Γράφει ο *Αλέξιος Ντόνας,
Εκπαίδευση, δημογραφικό και εθνική στρατηγική: Γιατί η ελληνόγλωσση παιδεία στην Ευρώπη είναι «γραμμή ζωής» για το έθνος.
Την ώρα που στη χώρα κλείνουν σχολεία επειδή δεν συμπληρώνεται ο ελάχιστος αριθμός μαθητών, στην Ευρώπη εκεί όπου ζει και προκόβει ένα τεράστιο κομμάτι του Ελληνισμού, τα ελληνόγλωσσα τμήματα μαραζώνουν από υποστελέχωση και ελλιπή χρηματοδότηση. Το παράδοξο είναι εκκωφαντικό: η Ελλάδα γερνά και συρρικνώνεται, αλλά διστάζει να επενδύσει στον πιο ζωντανό της σύμμαχο, τη διασπορά.
Το οξύμωρο της εσωτερικής συρρίκνωσης
Τα στοιχεία του φετινού Σεπτεμβρίου μιλούν μόνα τους: εκατοντάδες σχολικές μονάδες δεν άνοιξαν γιατί δεν «έπιασαν» το όριο των μαθητών. Μόνο φέτος, 766 από τα 14.857 σχολεία της χώρας τέθηκαν σε αναστολή λειτουργίας, με τα περισσότερα να είναι Γυμνάσια της περιφέρειας. Αυτό δεν είναι «διοικητική ρύθμιση». Είναι καμπανάκι δημογραφικού συναγερμού.
Η ευρωπαϊκή πραγματικότητα των ελληνόγλωσσων σχολείων
Στη Γερμανία και γενικότερα στην Ευρώπη, το ρεπορτάζ των τελευταίων ετών καταγράφει συστηματικές ελλείψεις εκπαιδευτικών βασικών ειδικοτήτων (Φιλόλογοι, Μαθηματικοί, Φυσικοί, Χημικοί, Βιολόγοι, Θεολόγοι, καθηγητές Γερμανικών), με τις ομογενειακές κοινότητες να ζητούν πανευρωπαϊκό συντονισμό και μόνιμες λύσεις. Η συζήτηση για φορέα/μηχανισμό ενίσχυσης της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης έχει ήδη ανοίξει σε ημερίδες της διασποράς.
Χρηματοδότηση: το «στενό» που στραγγαλίζει τη συνέχεια
Παρά τη συνταγματική μέριμνα, οι διαθέσιμοι πόροι που κατευθύνονται στην εκπαίδευση των αποδήμων παραμένουν ισχνό κλάσμα του συνολικού προϋπολογισμού Παιδείας. Αυτό μεταφράζεται σε ασταθή τμήματα, αναπληρώσεις της τελευταίας στιγμής, εξάντληση εκπαιδευτικών και γονεϊκή ανασφάλεια.
Η «βόμβα» του δημογραφικού
Το 2023 οι γεννήσεις έπεσαν στις 71.455, μειωμένες κατά 6,1% σε σχέση με το 2022. Το φυσικό ισοζύγιο παραμένει αρνητικό: περισσότεροι θάνατοι από γεννήσεις, επί μια δεκαετία. Η στατιστική δεν είναι ξερή: είναι πολιτική. Κάθε τάξη που αδειάζει σήμερα, είναι μια Ελλάδα λιγότερη αύριο.
Η ομογένεια δεν είναι «κόστος», είναι δύναμη
Ο απόδημος Ελληνισμός του 2025 είναι δικτυωμένος, ενταγμένος, υψηλής κατάρτισης. Πανεπιστημιακοί, γιατροί, επιστήμονες, επιχειρηματίες, στελέχη οργανισμών∙ μια πραγματική δεξαμενή αναπλήρωσης πληθυσμού και δυναμικού. Αντί να τον αντιμετωπίζουμε ευκαιριακά, οφείλουμε στρατηγική πολιτική που να κρατά τη γλώσσα, την ταυτότητα και τη συμμετοχή ζωντανές, από τα παιδικά χρόνια.
Υπάρχουν λύσεις. Και υπάρχουν άνθρωποι να τις υλοποιήσουν
Οι 10 Θέσεις του Αλέξιου Ντόνα για μια Εθνική Πολιτική Απόδημου Ελληνισμού
1. Κατοχύρωση του δικαιώματος ψήφου εξ αποστάσεως χωρίς περιορισμό. Επιστολική ή ηλεκτρονική ψήφος για όλους τους Έλληνες του εξωτερικού, καθολική και ισότιμη.
2. Δημιουργία Υφυπουργείου Απόδημου Ελληνισμού. Αυτόνομο επιτελικό όργανο με αρμοδιότητα συντονισμού και σχεδιασμού πολιτικών.
3. Εθνικό Ψηφιακό Μητρώο Διασποράς. Διαφανές και λειτουργικό, που θα ενισχύσει τη δικτύωση και την αποτίμηση πολιτικών.
4. Μόνιμη χρηματοδότηση της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης. Μακροπρόθεσμο και σταθερό πλαίσιο με επίκεντρο τις νέες γενιές.
5. Παγκόσμιο Δίκτυο Νέων της Διασποράς. Ενεργοποίηση της νέας γενιάς με γλώσσα, πολιτισμό και αξίες.
6. Ετήσια Συνέλευση Απόδημου Ελληνισμού στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Θεσμική, δημοκρατική διαδικασία με ανοιχτό βήμα και ουσιαστικές εισηγήσεις.
7. Ψηφιακή πρόσβαση σε όλες τις προξενικές και διοικητικές υπηρεσίες. Τερματισμός της ταλαιπωρίας μέσω πλήρους ψηφιοποίησης.
8. Ειδικό φορολογικό πλαίσιο για επενδύσεις αποδήμων. Σταθερά και διαφανή κίνητρα, όχι πρόσκαιρες εκστρατείες.
9. Ενίσχυση της πολιτισμικής παρουσίας της Ελλάδας στο εξωτερικό. Μέσω ελληνικών κέντρων, σχολείων και πολιτιστικών εκδηλώσεων.
10. Συνταγματική κατοχύρωση της πολιτικής συμμετοχής της διασποράς. Καθολική ψήφος εξ αποστάσεως, αντιπρόσωποι στο Κοινοβούλιο, τέλος στις εξαιρέσεις.
*Ο Αλέξιος Ντόνας είναι παραγωγός εκπομπών για τον Απόδημο Ελληνισμό/ ραδιοπαραγωγός και ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ελληνισμού που εδρεύει στις Βρυξέλλες.
