Η νέα έκθεση «Στη σπηλιά: Ιστορίες από το σκοτάδι στο φως» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, που θα διαρκέσει έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025, είναι μια πολυεπίπεδη εμπειρία, που φέρνει στο φως σκοτεινές πτυχές του ανθρώπινου παρελθόντος, μέσα από την αρχαιολογία των σπηλαίων.
Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό εγχείρημα που περιλαμβάνει 296 αντικείμενα από την Παλαιολιθική Εποχή έως τα νεότερα χρόνια, προερχόμενα από 30 διαφορετικά σπήλαια και βραχοσκεπές ανά την Ελλάδα.
Η έκθεση επιμελήθηκε από την Αναστασία Γκαδόλου και τον Φώτη Γεωργιάδη και αφηγείται ιστορίες ζωής, πίστης και επιβίωσης σε δυστοπικά περιβάλλοντα. Ανάμεσα στα πιο εμβληματικά εκθέματα, ξεχωρίζουν:
Άγρια αγελάδα 24.000 ετών – Καστρίτσα Ιωαννίνων
Από την Ανώτερη Παλαιολιθική Εποχή (23.880–13.400 π.Χ.), ένα οστό λεκάνης από Bos primigenius, τον προϊστορικό πρόγονο της αγελάδας, αναδεικνύει τις σκληρές συνθήκες ζωής και τον κυνηγετικό τρόπο ύπαρξης των νομάδων κυνηγών στην Ήπειρο. Το κυνήγι αυτών των θηριωδών ζώων ήταν σημαντικό γεγονός για την επιβίωση της κοινότητας.
Κεφάλι πιθήκου από πλαστικό αγγείο – Θάσος, 6ος αι. π.Χ.
Ένα μοναδικό εύρημα από το σπήλαιο Δρακότρυπα στη Θάσο, το οποίο αναγνωρίστηκε ως αρχαϊκό ιερό. Το κεφάλι προερχόταν από πλαστικό αγγείο, πιθανότατα αφιερωμένο σε θεότητα, μαρτυρώντας θρησκευτικές πρακτικές της αρχαϊκής περιόδου και σχέσεις με εργαστήρια της Κορίνθου και της Ανατολικής Ελλάδας.
Αιχμή δόρατος-ανάθημα – Σάμος, Τελική Νεολιθική
Από το σπήλαιο Αγριομερνός, που ανακαλύφθηκε το 2016, προέρχεται μια φυλλόσχημη αιχμή από πυριτόλιθο, λεπτεπίλεπτη και μη λειτουργική, ερμηνευόμενη ως τελετουργικό ανάθημα. Το σπήλαιο θεωρείται μοναδικός νεολιθικός χώρος λατρείας στη Δυτική Σάμο, με έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα.
Ξύλινος πίνακας με πομπή – Πιτσά Κορινθίας, 550–500 π.Χ.
Αντίγραφο ενός από τα σπανιότερα δείγματα αρχαίας ζωγραφικής σε ξύλο, από το σπήλαιο Πιτσά. Εικονίζει μια θυσιαστήρια πομπή, με επτά πολύχρωμες μορφές, πιθανόν μέλη οικογένειας, σε ιερή τελετή. Αποτελεί απόδειξη της καλλιτεχνικής και θρησκευτικής δραστηριότητας στις σπηλιές.
Ιστορική, αισθητική και επιστημονική σημασία
Η έκθεση δεν παρουσιάζει απλώς αντικείμενα· διηγείται ιστορίες μέσα από το σκοτάδι των σπηλαίων: κυνηγετικές στρατηγικές, θρησκευτικά βιώματα, τελετουργίες, συνεργασία, επιβίωση. Τα σπήλαια δεν ήταν απλώς καταφύγια, αλλά χώροι δημιουργίας, μνήμης και ιερής σύνδεσης με τη φύση.
Αξίζει μια επίσκεψη όχι μόνο για τη σπανιότητα των ευρημάτων, αλλά και για την ευρηματική μουσειολογική παρουσίαση, που προσομοιώνει την εμπειρία εισόδου σε σπήλαιο, φέρνοντας τον επισκέπτη αντιμέτωπο με το παρελθόν ως σκοτεινή αλλά ζωτική μήτρα πολιτισμού.
Με πληροφορίες από Voria
