Οι επιστήμονες ανακαλύπτουν τον «ελλείποντα κρίκο» στο γιατί συμβαίνουν ορισμένες ημικρανίες
Μια νέα μελέτη σε ποντίκια αποκάλυψε μια μέχρι τώρα άγνωστη διαδρομή μεταξύ του εγκεφάλου και των περιφερικών νεύρων που θα μπορούσε να εξηγήσει τη σχέση μεταξύ των συμπτωμάτων της αύρας και των πονοκεφάλων ημικρανίας.
Για χρόνια, οι επιστήμονες αναρωτιόντουσαν πώς οι ημικρανίες μπορούν να πυροδοτήσουν αύρες – βραχύβια νευρολογικά συμπτώματα που εμφανίζονται πριν ή κατά τη διάρκεια της ημικρανίας. Τώρα, ένας πρόσφατα ανακαλυφθείς τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος μιλάει με τα περιφερικά νεύρα μπορεί να είναι η απάντηση.
Περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι κάθε χρόνο θα έχουν ημικρανία και περίπου το ένα τέταρτο αυτών των ημικρανιών θα συνοδεύεται από μια αύρα. Αυτά τα αισθητηριακά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν το να βλέπεις φώτα και να ακούς ήχους που δεν υπάρχουν ή να αισθάνεσαι μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα.
Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι αυτές οι αύρες σχετίζονται με «καταθλιπτική εξάπλωση του φλοιού», κύματα μη φυσιολογικής δραστηριότητας που ξεπλένουν τον εγκέφαλο και αδρανοποιούν προσωρινά ορισμένους νευρώνες. Τα κύματα πιστεύεται ότι με κάποιο τρόπο σκοντάφτουν τα νεύρα που ανιχνεύουν τον πόνο έξω από τον εγκέφαλο, εν μέρει απελευθερώνοντας χημικές ουσίες στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ), μια ουσία που περιβάλλει και προστατεύει το όργανο.
Το πώς ακριβώς έφτασαν τα χημικά στα νεύρα ήταν ένα μυστήριο. Τώρα, οι επιστήμονες έχουν αποκαλύψει μια διαδρομή μέσω της οποίας ορισμένα μόρια μπορούν να ξεφύγουν από το προστατευτικό φράγμα του εγκεφάλου.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη (4 Ιουλίου) στο περιοδικό Science, οι ερευνητές εξέτασαν τη διαδρομή που ακολουθεί το ΕΝΥ για να βγει από τον εγκέφαλο κάνοντας μεγέθυνση σε ένα σύμπλεγμα νευρώνων που ονομάζεται τρίδυμο γάγγλιο. Αυτή η δέσμη κυττάρων μεταδίδει σήματα από τα νεύρα του προσώπου και της γνάθου στον εγκέφαλο, συνδέοντας γύρω από το εγκεφαλικό στέλεχος.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι αυτή η δέσμη νεύρων παρέχει επίσης μια διαδρομή για το ΕΝΥ και τα μόρια μέσα σε αυτό να φτάσουν στον κόσμο πέρα από τον εγκέφαλο.
Το έμαθαν χρησιμοποιώντας γενετικά τροποποιημένα ποντίκια των οποίων οι νευρώνες παράγουν μια πρωτεΐνη που λάμπει παρουσία ασβεστίου. Το ασβέστιο είναι ένα βασικό στοιχείο που χρησιμοποιούν τα εγκεφαλικά κύτταρα για να στείλουν ηλεκτρικά σήματα. Κατά την παρατήρηση του τριδύμου γάγγλιου, οι ερευνητές έκαναν ένεση στον εγκέφαλο του ποντικιού με έναν ιχνηθέτη για να παρακολουθήσουν τη ροή του ΕΝΥ του. Εισήγαγαν επίσης μια ουσία που επιτρέπει στο ασβέστιο να ρέει στους νευρώνες, ενεργοποιώντας τους.
Το πείραμα αποκάλυψε ότι το ΕΝΥ εμφανίστηκε στο τρίδυμο γάγγλιο περίπου τέσσερα λεπτά μετά την ένεση, ακολουθούμενο από απότομη αύξηση της δραστηριότητας που καθοδηγείται από το ασβέστιο. Αυτό παρείχε άμεση απόδειξη ότι το ΕΝΥ μπορεί να μεταφέρει μόρια έξω από τον εγκέφαλο μέσω αυτού του καναλιού.
Το υγρό πιθανότατα έρχεται σε επαφή με το γάγγλιο κοντά στο εγκεφαλικό στέλεχος. Εκεί, το γάγγλιο δεν έχει το σφιχτά συντηγμένο εξωτερικό φράγμα που μπορεί να δει κανείς αλλού σε όλο το μήκος του, διαπίστωσε η ομάδα.
Για να συνδέσει τις τελείες με την ημικρανία, η ομάδα εξέτασε τις επιπτώσεις της κατάθλιψης εξάπλωσης του φλοιού. Έδειξαν ότι μπορεί να αυξήσει τη ροή του ΕΝΥ στην πληγείσα περιοχή, μεταφέροντας περισσότερες πρωτεΐνες και άλλα μόρια στο τρίδυμο γάγγλιο από ό,τι συνήθως. Πολλές από αυτές τις πρωτεΐνες ήταν οδηγοί πόνου και φλεγμονής.
“Βρήκαμε ότι κατά τη διάρκεια της αύρας, πρωτεΐνες που μπορούν να ενεργοποιήσουν και να ευαισθητοποιήσουν τα αισθητήρια νεύρα απελευθερώνονται στο ΕΝΥ και μεταφέρονται στο τρίδυμο γάγγλιο, όπου ενεργοποιούν τα αισθητήρια νεύρα που μεσολαβούν στον πόνο”, δήλωσε ο συγγραφέας της μελέτης Martin Kaag Rasmussen, μεταδιδακτορικός μελετητής στο Πανεπιστήμιο του Κοπεγχάγη, είπε στο Live Science σε email.
«Αυτό είναι που οδηγεί τον πονοκέφαλο ημικρανίας και είναι που συνδέει τη φάση της αύρας με τον πονοκέφαλο», είπε.
Από τις 12 πρωτεΐνες που βρέθηκαν να ενεργοποιούν τα νεύρα που ανιχνεύουν τον πόνο, μόνο μία – το πεπτίδιο που σχετίζεται με το γονίδιο της καλσιτονίνης (CGRP) – είναι ένας τρέχων στόχος για θεραπείες ημικρανίας. Τα φάρμακα που μπλοκάρουν τη λειτουργία του CGRP ανακουφίζουν από τα συμπτώματα ημικρανίας περίπου στους μισούς ασθενείς, αλλά αυτό εξακολουθεί να αφήνει εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς αποτελεσματική θεραπεία.
Ο Rasmussen είναι αισιόδοξος ότι τα πρόσθετα μόρια που αποκαλύφθηκαν στη μελέτη θα μπορούσαν να προσφέρουν νέες θεραπευτικές επιλογές. «Πιστεύω ότι, όταν οι ασθενείς δεν ανταποκρίνονται καλά στις διαθέσιμες επί του παρόντος θεραπείες, είναι επειδή δεν έχουμε εντοπίσει ποιο μόριο ευθύνεται για τον πονοκέφαλό τους», είπε.
«Το βρίσκω πραγματικά συναρπαστικό γιατί είναι μια νέα οδός για τη μεταφορά μορίων από τον εγκέφαλο στα περιφερειακά γάγγλια», είπε στο Live Science ο Andrew Russo, καθηγητής νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα που δεν συμμετείχε στη μελέτη. Αυτό θα μπορούσε να έχει σημασία πολύ πέρα από τις ημικρανίες, είπε.
Η προειδοποίηση, ωστόσο, είναι ότι όλα τα πειράματα της ομάδας πραγματοποιήθηκαν σε ποντίκια. Σε σύγκριση με τον ανθρώπινο εγκέφαλο, «ο εγκέφαλος του ποντικιού είναι πολύ λείος», είπε ο Russo. Ο εγκεφαλικός ιστός του ανθρώπου έχει περισσότερες πτυχές, έτσι τα μη φυσιολογικά κύματα που συνδέονται με την ημικρανία δεν μπορούν να ταξιδέψουν τόσο αποτελεσματικά. Αυτό μπορεί να επηρεάσει το πόσο γρήγορα το ΕΝΥ ρέει έξω από τον εγκέφαλο και αν πυροδοτεί ή όχι τα νεύρα που ανιχνεύουν τον πόνο, σημείωσε ο Russo.
Το επόμενο βήμα θα είναι να απαντήσουμε σε αυτή την ερώτηση εξετάζοντας τις ίδιες διαδικασίες σε ανθρώπους ή περισσότερα μοντέλα ζώων που μοιάζουν με τον άνθρωπο. Οι ερευνητές θέλουν επίσης να ρίξουν μια πιο προσεκτική ματιά στις νέες πρωτεΐνες που προκαλούν πόνο που εντόπισαν, τόσο στις ημικρανίες όσο και σε άλλες διαταραχές πονοκεφάλου. Αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε νέες διαγνωστικές εξετάσεις και θεραπείες για μια ποικιλία ασθενών.
Κάντε εγγραφή στο ενημερωτικό μας δελτίο.
