Η Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω επιστολής της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της στον ΟΗΕ προς τον Γενικό Γραμματέα, επανέφερε τις πάγιες θέσεις της αναφορικά με το λεγόμενο «Μνημόνιο Κατανόησης» που υπεγράφη το 2019 μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης.
Όπως τονίζεται, το εν λόγω Μνημόνιο δεν είναι σύμφωνο με το διεθνές δίκαιο, τόσο ως προς τους κανόνες που διέπουν τη σύναψη διεθνών συνθηκών όσο και ως προς το Δίκαιο της Θάλασσας, όπως αυτό αποτυπώνεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών (UNCLOS).
Η Λευκωσία υπογραμμίζει ότι το Μνημόνιο δεν έχει καμία έννομη ισχύ έναντι τρίτων κρατών και δεν μπορεί να περιορίσει τα δικαιώματά τους στις θαλάσσιες ζώνες, περιλαμβανομένων των κυριαρχικών δικαιωμάτων που αναγνωρίζει το διεθνές δίκαιο. Υπενθυμίζεται επίσης ότι με το συγκεκριμένο έγγραφο γίνεται αναφορά σε δήθεν οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών ανάμεσα σε δύο κράτη που δεν διαθέτουν αντικείμενες ή γειτονικές ακτές. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ένα ανύπαρκτο θαλάσσιο όριο, το οποίο αγνοεί πλήρως την ύπαρξη και τα δικαιώματα παράκτιων κρατών της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων ελληνικών νησιών όπως η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο άρθρο 121 της UNCLOS, που αποτυπώνει κανόνες εθιμικού διεθνούς δικαίου και δεσμεύει ακόμα και κράτη που δεν έχουν υπογράψει τη Σύμβαση. Το άρθρο αυτό κατοχυρώνει το πλήρες δικαίωμα των νησιών σε αιγιαλίτιδα ζώνη, συνορεύουσα ζώνη, υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Η επιστολή επισημαίνει επιπλέον ότι η χάραξη της γραμμής που κλείνει τον Κόλπο της Σύρτης, καθώς και η χρήση ευθειών γραμμών βάσης, δεν είναι συμβατές με τους κανόνες του εθιμικού διεθνούς δικαίου όπως κωδικοποιούνται στη UNCLOS και συνεπώς δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα.
Η Κυπριακή Δημοκρατία υπενθυμίζει ότι οι συμφωνίες οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών πρέπει να συνάπτονται αποκλειστικά μεταξύ κρατών με αντικείμενες ή παρακείμενες ακτές, στη βάση της καλής πίστης και σύμφωνα με τις καθιερωμένες αρχές του διεθνούς δικαίου, όπως αυτές έχουν αποτυπωθεί στη UNCLOS και στηρίζονται στη σχετική διεθνή νομολογία.
Παράλληλα, καταγράφεται η δηλωμένη πρόθεση της Λιβύης να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις με όλα τα γειτονικά κράτη για τον καθορισμό θαλασσίων συνόρων, σύμφωνα με τις αρχές του διεθνούς δικαίου.
Τέλος, η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Κυπριακής Δημοκρατίας ζητά η παρούσα επιστολή να κυκλοφορήσει ως επίσημο έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης (υπό το θέμα 75 της ημερήσιας διάταξης) και του Συμβουλίου Ασφαλείας, καθώς και να αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της Διεύθυνσης Θαλασσίων Υποθέσεων και Δικαίου της Θάλασσας και να συμπεριληφθεί σε μελλοντική έκδοση του Ενημερωτικού Δελτίου για το Δίκαιο της Θάλασσας.
