Γράφει ο *Θεμιστοκλής Κατσαούνης
Σήμερα ο πελαργός που φέρνει τα νεογνά αργεί να έρθει σε όλες τις προηγμένες χώρες του κόσμου, εκτός του Ισραήλ. Το Ισραήλ είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση.
Οι κοσμικοί Εβραίοι αποκτούν λίγα τέκνα, σε αντίθεση με τους φτωχούς αραβοϊσραηλινούς και τους υπερορθόδοξους Εβραίους, οι οποίοι έχουν πολυμελείς οικογένειες, δείχνοντας μάς πως δεν αποκτούν πολλά τέκνα οι πλούσιοι αλλά αυτοί οι οποίοι ανήκουν στα φτωχότερα οικονομικά στρώματα μίας κοινωνίας.
Επίσης το Ισραήλ δέχεται σταθερά περίπου είκοσι χιλιάδες Εβραίους το χρόνο, απ’ όλον τον κόσμο. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν φεύγουν και Εβραίοι σε άλλες χώρες, καθώς δεν αντέχουν την ζωή με συνεχείς πολέμους και τρομοκρατικές ενέργειες. Επίσης το εβραϊκό κράτος δέχεται εξειδικευμένους οικονομικούς μετανάστες, οι οποίοι είναι παράγοντας μεγιστοποίησης ισχύος για την χώρα σε όλους τους τομείς.
Η ηλικία απόκτησης τέκνων από τις γυναίκες αυξάνεται συνεχώς στις προηγμένες και πλούσιες κοινωνίες, όπως στην Ελλάδα και στην Κυπριακή Δημοκρατία, με την ικανότητα των γυναικών σήμερα να επιλέγουν το χρόνο της αφετηρίας της κύησης τους. Το γεγονός αυτό είναι ένα ελπιδοφόρο αποτέλεσμα το οποίο καταδεικνύει την ανάπτυξη των θετικών και των θεωρητικών επιστημών. Δείχνει πως οι γυναίκες έχουν πλέον πρόσβαση στην εκπαίδευση και δικαίωμα στην καριέρα.
Η υποσαχάρια Αφρική παρουσιάζει τους μεγαλύτερους δείκτες γεννήσεων. Ένα στα δύο νεογνά του κόσμου, μέχρι το 2100, θα γεννιούνται στην φτωχή σε πόρους μαύρη ήπειρο. Στον αντίποδα η Ευρώπη έχει τους μικρότερους αριθμούς γεννήσεων, και σε σύγκριση με το παρελθόν της όπου ο πληθυσμός της αυξάνονταν ταχύτατα.
Στο μεγαλύτερο μέρος της Ασίας οι αριθμοί γεννήσεων βρίσκονται πάνω από το όριο αναπλήρωσης του πληθυσμού. Κινούνται όμως σαφώς πτωτικά, σε σχέση με το παρελθόν. Το ζήτημα εν σχέσει με την απόκτηση τέκνων δεν είναι στην πραγματικότητα οικονομικό, αλλά πολιτισμικό. Δεν λύνεται μόνο με οικονομικά μέτρα και πολιτικές αποφάσεις.
Τα εν λόγω μέτρα εφαρμόζονται και από τα ελλαδικά κράτη, αλλά και από πολύ πλουσιότερες και ισχυρότερες χώρες, όπως η Νότια Κορέα, η Δημοκρατία της Κίνας, η Σιγκαπούρη και η Ιαπωνία, οι οποίες πρωτοπορούν στην τεχνολογία αιχμής, στην βαριά βιομηχανία, και σε πλήθος τομέων, από τις υπηρεσίες μέχρι την ναυτιλία, την άμυνα και την ενέργεια. Παρά ταύτα έχουν τους μικρότερους δείκτες γεννήσεων, με την ύπαιθρο τους κυριολεκτικά να ερημώνει.
Ωστόσο η υπογεννητικότητα με την συνεπακόλουθη μείωση του πληθυσμού δεν συνεπάγεται πάντα ένα δυσάρεστο νέο. Είναι κάτι το οποίο επιδιώκεται, από τις δύο δημογραφικά μεγαλύτερες χώρες του πλανήτη, την Ινδία και την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας.
Ίσως όμως αυτό το νέο να μην είναι και τόσο άσχημο και για την Ιαπωνία. Στο Ιαπωνικό Αρχιπέλαγος μόνο το 12% του εδάφους καλύπτεται από πόλεις, έργα υποδομών, καλλιεργήσιμη γη και βοσκοτόπια. Η υπόλοιπη έκταση καταλαμβάνεται από δάση και βουνά.
Ο μικρότερος σε μέγεθος πληθυσμός στο μέλλον – χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα γίνει αμελητέος – για την Ιαπωνία, θα έχει ως αποτέλεσμα λιγότερους πόρους προς κατανάλωση, για τις ανάγκες του λαού. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η έλλειψη πόρων ήταν η αιτία η οποία οδήγησε την Ιαπωνία κατά την διάρκεια του ΄Β Παγκοσμίου Πολέμου στον Άξονα, με σκοπό την υφαρπαγή εδαφών, επειδή μέχρι τότε ο πληθυσμός της αυξάνονταν κατά ένα εκατομμύριο κάθε χρόνο και διψούσε για πόρους. Τους περισσότερους σήμερα αναγκαστικά τους εισάγει πληρώνοντας πολλά δισεκατομμύρια γεν. Ως αποτέλεσμα η χώρα, για τα δεδομένα της βιώνει μία πολυετή οικονομική κρίση. Η εν λόγω κρίση δεν σημαίνει όμως σε καμία περίπτωση πως η Ιαπωνία δεν είναι μία μεγάλη, παγκόσμια και υπολογίσιμη δύναμη.
Όσον αφορά τώρα την γειτονική Τουρκία οι πύρινοι λόγοι και τα διάφορα οικονομικά επιδόματα του Προέδρου Ερντογάν που προτρέπουν τους νέους να κάνουν πολυμελείς οικογένειες και να παντρεύονται πιο νέοι, πέφτουν στο κενό. Μέσα από τις πολυμελείς οικογένειες, οι Τούρκοι πολιτικοί πιστεύουν πως θα σώσουν το μεγαλείο και θα αυξήσουν το δημογραφικό εκτόπισμα του έθνους – το οποίο γερνάει επιτείνοντας την ήδη κακή οικονομική κατάσταση, καθώς και το δημόσιο σύστημα ασφάλισης – στην ευρύτερη γειτονιά της χώρας, όπως επίσης και παγκόσμια.
Η αναμφίβολη αλλαγή της νοοτροπίας των νεολαίων της Τουρκίας, οι οποίοι ζουν σύμφωνα με τα πρότυπα της Δύσης, ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα και στις τουριστικές περιοχές, έχει ως αποτέλεσμα την πτώση των γεννήσεων. Σύμφωνα με τις στατιστικές από το 2,28 που ήταν ο δείκτης των γεννήσεων ανά γυναίκα το 2001, έπεσε στο 1,51 το 2024. Δηλαδή κάτω από το 2,10 που είναι το όριο αναπλήρωσης, ώστε να μείνει στα ίδια επίπεδα ο πληθυσμός των 85 εκατομμυρίων πολιτών της χώρας.
Επίσης μεγάλο πρόβλημα για την γειτονική μας χώρα είναι πως ο δείκτης των γεννήσεων είναι πολύ χαμηλότερος στους τουρκικής καταγωγής Τούρκους πολίτες, σε αντίθεση με τα υψηλότερα επίπεδα γεννήσεων των κουρδικής καταγωγής Τούρκων πολιτών. Τούτο το θέμα θα ωθήσει την χώρα στην καλύτερη περίπτωση σε μία ομοσπονδοποίηση, μεταξύ των δύο εθνοτήτων, ή στην χειρότερη σε μία διαίρεση της Τουρκίας. Το δεύτερο σενάριο προκαλεί τρόμο στην τουρκική ελίτ, η οποία απεύχεται να δει την δημιουργία έστω και μίας αυτόνομης κουρδικής οντότητας στα νοτιανατολικά σύνορα της χώρας, όπως συμβαίνει σήμερα στο βόρειο Ιράκ. Δηλαδή στα εδάφη που κατοικούν σε μεγάλες πλειοψηφίες οι Κούρδοι, τόσο εντός, όσο και εκτός της Τουρκίας.
Όσον αφορά την περίοδο την οποία διανύουμε, στα ελλαδικά κράτη είναι δύσκολο να αλλάξουν οι πολιτισμικές συνθήκες, ώστε να υπάρχουν πολυμελείς οικογένειες σε αυτά. Το μόνο βέβαιο είναι πως δεν θα αποδώσουν τα οικονομικά κίνητρα γεννητικότητας, όπως συμβαίνει και στην Νότια Κορέα. Τι μπορούμε να κάνουμε τώρα, αν όχι για να αυξήσουμε τον πληθυσμό των χωρών μας, αλλά τουλάχιστον για να τον διατηρήσουμε στα ίδια επίπεδα; Το πρώτο που θα μπορούσαμε να πράξουμε είναι να δημιουργήσουμε μία ικανή παραγωγική οικονομία, η οποία θα βοηθήσει να επαναπατριστούν τα νέα παιδιά των ελλαδικών χωρών, τα οποία αναζήτησαν καλύτερες συνθήκες εργασίας τον καιρό της κρίσης. Επίσης μία καλή λύση είναι οι ομογενείς μας να πάρουν την ελληνική ή κυπριακή υπηκοότητα, και να επιστρέψουν στις πατρίδες τους, ώστε να ενταχθούν στον παραγωγικό ιστό των ελλαδικών κρατών.
Το τελευταίο μεγάλο μέτρο το οποίο θα μπορούσαμε να οργανώσουμε, είναι να δεχτούμε πολιτιστικά αφομοιώσιμους μετανάστες, δηλαδή ελληνόφωνους χριστιανούς· κατά προτίμηση ελληνορθόδοξους. Οι ελληνόφωνοι χριστιανοί θα πρέπει να έχουν πτυχίο πιστοποίησης γνώσης της ελληνικής γλώσσας, ή να είναι κάτοχοι ελληνικού πτυχίου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή σχολής (ΙΕΚ-ΟΑΕΔ- ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ), ή να εντάσσονται αμέσως μετά την άφιξη τους στα ελλαδικά κράτη σε φροντιστηριακά μαθήματα ώστε να αποκτήσουν πιστοποιημένες γνώσεις ελληνομάθειας. Αυτός είναι ο λόγος στον οποίο δεν πρέπει να στηριχτούμε μόνο στο δίπτυχο “ήλιος και θάλασσα”, έστω κι αν αυτό μας δίνει ευκατάστατους ηλικιωμένους από τις χώρες της Δύσης, οι οποίοι μεταναστεύουν στα ελλαδικά κράτη για να ζήσουν με ηρεμία τα γηρατειά τους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η δεύτερη πληθυσμιακή ομάδα μεταναστών στην Ελλάδα μετά τους Αλβανούς είναι οι Γερμανοί. Είναι αναγκαίο όσο ποτέ να φτιάξουμε υποδομές, οι οποίες θα κάνουν τις χώρες μας ευλογημένους τόπους, ώστε να ζουν οι εργαζόμενοι, σε πλήθος τομέων, με τις οικογένειες τους, αρμονικά, ευτυχισμένα και ειρηνικά.
Είναι αναγκαίο όσο ποτέ, να φροντίσουμε και για την μακροζωία των λαών μας, με καμπάνιες για την υγεία και την υγιεινή, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό, και την διά βίου μάθηση. Με αυτόν τον τρόπο θα πετύχουμε να μην καταρρεύσουν οι ασφαλιστικές υπηρεσίες και τα συστήματα υγείας. Επίσης θα έχουμε ένα ακόμη όφελος, την ηλικιακή παράταση της νεότητας, με μία πιο ευτυχισμένη ζωή για τους κατοίκους των ελλαδικών κρατών, η οποία θα αποδίδει καλύτερα και στα εκάστοτε φορολογικά, ασφαλιστικά και αμυντικά συστήματα μας.
Επειγόντως όμως πρέπει να λάβουμε μέτρα για την οδηγική παιδεία των λαών μας. Κάθε χρόνο στην άσφαλτο πληρώνουμε βαρύ φόρο αίματος, κυρίως νέων ανθρώπων, σε μία πραγματικά ανώφελη θυσία. Ακόμη είναι αναγκαίο όσο ποτέ, να τρέξουν με γρηγορότερους ρυθμούς τα μέτρα προστασίας για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, που επιφέρει η κλιματική κρίση, η οποία είναι ήδη παρούσα στην περιοχή μας.
*Ο Θεμιστοκλής Κατσαούνης είναι Πτυχιούχος ΕΑΠ τμήματος Ευρωπαϊκού Πολιτισμού – Συγγραφέας
Πτυχιούχος μεταπτυχιακού ΕΑΠ τμήματος Δημιουργικής Γραφής
