Γράφει ο Μουρτζούκος Χρήστος
Τα τελευταία χρόνια, ο Ελληνισμός βρίσκεται αντιμέτωπος με μια σειρά από επιθέσεις και προκλήσεις, τόσο σε πολιτικό όσο και σε πνευματικό επίπεδο. Η συνεχιζόμενη γεωπολιτική υποχώρηση της Ελλάδας υποδηλώνει όχι μόνο αδυναμία εθνικής στρατηγικής, αλλά και την απουσία σεβασμού από το ίδιο το κράτος προς τον ιστορικό και πολιτιστικό του ρόλο στην περιοχή.
Η απουσία της Ελλάδας από κρίσιμες γεωπολιτικές εξελίξεις σε περιοχές όπου διατηρεί άμεσο συμφέρον, αντικατοπτρίζει μια εξωτερική πολιτική χωρίς κατεύθυνση. Αντί η χώρα να διαμορφώνει τις εξελίξεις, παραμένει παρατηρητής, ενώ άλλες δυνάμεις, χωρίς άμεση γεωγραφική ή πολιτιστική σύνδεση, αποκτούν λόγο και επιρροή.
Αλβανία: Η υπόθεση Μπελέρη και οι διώξεις των Βορειοηπειρωτών
Η φυλάκιση του εκλεγμένου δημάρχου Χειμάρρας Φρέντη Μπελέρη και οι καταπατήσεις περιουσιών Βορειοηπειρωτών αποκαλύπτουν μια συστηματική προσπάθεια εκφοβισμού και αλλοίωσης της ελληνικής παρουσίας στη Βόρειο Ήπειρο. Παράλληλα, ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Έντι Ράμα, κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα, υιοθέτησε εχθρική ρητορική χωρίς καμία επίσημη ελληνική αντίδραση.
Σκόπια: Συμφωνία Πρεσπών και συνεχείς προκλήσεις
Παρά τη Συμφωνία των Πρεσπών, η οποία θεωρήθηκε επιζήμια από σημαντική μερίδα της ελληνικής κοινωνίας, οι βόρειοι γείτονες συνεχίζουν να αυτοαποκαλούνται “Μακεδόνες” σε διεθνή φόρα, αγνοώντας τους περιορισμούς της συμφωνίας. Η Ελλάδα, αντί να απαιτεί την αυστηρή εφαρμογή των συμφωνηθέντων, περιορίζεται σε παθητική στάση.
Τουρκία: Απειλές, αναθεωρητισμός και αποδοχή της διμερούς ατζέντας
Η Άγκυρα συνεχίζει να αμφισβητεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο, να προβάλλει τη θεωρία της “Γαλάζιας Πατρίδας” και να παρεμβαίνει στα εσωτερικά της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη. Παρά τις επιθετικές δηλώσεις και τις κινήσεις της Τουρκίας, η ελληνική πολιτική ηγεσία επέλεξε την προσέγγιση και την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών, την ώρα που η Τουρκία κερδίζει έδαφος στην ευρωπαϊκή αμυντική αρχιτεκτονική.
Κύπρος: Σιγή απέναντι στις προκλήσεις
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε τα κατεχόμενα και εγκαινίασε το “προεδρικό μέγαρο” του ψευδοκράτους, επαναλαμβάνοντας το αφήγημα περί δύο κρατών. Η Ελλάδα περιορίστηκε σε σιωπηλή παρακολούθηση, χωρίς να προβάλλει την ιστορική της ευθύνη απέναντι στον Κυπριακό Ελληνισμό.
Συρία: Σιωπή για την ελληνορθόδοξη κοινότητα
Παρά τις εκκλήσεις των Ελληνορθόδοξων της Συρίας για προστασία από τις επιθέσεις και τις απαγωγές εξτρεμιστικών στοιχείων, δεν υπήρξε καμία ουσιαστική αντίδραση ή πρωτοβουλία από την ελληνική πλευρά. Το γεγονός αυτό μαρτυρά απώλεια επαφής με την ευρύτερη ορθόδοξη παρουσία στη Μέση Ανατολή.
Αίγυπτος: Κίνδυνος για τη Μονή Αγίας Αικατερίνης
Η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, ένα από τα σημαντικότερα ελληνορθόδοξα μοναστικά κέντρα με ιστορία 1.500 ετών, κινδυνεύει να περάσει υπό την κυριότητα του αιγυπτιακού κράτους. Η ελληνική κυβέρνηση, αντί να έχει διασφαλίσει την προστασία της, τρέχει πίσω από τα γεγονότα.
Λιβύη: Χαμένες ευκαιρίες και απώλεια επιρροής
Το τουρκολιβυκό μνημόνιο εξακολουθεί να δημιουργεί γεωστρατηγικά τετελεσμένα, ενώ η Ελλάδα παραμένει στο περιθώριο. Η εμπλοκή της Τουρκίας με τον στρατηγό Χαφτάρ δυσχεραίνει περαιτέρω τη θέση της ελληνικής διπλωματίας.
Ιταλία: Παραχωρήσεις χωρίς ανταλλάγματα
Η συμφωνία για την ΑΟΖ με την Ιταλία περιλάμβανε παραχωρήσεις αλιευτικών δικαιωμάτων στα 6 ν.μ. που ενισχύουν την εικόνα ενός ελληνικού κράτους που υποχωρεί ακόμη και σε θαλάσσια κυριαρχικά του δικαιώματα.
Ο Ελληνισμός της Ανατολικής Ουκρανίας στο περιθώριο του πολέμου – Μονόπλευρη στάση της Αθήνας
Καθώς ο πόλεμος ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία συνεχίζεται, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τους αμάχους και την ευρύτερη περιοχή, η στάση της ελληνικής κυβέρνησης υπέρ της Ουκρανίας έχει προκαλέσει ερωτήματα και ανησυχίες σχετικά με την προστασία της ελληνικής ομογένειας στην Ανατολική Ουκρανία.
Πρόκειται για μια ιστορική κοινότητα που μετρά πάνω από 3.000 χρόνια παρουσίας στην περιοχή της Μαριούπολης και άλλων πόλεων της Ανατολικής Ουκρανίας. Ένας γηγενής ελληνισμός, που βρέθηκε ξαφνικά στη δίνη ενός πολέμου χωρίς ξεκάθαρη μέριμνα από την ελληνική Πολιτεία για την ασφάλειά του, ούτε από τις επιθέσεις της Ρωσίας ούτε από την αδιαφορία των ουκρανικών αρχών.
Παρά τη σαφή ευθυγράμμιση της ελληνικής κυβέρνησης με τη Δύση και το Κίεβο, η φωνή της Αθήνας δεν έχει ακουστεί με την ίδια ένταση όταν πρόκειται για την τύχη των Ελλήνων της Ουκρανίας. Πολλοί εξ αυτών έχουν χάσει τις περιουσίες τους, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους ή ζουν υπό συνεχή φόβο και ανασφάλεια, με απειλές να προέρχονται και από τις δύο εμπλεκόμενες πλευρές.
Η στάση αυτή εγείρει προβληματισμούς: Πόσο αποτελεσματικά υπερασπίζεται το ελληνικό κράτος τις ιστορικές του κοινότητες όταν αυτές βρίσκονται μακριά από τα σύνορά του αλλά στο επίκεντρο της γεωπολιτικής αστάθειας; Και ποιο είναι τελικά το κόστος μιας εξωτερικής πολιτικής που δεν λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες και τις ευαισθησίες της διασποράς;
Ο ελληνισμός της Μαριούπολης δεν ζητά τίποτα περισσότερο από αυτό που δικαιούται: αναγνώριση, φροντίδα και προστασία. Σε μια εποχή που η εθνική ταυτότητα και η ιστορική συνέχεια δοκιμάζονται, η σιωπή ή η αδιαφορία δεν μπορούν να είναι επιλογές.
Η ευθύνη μιας σοβαρής εξωτερικής πολιτικής
Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν πως η Ελλάδα βρίσκεται σε μια εξαιρετικά κρίσιμη καμπή. Το υπάρχον πολιτικό σύστημα μοιάζει ανίκανο να ανταποκριθεί στις προκλήσεις και να υπερασπιστεί τον Ελληνισμό, είτε πρόκειται για εθνικά ζητήματα είτε για την προστασία του ιστορικού και πολιτιστικού του αποτυπώματος. Απαιτείται μια ριζική αναπροσαρμογή στρατηγικής, με επαναπροσδιορισμό της εξωτερικής πολιτικής και ενίσχυση του εθνικού αφηγήματος.
Αν η Ελλάδα επιθυμεί να διατηρήσει τον ρόλο της ως πυλώνας σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και να επεκτείνει την επιρροή της πέρα από τα στενά γεωγραφικά της όρια, τότε οφείλει να διαμορφώνει και να ασκεί εξωτερική πολιτική με συνέπεια, σοβαρότητα και εθνική στρατηγική βάθους.
Μόνο ένα κράτος που εμπνέει αξιοπιστία, σέβεται τον εαυτό του και υπερασπίζεται με συνέπεια τα συμφέροντα και τις κοινότητές του εντός και εκτός συνόρων, μπορεί να υπολογίζεται από συμμάχους και ανταγωνιστές. Η διεθνής αναγνώριση δεν προκύπτει από τοποθετήσεις ευκαιρίας ή τυφλή ευθυγράμμιση με γεωπολιτικές επιταγές τρίτων, αλλά από τη σαφή και τεκμηριωμένη υπεράσπιση της εθνικής ταυτότητας, της ιστορικής συνέχειας και της στρατηγικής θέσης της χώρας.
Η γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας δεν μπορεί να είναι απλώς ρητορική. Οφείλει να βασίζεται σε πράξεις που καταδεικνύουν ότι η χώρα γνωρίζει πού στέκεται, ποιες είναι οι υποχρεώσεις της, αλλά και πού χαράζει τις κόκκινες γραμμές της. Μόνο έτσι θα μπορεί να μιλά με κύρος και να έχει ουσιαστικό λόγο στις εξελίξεις της περιοχής.
