Ο Μάνος Ελευθερίου, ο ευγενικός δημιουργός από τη Σύρο, υπήρξε μια πολυδιάστατη φυσιογνωμία της σύγχρονης ελληνικής πνευματικής ζωής.
Ανάμεσα σε στίχους που τραγουδήθηκαν από γενιές, ποιήματα που άγγιξαν την ψυχή, διηγήματα, μυθιστορήματα και παιδικά βιβλία, άφησε ένα έργο βαθύ και πολύτιμο, που μιλά για την Ελλάδα της μνήμης, του πόνου και του ονείρου.
Στη συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ το 2014, φανέρωσε την ουσία της δημιουργίας του: ένας καλλιτέχνης που δεν έγραφε για να υπάρξει, αλλά υπήρχε γιατί έγραφε. Όπως έλεγε, κάθε φορά που καταπιανόταν με ένα θέμα που τον έκαιγε, ένιωθε πως περπατούσε μέσα στην ομίχλη, όπως οι ήρωες του Σαίξπηρ, ένας Μακμπέθ της γραφής, σε διαρκή εσωτερική πάλη.
Γεννημένος στις 12 Μαρτίου 1938 στην Ερμούπολη, κουβαλούσε πάντοτε τη Σύρο ως φως και σκιά μέσα του. Μετακόμισε στην Αθήνα σε νεαρή ηλικία, και γρήγορα βρήκε πνευματικούς δασκάλους όπως ο Άγγελος Τερζάκης. Η πρώτη του ποιητική συλλογή, «Συνοικισμός», το 1962, φανέρωνε ήδη έναν ώριμο ποιητή, που γοήτευσε ακόμα και κορυφαίους όπως ο Ρίτσος και ο Ελύτης.
Την ίδια χρονιά, καθώς υπηρετούσε στα Γιάννενα, συνέθεσε στίχους που έμελλαν να μείνουν αθάνατοι, «Το τρένο φεύγει στις οκτώ» έγινε τραγούδι από τον Μίκη Θεοδωράκη, και ο Ελευθερίου μπήκε οριστικά στο πάνθεον των στιχουργών που σημάδεψαν την ελληνική μουσική.
Η φωνή του συναντήθηκε με εκείνες των μεγαλύτερων Ελλήνων συνθετών: Χατζιδάκις, Μαρκόπουλος, Μικρούτσικος, Ξαρχάκος, Σπανός, Λεοντής, Βαρδής. Έγραψε πάνω από 400 τραγούδια, πολλά από τα οποία έγιναν ύμνοι μιας εποχής, φωνές του λαού, ψίθυροι της καρδιάς.
Όμως ο Μάνος δεν ήταν μόνο στιχουργός. Ήταν συγγραφέας με παιδικό βλέμμα και φιλοσοφική ματιά. Έγραψε παραμύθια, εικονογράφησε τις ιστορίες του, ερεύνησε με πάθος την ιστορία της Σύρου, κατέγραψε το θέατρο της Ερμούπολης, και στα χρόνια της ωριμότητάς του μάς χάρισε λογοτεχνικά έργα μεγάλης βαρύτητας, όπως «Ο καιρός των χρυσανθέμων», που τιμήθηκε με Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2005.
Η φωνή του έφτασε και στο ραδιόφωνο, μέσα από τον «Αθήνα 9,84» και τη δημόσια ραδιοφωνία. Υπήρξε διευθυντής περιοδικών, επιμελητής εκδόσεων, ενεργό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, πάντοτε παρών, πάντοτε δημιουργικός.
Έφυγε από τη ζωή στις 22 Ιουλίου 2018, σε ηλικία 80 ετών. Μα κάθε φορά που κάποιος τραγουδά «Μαλαματένια λόγια», κάθε φορά που ένα παιδί διαβάζει παραμύθι του ή κάποιος ακουμπά με συγκίνηση τις λέξεις του, ο Μάνος Ελευθερίου ξαναγεννιέται. Γιατί οι αληθινοί ποιητές δεν πεθαίνουν ποτέ, κατοικούν για πάντα στα τραγούδια και στη σιωπή μας.
