Σε μια εξέλιξη που μπορεί να μεταβάλει τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο, αποκαλύπτεται ότι βρίσκονται σε εξέλιξη μυστικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Τουρκίας και Συρίας με στόχο τη σύναψη συμφωνίας για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών. Αυτό προκύπτει από επίσημη επιστολή του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν προς το Γραφείο του Προέδρου της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, την οποία δημοσιοποίησε το Nordic Monitor.
Η επιστολή, με ημερομηνία 16 Ιουνίου 2025, επιβεβαιώνει ότι τουρκικά κρατικά ιδρύματα εργάζονται ήδη για την προετοιμασία σχεδίου συμφωνίας Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με τη Δαμασκό, με στόχο την προστασία των συμφερόντων της Τουρκίας αλλά και της αυτοαποκαλούμενης Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (KKTC), την οποία αναγνωρίζει μόνο η Άγκυρα.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Φιντάν, «με την πτώση του καθεστώτος Άσαντ και την εγκαθίδρυση μεταβατικής κυβέρνησης στη Συρία, διεξάγονται συντονισμένες ενέργειες με τους αρμόδιους θεσμούς για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων και της θαλάσσιας δικαιοδοσίας, πέραν των χωρικών υδάτων».
Η επιστολή καταρρίπτει τους μέχρι πρότινος ισχυρισμούς Τούρκων αξιωματούχων, που παρουσίαζαν το ενδεχόμενο συμφωνίας με τη Συρία ως θεωρητικό σενάριο, ενώ απορρίπτεται και η φημολογία πως η Τουρκία έχει δεσμευτεί να μην προχωρήσει σε μια τέτοια συμφωνία. «Η Ε.Ε. δεν έχει κανένα δικαίωμα να παρεμβαίνει σε πιθανή συμφωνία μεταξύ δύο κυρίαρχων κρατών», υπογραμμίζει ο Φιντάν.
Η τουρκο-συριακή προσέγγιση πραγματοποιείται στο παρασκήνιο της πολιτικής μετάβασης στη Δαμασκό, υπό τον νέο πρόεδρο Άχμαντ αλ-Σαράα, με τον οποίο η Άγκυρα φαίνεται να έχει αναπτύξει στενές επαφές. Η Τουρκία είχε επιχειρήσει αντίστοιχη συμφωνία και στο παρελθόν με το καθεστώς Άσαντ, όμως ο συριακός εμφύλιος το 2011 την είχε ματαιώσει.
Αναλυτές εκτιμούν πως εφόσον η συμφωνία υλοποιηθεί, θα μπορούσε να προσφέρει στην Τουρκία νέα ερείσματα στην Ανατολική Μεσόγειο, ενισχύοντας τις διεκδικήσεις της απέναντι σε Ελλάδα, Κύπρο και άλλους περιφερειακούς παίκτες. Παράλληλα, θα μπορούσε να προσδώσει de facto αναγνώριση στο KKTC και να ανοίξει τον δρόμο για ενεργειακή συνεργασία με τη Συρία σε περιοχές ενδεχομένως πλούσιες σε υδρογονάνθρακες.
Η Άγκυρα αναμένεται να αναλάβει τον τεχνικό και επιχειρησιακό ρόλο στις υπεράκτιες δραστηριότητες, καθώς η Συρία δεν διαθέτει σχετικές δυνατότητες αυτή τη στιγμή. Η επίσκεψη του Σύρου προέδρου στην Τουρκία στις 4 Φεβρουαρίου 2025, και η συνάντησή του με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, φανερώνουν την πρόοδο που έχει σημειωθεί στις διμερείς επαφές.
Ωστόσο, μια τέτοια συμφωνία αναμένεται να προκαλέσει αναταράξεις στην ευρύτερη περιοχή. Κύπρος, Ισραήλ και Λίβανος, χώρες με ενεργό ρόλο στις θαλάσσιες οριοθετήσεις και έρευνες στη Μεσόγειο, αναμένεται να αντιδράσουν, καθώς βλέπουν τις κινήσεις της Άγκυρας ως απειλή για τα δικά τους συμφέροντα.
Η Τουρκία έχει ήδη εκφράσει την αντίθεσή της στις συμφωνίες ΑΟΖ που υπέγραψε η Κυπριακή Δημοκρατία με την Αίγυπτο (2003), τον Λίβανο (2007) και το Ισραήλ (2010), θεωρώντας ότι παραβιάζουν τα δικαιώματα του KKTC. Αντίστοιχα είχε κινηθεί και στη Λιβύη, με τη συμφωνία που υπεγράφη το 2019 με την τότε Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA), η οποία προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από την Ελλάδα και την Ε.Ε.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε καταγγείλει τότε τη συμφωνία ως νομικά άκυρη και ασύμβατη με το Δίκαιο της Θάλασσας. Δεν αποκλείεται να ακολουθήσει αντίστοιχη στάση εφόσον υλοποιηθεί τουρκο-συριακή συμφωνία ΑΟΖ.
Συμπέρασμα:
Η κίνηση της Άγκυρας εντάσσεται σε μια στρατηγική επαναχάραξης των θαλάσσιων ζωνών της στην Ανατολική Μεσόγειο, με στόχο την ενίσχυση της ενεργειακής και γεωπολιτικής της επιρροής. Αν επιτευχθεί η συμφωνία με τη Δαμασκό, η Τουρκία ενδέχεται να βρεθεί με νέο σύμμαχο, αλλά και να προκαλέσει νέα κρίση με Ελλάδα, Κύπρο και την Ε.Ε., αναθερμαίνοντας τις εντάσεις στην ήδη εύθραυστη περιοχή της Μεσογείου.
