Η Γερμανία βρίσκεται ένα βήμα πριν από μια ιστορική οικονομική κρίση — πιο κοντά από ποτέ στην αποβιομηχάνιση και την απώλεια της θέσης της ως βιομηχανικής υπερδύναμης της Ευρώπης.
Η νέα επιχειρηματική έρευνα του Ινστιτούτου Γερμανικής Οικονομίας (IW) στην Κολωνία αποκαλύπτει μια ανησυχητική πραγματικότητα: η ύφεση βαθαίνει, οι επενδύσεις καταρρέουν και η αγορά εργασίας βρίσκεται υπό ασφυκτική πίεση.
Η έρευνα, που βασίστηκε σε απαντήσεις από περισσότερες από 2.500 επιχειρήσεις, σκιαγραφεί μια εικόνα πλήρους στασιμότητας. Κανένας τομέας δεν μένει ανεπηρέαστος από την κρίση — από τη βιομηχανία και τη μηχανική μέχρι τις υπηρεσίες και το εμπόριο.
Κατάρρευση επενδύσεων και απώλεια θέσεων εργασίας
Περίπου το 36% έως 41% των επιχειρήσεων σχεδιάζουν περικοπές προσωπικού το επόμενο έτος, ενώ μόλις το 18% σκέφτεται να επεκτείνει το εργατικό δυναμικό του.
Η κατάσταση στη βιομηχανία είναι ιδιαίτερα ανησυχητική: μόνο μέσα στο 2023 χάθηκαν 70.000 θέσεις εργασίας σε βασικούς τομείς, ενώ ο αριθμός αυτός προβλέπεται να αυξηθεί.
Οι μεγάλες εταιρείες δίνουν ήδη το στίγμα:
-
Volkswagen: προγραμματίζει μείωση 35.000 θέσεων έως το 2030.
-
Bosch: 22.000 θέσεις λιγότερες στην ίδια περίοδο.
-
Siemens: άλλες 3.000 θέσεις προς κατάργηση.
Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η εικόνα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις — τη ραχοκοκαλιά της γερμανικής οικονομίας. Το IW προβλέπει ότι το 2025 θα σημειωθούν περίπου 25.000 εταιρικές πτωχεύσεις, αριθμός-ρεκόρ για τα τελευταία χρόνια.
Η βάση της βιομηχανίας υποχωρεί
Η απώλεια βιομηχανικών θέσεων δεν σημαίνει μόνο κοινωνική ανασφάλεια αλλά και διάβρωση της παραγωγικής βάσης. Κάθε βιομηχανική θέση που χάνεται επηρεάζει τουλάχιστον τέσσερις ακόμη θέσεις σε συναφείς τομείς, από την εφοδιαστική αλυσίδα μέχρι το λιανικό εμπόριο.
Οι επιπτώσεις στα φορολογικά έσοδα και στην εσωτερική κατανάλωση θα είναι αισθητές, ενώ η επενδυτική δραστηριότητα συρρικνώνεται: μόλις το ένα τρίτο των εταιρειών σχεδιάζει να διατηρήσει ή να αυξήσει τις επενδύσεις της.
Μια χώρα σε άνιση πορεία
Η γεωγραφική ανάλυση δείχνει ένα διχασμένο τοπίο. Η Βαυαρία και ο Βορράς παρουσιάζουν περιορισμένη ανθεκτικότητα, ενώ η βιομηχανική Δύση, όπως η Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, βυθίζεται στην ύφεση χωρίς σημάδια ανάκαμψης.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, παρά τις τεράστιες κρατικές δαπάνες και τα προγράμματα στήριξης, δεν έχει κατορθώσει να αναστρέψει την κατάσταση. Ο ιδιωτικός τομέας, που αποτελεί τη βάση κάθε βιώσιμης ανάπτυξης, παραμένει παγιδευμένος ανάμεσα σε υπερφορολόγηση, ενεργειακό κόστος και κανονιστική ασφυξία.
Οικονομική πολιτική χωρίς προσανατολισμό
Ο καθηγητής Michael Grömling του IW δηλώνει ξεκάθαρα: «Η γερμανική οικονομία βρίσκεται σε βαθιά ύφεση».
Τα βασικά εμπόδια είναι γνωστά —υπερβολική γραφειοκρατία, υψηλό ενεργειακό κόστος, ακριβές πρώτες ύλες και διεθνείς εμπορικές εντάσεις.
Η Γερμανία και η Ε.Ε. έχουν χάσει τη στρατηγική τους πυξίδα στις διεθνείς αγορές. Οι εμπορικές συμφωνίες με δυναμικές περιοχές όπως η Νότια Αμερική έχουν «παγώσει», ενώ η προτεραιότητα δίνεται σε πολιτικές κλιματικής ουδετερότητας που πλήττουν την ανταγωνιστικότητα.
Υποσχέσεις χωρίς αντίκρισμα
Παρά τις εξαγγελίες για μείωση της γραφειοκρατίας και του δημόσιου τομέα, η πραγματικότητα είναι αντίθετη: μόνο το 2024 δημιουργήθηκαν 100.000 νέες δημόσιες θέσεις, ενώ από το 2020 ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων αυξήθηκε κατά μισό εκατομμύριο.
Η υποτιθέμενη «ψηφιακή μετάβαση» παραμένει ανεκπλήρωτη και οι πολίτες δεν βλέπουν καμία ουσιαστική βελτίωση στις υπηρεσίες του κράτους.
Η δομική κρίση της Ευρώπης
Η κρίση της Γερμανίας είναι, στην πραγματικότητα, κρίση του ευρωπαϊκού οικονομικού μοντέλου.
Η εξάρτηση από την πράσινη μετάβαση, η ενεργειακή πολιτική χωρίς ρεαλισμό (μετά την εγκατάλειψη του ρωσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας) και η υπερβολική κρατική παρέμβαση δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο αναποτελεσματικότητας.
Ούτε οι επιδοτήσεις στο βιομηχανικό ρεύμα ούτε οι νέες κρατικές ενισχύσεις φαίνεται να μπορούν να αναστρέψουν την αποβιομηχάνιση.
Η έρευνα του IW επιβεβαιώνει αυτό που πολλοί επιχειρηματίες φοβούνται: χωρίς ριζική αλλαγή πολιτικής και επιστροφή στις αρχές της ελεύθερης αγοράς, η Γερμανία θα συνεχίσει να βυθίζεται σε μια παρατεταμένη ύφεση.
Η χώρα που κάποτε αποτελούσε τον «κινητήρα» της Ευρώπης κινδυνεύει να μετατραπεί σε παράδειγμα προς αποφυγή, θύμα της δικής της γραφειοκρατίας, ενεργειακής πολιτικής και πολιτικής αδράνειας.
