Γράφει ο *π. Κωνσταντίνος Λαγός
“Οἱ ἄνθρωποι θὰ μείνουν πτωχοί, γιατὶ δὲν θἄχουν ἀγάπη στὰ δένδρα”. “Να φυλάγετε τα δέντρα και τα δάση, όπως τα παιδιά σας. Το κάθε δέντρο θα σώσει κι έναν άνθρωπο”. –
Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός O άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός έδρασε σε μια εποχή σκοτεινή για τους Έλληνες και τους Αλβανούς ορθόδοξους χριστιανούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στριμωγμένοι ανάμεσα στις διαθέσεις των Τούρκων – οι οποίες κυμαίνονταν από ευνοϊκές ως εντελώς τυραννικές – στις προσπάθειες προσηλυτισμού από δυτικούς ιεραπόστολους, Ιησουίτες και προτεστάντες, με τις κοινότητες των Εβραίων να επιβάλλουν μέσω χρηματισμού των τοπικών αρχόντων τους κανόνες του εμπορίου, οι Ορθόδοξοι Έλληνες και Αλβανοί άρχισαν να χάνουν την ταυτότητά τους, να αφήνουν τα έθιμα και τις συνήθειές τους και να προσπαθούν να επιβιώσουν σε τούτο το πλαίσιο.
Η δράση του Κοσμά του Αιτωλού έβαλε φρένο σε τούτη τη κατρακύλα και έδωσε μια νέα πνοή με τα κηρύγματά του στους Ορθόδοξους πληθυσμούς. Μέχρι και τον -εκρηκτικό και εν πολλοίς βάρβαρο- Αλή Πασά κατάφερε να τιθασεύσει. Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ήταν ο πρώτος που πρότεινε τη μη βίαιη αντίσταση σαν τρόπο ζωής. Σε μία από τις διδαχές του συμβουλεύει τους χριστιανούς να παραδώσουν τα άρματά τους στους ζαπιτάδες και να τους πουν, ορίστε, εμείς είμαστε χριστιανοί και μόνο το σταυρό έχουμε και με αυτόν πορευόμαστε.
Και φέρνει ένα παράδειγμα. Ένας άνθρωπος κατεβαίνει ξαμάρτωτος, τον βλέπουν οι ληστές τον θεωρούν φτωχό και τον αφήνουν. Κατεβαίνει τον ίδιο δρόμο κι ένας άλλος με ακριβά όπλα, τον θεωρούν πλούσιο, του στήνουν ενέδρα και τον σκοτώνουν. Και λέει ο Άγιος ότι ο πρώτος είχε την ελπίδα στο Θεό ενώ ο άλλος στα άρματα. Ο πρώτος προστατεύτηκε από τον Θεό, ο δεύτερος προδόθηκε από τα όπλα. Ο άγιος Κοσμάς ήταν και αυτός που έφερε την οικολογία στον βαλκανικό χώρο.
Κανείς δεν ξέρει αν είχε διαβάσει κείμενα, πριν ακόμα εμφανιστεί το κίνημα του ρομαντισμού στην Ευρώπη, το οποίο ήταν αυτό που προσπάθησε να επαναφέρει την αγάπη και τον θαυμασμό για τη φύση. Σε κάθε μέρος που σταματούσε φύτευε και ένα δέντρο. Υπάρχουν ακόμα μέρη στην Ελλάδα, κυρίως στη Δυτική, αλλά και στην Αλβανία όπου οι κάτοικοι υποστηρίζουν ότι σώζονται ακόμα τα δέντρα που φύτεψε ο Άγιος. Δεν έχει σημασία αν αυτό είναι αήθεια. Σημασία έχει ότι καλλιέργησε μια κουλτούρα αγάπης για τη φύση.
Μια κουλτούρα την οποία θα ήταν ευχής έργο να αναβιώσει και να καλλιεργήσει και πάλι η Εκκλησία, ειδικά σε μια περίοδο που και το περιβάλλον υποβαθμίζεται στη χώρα μας αλλά και αντιμετωπίζουμε σε σχεδόν ετήσια βάση καταστροφικές πυρκαγιές. Η μετάνοια που κήρυττε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ακούγεται -δυστυχώς- εξαιρετικά επίκαιρη και στις ημέρες μας.
Σε μια εποχή που η βία και ο πόλεμος ορίζουν ξανά τις μοίρες και την πορεία κοινωνιών και εθνών, που η μισαλλοδοξία και οι φοβίες πάνε χέρι-χέρι με τη συνεχή και χωρίς όρια εκμετάλλευση και καταστροφή τελικά των φυσικών πόρων, εμείς ως Χριστιανοί θα πρέπει να αναλάβουμε επιτέλους το ρόλο μας και ως ειρηνοποιοί και ως προστάτες της κτίσεως, την οποία μας δώρισε και μας εμπιστεύτηκε ο Θεός. Να γίνουμε, με άλλα λόγια, το αλάτι του κόσμου.
