Το Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb (JWST), το πιο προηγμένο μάτι της ανθρωπότητας στο διάστημα, αποκάλυψε το 2022 ένα από τα πιο εντυπωσιακά μυστήρια της σύγχρονης αστροφυσικής, τις λεγόμενες «μικρές κόκκινες κουκκίδες».
Πρόκειται για παράξενα, λαμπερά κόκκινα αντικείμενα που εντοπίστηκαν στα βάθη του Σύμπαντος – πολύ πέρα από τις δυνατότητες του τηλεσκοπίου Hubble.
Αυτά τα αντικείμενα φαίνεται να σχηματίστηκαν μόλις 500–700 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang), γεγονός που τα καθιστά εξαιρετικά σημαντικά για την κατανόηση της πρώιμης κοσμικής ιστορίας. Για μεγάλο διάστημα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι επρόκειτο για γαλαξίες πολύ πιο ώριμους από ό,τι θεωρούσε η καθιερωμένη θεωρία του σχηματισμού γαλαξιών.
Η νέα ερμηνεία: Αστέρια μαύρης τρύπας
Μια διεθνής ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής την Άννα ντε Γκράαφ από το Ινστιτούτο Αστρονομίας Max Planck στη Χαϊδελβέργη, δημοσίευσε πρόσφατα στη «Astronomy & Astrophysics» μια νέα ερμηνεία. Σύμφωνα με τη μελέτη, οι «μικρές κόκκινες κουκκίδες» δεν είναι μικροί γαλαξίες, αλλά ένας εντελώς νέος τύπος αντικειμένου, τα λεγόμενα «αστέρια-μαύρες τρύπες».
Αυτά τα αντικείμενα μοιάζουν με γιγάντιες σφαίρες θερμού αερίου, που θυμίζουν ατμόσφαιρες τυπικών αστεριών. Ωστόσο, η πηγή της ενέργειάς τους δεν είναι η πυρηνική σύντηξη, αλλά οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες που κρύβονται στο κέντρο τους. Οι μαύρες τρύπες απορροφούν ύλη με τεράστια ταχύτητα, τη μετατρέπουν σε ενέργεια και έτσι τα αντικείμενα λάμπουν έντονα.
«Εξετάσαμε πολλές κόκκινες κουκκίδες μέχρι που εντοπίσαμε μία με ατμόσφαιρα τόσο έντονη που δεν μπορούσε να εξηγηθεί με τους γνωστούς τύπους άστρων», δήλωσε ο αστροφυσικός Joel Leja από το Πανεπιστήμιο Penn State. «Αντί για έναν γαλαξία γεμάτο ψυχρά άστρα, πρόκειται πιθανόν για ένα μόνο τεράστιο, πολύ ψυχρό αστέρι-μαύρη τρύπα».
Το κλειδί για την προέλευση των γιγάντιων μαύρων τρυπών;
Η ανακάλυψη αυτή ίσως απαντήσει και σε ένα άλλο αίνιγμα της κοσμολογίας: πώς σχηματίστηκαν οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες στο κέντρο των γαλαξιών. Οι σημερινές μαύρες τρύπες συχνά έχουν μάζες εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερες από τον Ήλιο, όμως η προέλευσή τους παραμένει ασαφής.
Τα «αστέρια-μαύρες τρύπες» θα μπορούσαν να αποτελούν το πρώιμο εξελικτικό στάδιο αυτών των κοσμικών τεράτων, τα «σπέρματα» από τα οποία γεννήθηκαν οι γαλαξίες που βλέπουμε σήμερα.
Παρά τις νέες ενδείξεις, πολλά ερωτήματα μένουν αναπάντητα:
-
Πώς σχηματίζεται ένα τέτοιο αντικείμενο;
-
Πώς διατηρείται σταθερό το αέρινο περίβλημα γύρω από τη μαύρη τρύπα;
-
Ποιος μηχανισμός ανανεώνει το αέριο που καταναλώνεται συνεχώς;
Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι οι μελλοντικές παρατηρήσεις με το James Webb θα αποκαλύψουν αν πράγματι οι «μικρές κόκκινες κουκκίδες» είναι τα πρώτα βήματα στην ιστορία των γαλαξιών και των μαύρων τρυπών.
