεκίνησε ιδιαίτερα θερμό όσον αφορά τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις, ο Πρόεδρος Ερντογάν ξεκίνησε την ακραία ρητορική του προχωρώντας όμως και σε πράξεις, μετατρέποντας την Αγία Σοφία σε τζαμί κάτι που προκάλεσε αντιδράσεις από όλο τον δυτικό κόσμο αλλά και τα χριστιανικά κράτη όπως επίσης και από την UNESCO. Στη συνέχεια στις 21 Αυγούστου μετατρέπει και την Μονή της χώρας σε τζαμί. Επιπλέον έχουμε τις παραβιάσεις της Ελληνικής υφαλοκρηπίδας σπάζοντας το όριο των 12 ναυτικών μιλίων στα ελληνικά χωρικά ύδατα με το ερευνητικό σκάφος του Oruc Reis, το καλοκαίρι εκείνο βγήκε όλος ο στόλος στο Αιγαίο, όλες οι ένοπλες δυνάμεις της Ελλάδας ήταν σε επιφυλακή, η Διεθνής κοινότητα καταδίκασε τις πράξεις της Τουρκίας αλλά βλέπαμε και διαφορετικές στάσεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Γερμανία κρατούσε ουδέτερη στάση και πηγαίναμε από σύνοδο κορυφής σε σύνοδο κορυφής, φτάνοντας από τον Οκτώβρη στον Δεκέμβρη και από το Δεκέμβρη στο Μάρτη και δεν επιβλήθηκαν κυρώσεις στην Τουρκία. Εδώ έχουμε όμως και την δήλωση του Έλληνα πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη ο οποίος είπε <<οι κυρώσεις δεν είναι αυτοσκοπός για την Τουρκία>> και άλλος κατευνασμός, η Τουρκία όμως δεν κατάλαβε και δεν καταλαβαίνει. Οι νεοθωμανικές κορώνες αυξάνονται, αυξάνοντας και την ένταση με την Ελλάδα.
Πράξη 4η
Εδώ αντίθετα με τις υπόλοιπες τρεις κρίσεις δεν είχαμε κάποια συμφωνία.
Το θετικό από αυτή την κρίση του καλοκαιριού του 2020 και τις κινήσεις του Ερντογάν ήταν ότι οι άλλοτε σύμμαχοι της Τουρκίας κατακρίνουν τις κινήσεις της, αρκετές χώρες και από την τον αραβικό κόσμο έχουν συνάψει συμμαχίες και συμφωνίες με την Ελλάδα. Η Ελλάδα προχώρησε σε κίνηση ματ το φθινόπωρο του 2021 και εκμεταλλευόμενοι τη συμφωνία των Αγγλοσαξόνων με την λεγόμενη συμφωνία AUKUS κάτι που ακύρωσε συμφωνία 50 δις ανάμεσα στην Αυστραλία και την Γαλλία, έτσι δρέποντας την ευκαιρία αυτή η Ελλάδα προφανώς και υπό τις ευλογίες της Αμερικής για να κατευνάσει το θυμό της Γαλλίας προχώρησε σε συμφωνία με τους Γάλλους, όσον αφορά τα μαχητικά αεροσκάφη Rafal και τις φρεγάτες τύπου Belharra. Επίσης η Ελλάδα συμφώνησε και με την Αμερική σε επέκταση της αμυντικής συμφωνίας και σε επέκταση της συνεργασίας και σε άλλες περιοχές. Κινήσεις πού σε συνάρτηση με τις διπλωματικές πρωτοβουλίες της Ελλάδος ενίσχυσε την θέση της προχωρώντας επίσης και στην επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο, και με τμηματική επέκταση νότια της Κρήτης με την Αίγυπτο, επίσης έχει προχωρήσει τους τελευταίους μήνες σε έρευνες για υδρογονάνθρακες νοτιοδυτικά της Κρήτης, οι οποίες και συνεχίζονται.
Συμπερασματικά.
Όπως βλέπουμε από τις τέσσερις κρίσεις που έχουν προηγηθεί αντιλαμβανόμαστε ότι όντως το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα έχει Φιλανδοποιηθεί.
- Με την κρίση του 1976 όπου η Ελλάδα δεσμεύτηκε να απέχει από δραστηριότητες στην υφαλοκρηπίδα της, στην οποία έχει κυριαρχία στο 70% του Αιγαίου.
- Ιανουάριος του 1988 Νταβός, το ΠΑΣΟΚ του Παπανδρέου συμφωνεί με τον Οζάλ πως θα απέχει από έρευνες στα ύδατα του Αιγαίου μέχρι να επιλυθεί το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας, ο τότε πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και πρωθυπουργός δέχθηκε όμως να συνομιλήσει εφ όλης της ύλης με την Τουρκία για πληθώρα θεμάτων που έθετε η Άγκυρα, συνεχίζει ο κατευνασμός, συνεχίζεται η Φιλανδοποίηση του πολιτικού συστήματος. Με το Mea Culpa του Παπανδρέου τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς στο ελληνικό κοινοβούλιο να μην διορθώνει την τραγική συμφωνία.
- Ιούλιος του 1997 με τη συμφωνία της Μαδρίτης αναγνωρίζουμε ζωτικά συμφέροντα στην Τουρκία, κάτι το οποίο σημαίνει πως έχει κάθε δικαίωμα η Τουρκία εάν θεωρήσει πως θίγεται να προβεί ακόμα και σε στρατιωτική βία για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της στο Αιγαίο.
- Καλοκαίρι και φθινόπωρο του 2020 αφήσαμε Oruc Reis να ”οργώνει” τις θάλασσές μας και να παραβιάζει την υφαλοκρηπίδα μας. Επίσης στην παραβίαση της υφαλοκρηπίδας της Κύπρου ακούσαμε από ελληνικά χείλη του πολιτικού συστήματος, ότι η Κύπρος είναι άλλο ανεξάρτητο κράτος. Εδώ ξεχνάμε ότι είμαστε εγγυήτρια δύναμη στους αδελφούς Κύπριους.
Τέσσερις κρίσεις, τέσσερις υποχωρήσεις, τρεις μειοδοσίες, ο κατευνασμός των κυβερνήσεων, είναι η Φιλανδοποίηση πολιτικού συστήματος.
1* Οι συνεχείς νύξεις στον Καψή στα μέσα περίπου της δεκαετίας του ’80 και αφού είχε ψηφιστεί η συμφωνία για το δίκαιο της θάλασσας στις 1 Δεκεµβρίου 1982, όπου θα μπορούσαμε να κάνουμε ΑΟΖ (αποκλειστική οικονομική ζώνη) από τα μέσα του ’80, κάτι που ο τότε υπουργός Καψής είτε δεν προώθησε στον τότε πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου είτε αποκρύψαν αυτή την οπτική από τον Ελληνικό λαό. Το δίκαιο της θάλασσας τέθηκε σε εφαρµογή στις 16 Ιανουαρίου 1994, ψηφίστηκε από την ελληνική βουλή το 1995, και αμέσως η Τουρκία με ψήφισμα στην εθνοσυνέλευση στις 8.6.1995 επικαλέστηκε το casus belli (αιτία πολέμου) σε περίπτωση που η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα πέρα των 6 μιλίων.) (2η μειοδοσία)
2* Η Τουρκία ορθός να αναγνωρίσει ζωτικά συμφέροντα για την Ελλάδα στο Αιγαίο, η Ελλάδα ποιος ο λόγος να αναγνωρίσει ζωτικά συμφέροντα για την Τουρκία σε ολόκληρο το Αιγαίο? η κυριαρχία της είναι μόνο 3 μίλια από τις ακτές. (3η μειοδοσία)
