Η απόφαση της κυβέρνησης να κλείσει 204 καταστήματα των Ελληνικών Ταχυδρομείων (ΕΛΤΑ), κυρίως στην ελληνική περιφέρεια, προκάλεσε πολιτικό σεισμό, κοινωνικές αντιδράσεις και έντονη ανησυχία για το μέλλον των τοπικών κοινωνιών.
Παρά το γεγονός ότι το κυβερνητικό τελεσίγραφο «πάγωσε» προσωρινά και το σχέδιο αναπροσαρμόστηκε ώστε να αφορά τελικά 46 υποκαταστήματα, η ουσία του ζητήματος παραμένει, πρόκειται για μια απόφαση με έντονο κοινωνικό, πολιτικό και εθνικό αντίκτυπο.
Η διοίκηση των ΕΛΤΑ, επικαλούμενη «αναγκαία αναδιάρθρωση» και «ψηφιακό μετασχηματισμό», υποστηρίζει ότι τα καταστήματα που κλείνουν είναι οικονομικά ασύμφορα, καθώς συνεισφέρουν λιγότερο από το 10% των εσόδων αλλά επιβαρύνουν πάνω από το 50% του λειτουργικού κόστους.
Ωστόσο, αυτή η «λογιστική» προσέγγιση δεν λαμβάνει υπόψη τη βαθιά κοινωνική λειτουργία των ταχυδρομείων, ιδιαίτερα στις απομακρυσμένες περιοχές, όπου το τοπικό κατάστημα ΕΛΤΑ δεν είναι απλώς ένα ταμείο ή σημείο εξυπηρέτησης, αλλά ο τελευταίος ζωντανός δεσμός των πολιτών με το κράτος.
Για τους ηλικιωμένους που περιμένουν τη σύνταξή τους, για τους επαγγελματίες που στέλνουν ή λαμβάνουν δέματα, για τους κατοίκους που απλώς θέλουν να πληρώσουν έναν λογαριασμό χωρίς να διανύσουν δεκάδες χιλιόμετρα, τα ΕΛ.ΤΑ είναι θεσμός κοινωνικής συνοχής. Το ενδεχόμενο να χαθεί αυτή η καθημερινή επαφή σημαίνει περαιτέρω περιθωριοποίηση, εγκατάλειψη και οικονομική ερημοποίηση της υπαίθρου, ιδιαίτερα στη Θράκη, στα Δωδεκάνησα και σε άλλες ευαίσθητες περιοχές, όπου η παρουσία του κράτους αποτελεί ζήτημα εθνικής ασφάλειας.
Η παρέμβαση του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά ήρθε σε μια κρίσιμη στιγμή, θέτοντας στο επίκεντρο το ουσιαστικό πολιτικό διακύβευμα. Ο κ. Σαμαράς κάλεσε την κυβέρνηση να επανεξετάσει την απόφαση, επισημαίνοντας πως «ο συμβολισμός αυτής της κίνησης υπερβαίνει κατά πολύ τα λογιστικά σχέδια μιας επιχείρησης», προσθέτοντας ότι «η ελληνική επαρχία και ιδίως η ακριτική Ελλάδα αναζητούν το αντίδοτο στην εγκατάλειψη». Η παρέμβασή του δεν ήταν απλώς συμβουλευτική, αλλά ουσιαστική, υπενθύμισε το πολιτικό και κοινωνικό βάρος μιας απόφασης που πλήττει ευθέως το κύρος του κράτους στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της χώρας.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος ως πρωθυπουργός την περίοδο 2012–2014 διατήρησε τα ΕΛΤΑ ζωντανά παρά τις μνημονιακές πιέσεις, θυμίζει σήμερα την αξία του δημόσιου ρόλου του οργανισμού. Επί των ημερών του, τα Ελληνικά Ταχυδρομεία πέρασαν σε φάση κερδοφορίας με βιώσιμο σχέδιο αναδιάρθρωσης, επιδοτήσεις για την καθολική υπηρεσία και μέριμνα για τη διατήρηση των καταστημάτων σε παραμεθόριες περιοχές.
Αντιθέτως, οι μεταγενέστερες διοικήσεις, παρά τις κρατικές ενισχύσεις, όπως τα 280 εκατομμύρια ευρώ του 2020, δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα, με αποτέλεσμα σήμερα να τίθεται εν αμφιβόλω η ίδια η υπόσταση των ΕΛΤΑ ως δημόσιου οργανισμού κοινής ωφέλειας.
Η κυβέρνηση, επικαλούμενη «ευρωπαϊκούς περιορισμούς» στις κρατικές ενισχύσεις, υποστηρίζει ότι η μετάβαση στις ψηφιακές υπηρεσίες, τους «ψηφιακούς ταχυδρόμους» και τις κινητές μονάδες είναι απαραίτητη για τη διάσωση του οργανισμού. Ωστόσο, οι τοπικές κοινωνίες εκλαμβάνουν την εξυγίανση αυτή ως προθάλαμο συρρίκνωσης, καθώς δεν υπάρχει ακόμη σαφής πρόβλεψη για το πώς θα αντικατασταθούν στην πράξη οι παραδοσιακές υπηρεσίες, ιδίως σε περιοχές χωρίς ψηφιακή υποδομή ή εύκολη πρόσβαση.
Η πολιτική διάσταση της υπόθεσης είναι εξίσου σημαντική. Το «λουκέτο» στα ΕΛΤΑ εκθέτει τη Νέα Δημοκρατία σε μια κρίσιμη περίοδο, καθώς η κοινωνική της βάση στην περιφέρεια αισθάνεται προδομένη από μια κυβέρνηση που υποσχέθηκε «ανάπτυξη για όλους», αλλά φαίνεται να αποσύρει σταδιακά το κράτος από τις πιο αδύναμες περιοχές της Ελλάδας. Οι αντιδράσεις των τοπικών αρχών, των βουλευτών και των πολιτών απέδειξαν ότι η αποψίλωση δημόσιων υπηρεσιών δεν είναι απλώς οικονομική απόφαση, αλλά ζήτημα εθνικής συνοχής.
Σε όλη τη χώρα αναστέλλεται η λειτουργία 46 καταστημάτων, ένας αριθμός σαφώς μικρότερος από τα 204 αρχικά προγραμματισμένα, αλλά αρκετός για να προκαλέσει ανησυχία. Η διοίκηση των ΕΛΤΑ υποστηρίζει ότι πρόκειται για «τη μεγαλύτερη πρόκληση στην ιστορία του οργανισμού» και ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται με «ευθύνη και ρεαλισμό». Παρ’ όλα αυτά, η κοινωνία αντιλαμβάνεται πως, αν δεν υπάρξει ουσιαστικός σχεδιασμός με κοινωνικό πρόσημο, η «αναγέννηση» των ΕΛΤΑ κινδυνεύει να μετατραπεί σε εθνική απώλεια.
Διότι η βιωσιμότητα ενός δημόσιου οργανισμού δεν μετριέται μόνο με αριθμούς. Μετριέται με το κοινωνικό του αποτύπωμα, με την παρουσία του εκεί όπου η Ελλάδα χρειάζεται να δηλώνει «παρούσα».
Και τα ΕΛΤΑ, εδώ και δεκαετίες, είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια επιχείρηση: είναι ο παλμός της ελληνικής περιφέρειας, το σύμβολο της κρατικής συνέχειας και ο φάρος ελπίδας σε κάθε ακριτική γωνιά της πατρίδας. Αν σβήσει αυτό το φως, τότε δεν θα έχει χαθεί μόνο ένα ταχυδρομείο, θα έχει χαθεί ένα κομμάτι της ίδιας της Ελλάδας.
