Πώς η Αμμόχωστος γίνεται τουρκικό ορμητήριο και ποια είναι η εναλλακτική πολιτική που συνδέει την επιστροφή της πόλης με την έναρξη συνομιλιών και την αναβαθμισμένη τελωνειακή ένωση.
Η Κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι μελετά το θέμα της κατασκευής πολυτελούς μαρίνας στην κατεχόμενη Αμμόχωστο, ενώ επί του θέματος υπάρχουν στοιχεία χειροπιαστά εδώ και καιρό που αφορούν ένα ευρύτερο πρόγραμμα αναπτυξιακού και στρατιωτικού, στρατηγικού χαρακτήρα. Είναι η δεύτερη μαρίνα που φτιάχνουν οι Τούρκοι συν του ότι, από το 2016, πριν από το Κραν Μοντανά, είχαν αναβαθμίσει την προβλήτα και τις υποδομές του στρατιωτικού τμήματος του λιμανιού, για να εξυπηρετεί τις ανάγκες μεταφοράς στρατιωτικών ενισχύσεων επιπέδου μιας Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας, επιβεβαιώνοντας ότι δεν έχουν πρόθεση για την επιστροφή της πόλης, την οποία, εκτός από τουριστικούς σκοπούς, την χρησιμοποιούν και ως ναυτικό ορμητήριο στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ευθύνες… και το ψάξιμο
Ο γενικότερος τουρκικός σχεδιασμός έχει δημοσιευτεί από αυτές τις στήλες το 2018 και το 2020. Όμως, φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Για να φτάσουμε εδώ που φτάσαμε, λογικό είναι να ισχυρίζεται ο πολίτης ότι το κράτος έχει επιδείξει, και συνεχίζει να το πράττει, εγκληματική αμέλεια. Την όποια συναφή ευθύνη φέρουν τα κόμματα, αλλά και οι Δημοτικές Αρχές της πόλης. Το Υπουργείο Εξωτερικών ψάχνει ακόμη το θέμα, παρότι ήταν όλα ξεκάθαρα από τις 9 Αυγούστου του 2023. Η απόφαση για την κατασκευή μαρίνας στην κατεχόμενη Αμμόχωστο λήφθηκε στις 8 του μήνα και δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα του ψευδοκράτους την επομένη.
Η μικρή μαρίνα…
Οι σχεδιασμοί του ψευδοκράτους και της Τουρκίας είναι ευρύτεροι και δεν αφορούν μόνο την πόλη της Αμμοχώστου αλλά ολόκληρη την επαρχία, σε δυο επίπεδα. Το ένα είναι το αναπτυξιακό, εμπορικό και οικονομικό, καθώς και τουριστικό, και το άλλο είναι το στρατιωτικό, στρατηγικό και γεωπολιτικό. Ξετυλίγοντας το κουβάρι των έργων στην Αμμόχωστο, επισημαίνουμε μέσω δορυφορικών φωτογραφιών τα εξής:
Πρώτο, απέναντι από το νησί του «Τζιέρυ», δίπλα από το «όξω νησί», με πράσινο χρώμα, απεικονίζονται τα έργα για την κατασκευή μιας μικρής μαρίνας που άρχισαν τον Μάιο του 2011 και τελείωσαν σε διάφορες φάσεις το 2021, όταν πλέον τα ψαροκάικα είχαν αντικατασταθεί από μικρά «γιοτ». Οι άλλες δυο φωτογραφίες δείχνουν την εξέλιξη του έργου, χωρίς, βεβαίως, να είχαν γίνει από την πλευρά του κράτους τα ανάλογα αποτρεπτικά βήματα. Ο τουρκικός σχεδιασμός ήταν ενταγμένος σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ανάπτυξης, το οποίο είχε φέρει στο φως η «Σημερινή» με χάρτες και άλλα αποδεικτικά στοιχεία, το 2018 και το 2020, και αφορούσε την πόλη της Αμμοχώστου, αλλά και την ευρύτερη επαρχία ώς το Τρίκωμο, το Μπογάζι και την Καρπασία. Έκτοτε, τόσο ο Δήμος της πόλης όσο και το Υπουργέιο Εξωτερικών και οι λοιποί εμπλεκόμενοι μοιάζουν να είναι θεατές. Ουδεμία δε αμφιβολία υπάρχει ότι οι τουρκικοί σχεδιασμοί περιλαμβάνουν και το πρόγραμμα ανάπτυξης και εποικισμού της κατεχόμενης Δερύειας και ότι προς αυτήν την κατεύθυνση βοήθησε και το άνοιγμα του οδοφράγματος στη Δερύνεια, δημιουργώντας θετικές συνθήκες για τον σφετερισμό περιουσιών και την ανάπτυξη τουριστικών μονάδων στην ευρύτερη περιοχή της Αμμοχώστου.
Ανταγωνιστική της Αγίας Νάπας και η αγορά
Δεύτερο, η μαρίνα που θέλουν να φτιάξουν τώρα οι Τούρκοι στην Αμμόχωστο έχει ως στόχο την προσέλκυση ποιοτικού και ακριβού τουρισμού λόγω της δυνατότητας να δέχεται σκάφη πολυτελείας, όχι μόνο από την Τουρκία, αλλά και από τη γειτονική περιοχή και δη από το Ισραήλ, του οποίου επιχειρηματίες δραστηριοποιούνται στα κατεχόμενα και μάλιστα στην επαρχία Αμμοχώστου. Εκ των πραγμάτων, θα είναι σύγχρονη η νέα μαρίνα της κατεχόμενης Αμμοχώστου και θα είναι ανταγωνιστική εκείνης που βρίσκεται στην Αγία Νάπα. Σχετικές πληροφορίες αναφέρουν ότι συνδυάζεται με την εκμετάλλευση υφιστάμενων και την κατασκευή νέων ξενοδοχειακών μονάδων και καζίνο. Στη δε πόλη της Αμμοχώστου υπάρχουν πλάνα για πλακόστρωτη νέα αγορά.
Η επέκταση της στρατιωτικής προβλήτας…
Πέραν όμως του τουριστικού σκέλους, που εξελίσσεται σε σημαντικό οικονομικό πνεύμονα για το ψευδοκράτος, υπάρχει και το στρατιωτικό, γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό. Στην Αμμόχωστο εδρεύει Τουρκική Ναυτική Διοίκηση και το λιμάνι της πόλης αποτελεί: Α) Άλλο ένα μακρύ χέρι της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο, με τη μόνιμη παρουσία πολεμικών πλοίων, που περιπολούν στην περιοχή. Στην ουσία αποτελεί ορμητήριο και θα συνεχίσει να είναι υποστηρικτικός σταθμός, ακόμη και αν δημιουργηθεί η Ναυτική Βάση στο Μπογάζι. Ήδη, με την ανοχή των Αρχών της Κυπριακής Δημοκρατίας και προφανώς εν γνώσει του Δήμου Αμμοχώστου, είχαν αρχίσει από τα τέλη του 2015 και περατώθηκαν με ταχύτατους ρυθμούς περί τον Μάιο του 2016, εν μέσω συνομιλιών, έργα αναβάθμισης της προβλήτας και επέκτασης των υποδομών στον στρατιωτικό τομέα του λιμανιού. Οι δορυφορικές φωτογραφίες συνιστούν αδιάψευστο μάρτυρα και των τουρκικών έργων και της εγκληματικής αμέλειας των ημετέρων. Δεν έγινε ό,τι έγινε εν μιά νυκτί…
Η πρώτη φωτογραφία έχει ληφθεί τον Δεκέμβριο του 2015 και δείχνει την έναρξη των έργων και την παρουσία εκσκαφέων. Η δεύτερη είναι από τον Μάρτιο του 2016 και αποτυπώνει την επέκταση της προβλήτας και τις εργασίες που βρίσκονταν στο τελικό στάδιο. Άλλες δυο φωτογραφίες, που λήφθηκαν τον Μάιο του 2016, όταν περατώθηκαν οι εργασίες, καθώς και τον Μάρτιο του 2017, μόλις πριν από το Κραν Μοντανά, δεν απεικονίζουν μόνο την περάτωση του έργου, αλλά και την εκφόρτωση – αποβίβαση στρατιωτικού υλικού και δη πυροβόλων, αρμάτων κ.λπ (δες σχετικές φώτο – Δυνατότητα ώς και 250 αρμάτων και αυτοκινούμενων πυροβόλων, καθώς και άλλων μέσων). Στις φωτογραφίες φαίνεται να ναυλοχεί τουρκικό αρματαγωγό που εκφορτώνει στρατιωτικό υλικό στη νέα αναβαθμισμένη προβλήτα με τη δυνατότητα υποδοχής, ενίσχυσης και εξυπηρέτησης δυνάμεων επιπέδου Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας. Αυτά εξελίσσονταν εν μέσω συνομιλιών και λίγο πριν από το Κραν Μοντανά το 2017, οπότε δεν υπήρχε πρόθεση καταγγελιών, διότι θα ενοχλείτο η Τουρκία και θα χαλούσε το λεγόμενο καλό κλίμα. Οι Τούρκοι, όμως, δημιουργούσαν τετελεσμένα. Κατά τα άλλα, οι Τούρκοι ήταν έτοιμοι για λύση στο Κραν Μοντανά…
Η λογική της «Αμμοχωστοποίησης»…
Τα τουρκικά βήματα δείχνουν ότι δεν υπάρχει πρόθεση να επιστραφεί η περίκλειστη πόλη υπό το καθεστώς του ΟΗΕ, ούτε να τεθεί το λιμάνι υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, χωρίς να πληρώσει η Τουρκία κόστος για την αδιάλλακτη στάση της. Ευθύνη φέρουν οι Κυβερνήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας διότι έχουν ανεχθεί τα τετελεσμένα, το ίδιο και οι δημοτικές Αρχές, διότι επί μακρόν έχουν, κάθε φορά που αρχίζουν οι συνομιλίες, την ψευδαίσθηση ότι είμαστε κοντά σε λύση. Και επειδή, αντί να επιβάλλονται κυρώσεις στην Τουρκία, όπως και τότε έτσι και σήμερα, η Κυβέρνηση είναι έτοιμη να δώσει κίνητρα και δη εντός της ΕΕ για την επανέναρξη των συνομιλιών, οι Τούρκοι σκληρύνουν τις θέσεις τους. Γιατί; Διότι ο δικός μας εξευμενισμός εκλαμβάνεται ως αδυναμία, που τροφοδοτεί την τουρκική αδιαλλαξία και επιθετικότητα. Σήμερα, η Άγκυρα συνδέει την υπόθεση της Αμμοχώστου με τη χωριστή κυριαρχία του ψευδοκράτους. Και αυτή η πολιτική αποτυπώνεται στη νομιμοποίηση του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου και την αποδοχή χωριστού εναέριου χώρου και FIR. Ενώ με βάση τις δεύτερες Συμφωνίες Κορυφής Κυπριανού – Ντενκτάς του ’79, η Αμμόχωστος θα έπρεπε να επιστραφεί στους νόμιμους κατοίκους της, ανεξαρτήτως λύσης του Κυπριακού, και ήταν εργαλείο πίεσης επί της Τουρκίας, η δική μας πολιτική ηγεσία υιοθέτησε σταδιακά την τουρκική θέση ότι η Αμμόχωστος θα επιστρεφόταν με τη λύση. Και έτσι άρχισε η πίεση μερίδας των Αμμοχωστιανών επί της Κυβέρνησης για «λύση να ’ναι, κι ό,τι να ’ναι». Με αποτέλεσμα να γίνεται λόγος για την «Αμμοχωστοποίηση του Κυπριακού» και τη δημιουργία διχαστικών τάσεων και μεταξύ των προσφύγων και γενικότερα μεταξύ του λαού. Μαέστροι οι Τούρκοι…
Μοντέλο κοινής συμβίωσης
Το ερώτημα είναι εάν μπορεί να σωθεί ή όχι η παρτίδα έστω και τώρα. Υπό τις υφιστάμενες συνθήκες, θα πρέπει να οικοδομηθεί μια στρατηγική συναφής με την επιστροφή της πόλης της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της. Και όταν λέμε πόλη δεν εννοούμε μόνο την περίκλειστη, αλλά το σύνολό της, με την επαναλειτουργία του λιμανιού κάτω από την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατόπιν εξουσιοδότησης που θα δοθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία, της οποίας οι ευρωπαϊκοί νόμοι θα διέπουν τις σχέσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, για να έχουμε ένα πραγματικό μοντέλο ΜΟΕ και κοινής συνύπαρξης. Και ομαλής ενσωμάτωσης και των Τουρκοκυπρίων και των κατεχομένων στην ΕΕ μέσω της Κυπριακής Δημοκρατίας, κατά τρόπο ώστε να αποτρέπονται οι συνθήκες διχοτόμησης. Νομικά ομιλούντες, επί τη βάσει του Πρωτοκόλλου 10, έχει ενταχθεί ολόκληρη η Κυπριακή Δημοκρατία στην ΕΕ, με αναστολή του κεκτημένου στο βόρειο κατεχόμενο τμήμα. Όπως ρητά οι αποφάσεις της ΕΕ αναφέρουν, η εφαρμογή του κεκτημένου στον βορρά λαμβάνεται ομόφωνα, δηλαδή επιβάλλεται και η σύμφωνη γνώμη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Συνεπώς, στην περίπτωση της Αμμοχώστου θα ήταν δυνατή η τμηματική εφαρμογή του κεκτημένου με τη σύμφωνη γνώμη των Αρχών της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και όχι του ψευδοκράτους, το οποίο επί τη βάσει των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας 541 και 550, του Πρωτοκόλλου 10 και της Αντιδήλωσης της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005, δεν αναγνωρίζεται. Δεν μπορεί να παράγει δίκαιο. Οποιοδήποτε άλλο νομικό καθεστώς, εκτός από αυτό της Κυπριακής Δημοκρατίας και των ευρωπαϊκών της νόμων, αντιβαίνει την εσωτερική, ευρωπαϊκή και άλλη διεθνή έννομη τάξη. Έκνομες, ως εκ τούτου, θα είναι, και με βάση το ημεδαπό, αλλά και το διεθνές δίκαιο, εκείνες οι πρακτικές που έχουν ως πολιτική πηγή τη διατύπωση θέσεων, που προέρχονται ακόμη και από δημοτικούς συμβούλους, ότι θα πρέπει οι Ελληνοκύπριοι να πάνε στην Αμμόχωστο ακόμη και κάτω από τη διοίκηση των «νόμων» του ψευδοκράτους.
Το αντάλλαγμα της τελωνειακής ένωσης…
Ερώτημα: Είναι τα όσα έχουμε περιγράψει ανωτέρω, δηλαδή η επιστροφή της πόλης στη βάση της νομιμότητας ως μοντέλου συνύπαρξης, για να εφαρμοστεί εφ’ όλης της Κύπρου, η πολιτική της Κυβέρνησης και του Δήμου Αμμοχώστου; Γιατί δεν είναι πρόταξη το θέμα της Αμμοχώστου στις συνομιλίες; Και γιατί αυτή η πρόταση κοινής συνύπαρξης, όπως την αναλύσαμε, δεν έχει προωθηθεί στην ΕΕ, που θεωρείται ενεργός καταλύτης λύσης; Γιατί δεν είναι το αντάλλαγμα για την αναβαθμισμένη τελωνειακή ένωση; Αυτή θα έπρεπε να ήταν ο κεντρικός πυλώνας για το θέμα της Αμμοχώστου, εκτός και αν η Κυβέρνηση δεν πιστεύει πραγματικά στην ενεργότερη εμπλοκή της ΕΕ στο Κυπριακό. Πέραν δε τούτου, θα πρέπει να ληφθούν και μια σειρά άλλων μέτρων όπως:
- Μελέτη για την προσφυγή ακόμη και στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τις εγκληματικές και άλλες δραστηριότητες της Τουρκίας, καθώς και των όποιων κατοχικών «αρχών», σε βάρος των πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτή η μελέτη θα πρέπει να είναι ενταγμένη στο πλαίσιο συγκροτημένης πολιτικής, που τίθεται σε εφαρμογή είτε από κυβερνήσεις κρατών είτε από de facto μη αναγνωρισμένες Αρχές. Μάλιστα, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ενεργεί συμπληρωματικά των κρατικών Αρχών, όταν το θύμα δεν μπορεί να ενεργήσει. Στρέφεται, δε, σε βάρος κρατών, κυβερνήσεων αλλά και προσώπων. Τι είναι όσα η Τουρκία και οι κατοχικές «αρχές» διαπράττουν στην Αμμόχωστο και αλλού εν ώρα ειρήνης, αφού κατέκτησαν παράνομα εδάφη εν ώρα πολέμου; Γι’ αυτό άλλωστε δεν αναγνωρίζεται το ψευδοκράτος, διότι είναι με βάση το άρθρο 2, παράγραφος 4 του Χάρτη του ΟΗΕ, προϊόν βίας και χρήσης των όπλων. Πώς η Κυπριακή Δημοκρατία ήταν μια από τα κράτη που έδωσαν θετική ψήφο για την κίνηση των διαδικασιών σε βάρος της Ρωσίας για διερεύνηση εγκλημάτων εναντίον του ουκρανικού λαού, αλλά ουδέν πράττει για τους δικούς της πολίτες; Ακόμη και η ανακοίνωση ότι η Κυβέρνηση σκέφτεται μια τέτοια κίνηση θα δημιουργήσει διεθνές ζήτημα με θετικό αντίκτυπο, εάν είναι στο πλαίσιο μιας καλά οργανωμένης και μελετημένης στρατηγικής. 2. Συλλογή στοιχείων για όσα παράνομα, με βάση τους νόμους της Κυπριακής Δημοκρατίας, του Ευρωπαϊκού και Διεθνούς Δικαίου συμβαίνουν και καταγγελία στην ΕΕ και στον ΟΗΕ και σε άλλους διεθνείς θεσμούς και Οργανισμούς. Ειδικώς στην ΕΕ υπάρχουν μηχανισμοί για πάσης φύσεως κυρώσεις. 3. Λόγω των όσων παράνομα συμβαίνουν στην Αμμόχωστο και στη λοιπή κατεχόμενη Κύπρο, θα πρέπει η Βουλή να περάσει στην ψήφιση ιδιώνυμου με το θέμα νόμου για ποινικό αδίκημα και ταυτοχρόνως να γίνει συλλογή στοιχείων για την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης μέσω της Europol και της Interpol.
Προς λύση και όχι διχοτόμηση
Αυτές και άλλες επιλογές έχει το κράτος και ο Δήμος Αμμοχώστου για να τερματίσουν τα όσα απαράδεκτα συμβαίνουν, για να μη χαθεί άπαξ και διά παντός η πόλη. Ο εξευμενισμός και οι λανθασμένες επαναπροσεγγίσεις με τους θεσμούς και τους αξιωματούχους του ψευδοκράτους έχουν ακουσίως συνδράμει στην αποτυχία της επιστροφής της πόλης της Αμμοχώστου. Και αυτό πρέπει να τερματιστεί. Πώς όμως να υπάρξει αλλαγή πολιτικής και νέα στρατηγική και μετατροπή της πόλης σε μοντέλο συνύπαρξης κάτω από τους νόμους της ΕΕ, με τον τρόπο που έχουμε περιγράψει, όταν η Κυβέρνηση επιμένει να δώσει κίνητρα στην Τουρκία, για την επανέναρξη των συνομιλιών, χωρίς -ως φαίνεται- να αναμένει αντίδωρα; Γιατί να μην τεθεί η σύνδεση της επιστροφής της Αμμοχώστου με την έναρξη συζητήσεων για την αναβαθμισμένη τελωνειακή ένωση και τις συνομιλίες λύσης; Για να καταστεί η Αμμόχωστος μοντέλο κοινής συμβίωσης στη βάση της νομιμότητας και όχι εργαλείο διχοτόμησης.
