Γράφει ο *Λευτέρη Μουφτόγλου
…ὣς οἵ γ᾽ ἀμφίεπον τάφον Ἕκτορος ἱπποδάμοιο.
Ο παππούς Όμηρος έγραψε την τελευταία στροφή της Ιλιάδος και χάιδεψε ικανοποιημένος το μούσι του. Εκείνη την εποχή, αν είχες μούσι, ήσουν σοφός. Σήμερα, αν έχεις μούσι είσαι ή τουρίστας, ή ασχημομούρης και κρύβεις το πρόσωπό σου, ή αριστερός…
Διαισθάνονταν, ίσως, ότι συνέθεσε ένα αριστούργημα, το οποίο ήταν της μοίρας να διασωθεί ακέραιο και θα έδινε στην ανθρωπότητα πολύτιμες πληροφορίες για τον Τρωικό πόλεμο, έστω και αν εξιστορούσε ένα μικρό διάστημα (ούτε δύο μήνες) από τον δεκαετή πόλεμο. Ένα αριστούργημα, για το οποίο όλη η οικουμένη, σχεδόν τρεις χιλιάδες χρόνια μετά, θα εξακολουθεί να υποκλίνεται μπροστά στο μεγαλείο του.
Αλλά, αν και τυφλός, ο Όμηρος έβλεπε χιλιάδες χρόνια μπροστά σε αντίθεση με τους απογόνους του, τους σημερινούς «ανοιχτομάτηδες» Έλληνες, οι οποίοι δεν βλέπουν όχι το μέλλον, αλλά ούτε το χθες, ώστε να παραδειγματίζονται… Έτσι, πήρε την γραφίδα του και άρχισε να γράφει τις περιπέτειες του παμπόνηρου ήρωα του Τρωικού πολέμου, του Οδυσσέα, ο οποίος ταλαιπωρήθηκε επί δέκα χρόνια, ώσπου να επιστρέψει στην πατρίδα του. Αυτό το έργο ονομάστηκε «Οδύσσεια» και δικαίωσε το όραμα του μεγάλου ποιητή, αφού σώθηκε επίσης ολόκληρο και μαζί με την Ιλιάδα αποτελούν το μεγαλύτερο μνημείο της ποίησης διαχρονικά!
Η επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη ήταν ένας άθλος! Κράτησε δέκα χρόνια. Ο ήρωας αναγκάστηκε να πολεμήσει με θεούς και δαίμονες. Με Κύκλωπες και Λαιστρυγόνες. Να δαμάσει άγριες θάλασσες και αγριότερες γυναίκες, νύμφες και μάγισσες. Κατέβηκε μέχρι τον Άδη, όπου είδε αγαπημένα του πρόσωπα, τα οποία κατοικούσαν πλέον εκεί. Και έχασε όλους τους συντρόφους του, μέχρι που μόνος ξεβράστηκε στην παραλία της νήσου των Φαιάκων, ημιθανής και με απώλεια (ευτυχώς προσωρινή) της μνήμης. Η θεά Αθηνά ήταν πάντα πολύτιμη βοηθός του, αλλά στην θάλασσα ήταν άρχοντας ο Ποσειδώνας, ο οποίος κυνηγούσε τον Οδυσσέα, αφού ο τελευταίος είχε τυφλώσει τον γιο του κύκλωπα Πολύφημο. Έτσι, ο εκπορθητής της Τροίας ταλαιπωρήθηκε όσο κανένας άλλος από τους συμπολεμιστές βασιλιάδες, ώσπου να φτάσει στην πατρίδα του.
Από την νήσο των Φαιάκων ο συνάδελφος βασιλιάς Αλκίνοος, αφού δεν μπόρεσε να τον κάνει γαμπρό του στην κόρη του Ναυσικά, γιατί εν τω μεταξύ η μνήμη του Οδυσσέα επανήλθε και έπρεπε να γυρίσει στην Πηνελόπη του, τον έβαλε σε ένα πλοίο του και τον έστειλε στην Ιθάκη.
Εκεί, τον περίμενε πιστή η Πηνελόπη, ο γιος του Τηλέμαχος, ακόμα και ο γέρος σκύλος του Άργος, ο πρώτος που τον αναγνώρισε. Με την συμβουλή και την βοήθεια της Αθηνάς εξόντωσε τους μνηστήρες και κάπου εδώ τελειώνει η Οδύσσεια. Γνωστότατο έπος, κάπου ανάμεσα στην ιστορία και τον μύθο, εκείνους τους μύθους, που με τόση σοφία, τόση χάρη και τόση ομορφιά δημιούργησαν οι επινοητικοί Έλληνες. Κάθε μία περιπέτεια της Οδύσσειας είναι τόσο χαρακτηριστική, ώστε να αποτελεί παράδειγμα διαχρονικό. Όταν πχ. αναφερόμαστε σε γλυκιά επιστροφή στην πατρίδα, ή ακόμα όταν τελειώνουν κάποιες περιπέτειες μας, θεωρούμε ότι φτάσαμε στην Ιθάκη. Κάθε πιστή γυναίκα είναι και μία Πηνελόπη. Κάθε ξελογιάστρα μία Καλυψώ, ή μια Σειρήνα. Κάθε κηφήνας και ένας μνηστήρας. Μόνο ένας μεγάλος Όμηρος θα μπορούσε να δοξάσει με την Οδύσσειά του την μικρή Ιθάκη. Η εξιστόρηση και ο μύθος ολόκληρου του Τρωικού πολέμου (πλην της Ιλιάδας) είναι συρραφή έργων μεταγενέστερων μεγάλων ιστορικών και ποιητών, αλλά η πολύχρονη επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη είναι έργο μόνο του Ομήρου.
Αφού, λοιπόν, τελείωσε και με τους μνηστήρες ο Οδυσσέας, έναν μικρό εμφύλιο δηλαδή μετά τον μεγάλο πόλεμο, είδε ότι έπρεπε να επανιδρύσει το κράτος. Τα δημόσια έργα τελματωμένα επί είκοσι χρόνια, η παιδεία και η υγεία σε νηπιακή κατάσταση, ο ανδρικός πληθυσμός αποδεκατισμένος από τον πόλεμο, τα εργοστάσια και οι άλλες παραγωγικές μονάδες να μην λειτουργούν, ο κόσμος να φωνάζει «ψωμί, παιδεία, ελευθερία», όλα διαλυμένα. Επίσης, έπρεπε να αποκατασταθούν και οι διεθνείς σχέσεις, οι οποίες ήταν ανύπαρκτες, αφού επί μία εικοσαετία δεν υπήρχε διακυβέρνηση του κράτους.
Πρώτα, όμως, έπρεπε να εξασφαλίσει τον εαυτό του. Όσο πιστή και αν αναφέρεται η Πηνελόπη, ο Οδυσσέας ήθελε να σιγουρευτεί. Το πάθημα του συναδέλφου του Αγαμέμνονα, τον οποίο δολοφόνησε ο Αίγισθος, ξάδερφός του και ερωμένος της γυναίκας του Κλυταιμνήστρας, τον ανησυχούσε. Ο Αγαμέμνονας έλειπε μόνο δέκα χρόνια και μόλις επέστρεψε βρέθηκε κερατάς και πτώμα!!! Αυτός, που έλλειπε τα διπλά χρόνια, μήπως κινδύνευε περισσότερο;
Φώναξε, λοιπόν, τον γιο του:
-Τηλέμαχε, γκελ μπουρντά.
-Γιατί, καλέ πατέρα, με καλείς στα Τούρκικα;
-Εμ, δέκα χρόνια στην Τροία τα έμαθα τα ρημάδια! Για πες μου, σε παρακαλώ, τόσα χρόνια που έλλειπα μήπως έπεσε στην αντίληψή σου καμιά ύποπτη κίνηση της μητέρας σου;
-Δηλαδή;
-Να, τίποτα πάρε δώσε με κανέναν ξάδερφό μου, κανένα πονηρό τηλεφώνημα, ξεπόρτισμα τα βράδια σε τίποτα μπαρ, γενικά κινήσεις που να εγείρουν υποψίες.
-Τι λες, πατέρα μου, η μάνα μου ήταν τύπος και υπογραμμός. Όλη τη μέρα ύφαινε για να ξεγελάει τους μνηστήρες και το βράδυ ξήλωνε ότι είχε υφάνει. Που χρόνος για ξεπορτίσματα.
Ο Οδυσσέας ανακουφίστηκε. Εμπιστεύτηκε τον Τηλέμαχο από την πρώτη στιγμή που τον είδε. Μωρό τον είχε αφήσει και τον βρήκε ολόκληρο παλικάρι. Με όλα τα προτερήματα, τα οποία έχουν τα παιδιά, τα οποία μεγαλώνουν χωρίς πατέρα, χωρίς χάδια και καλοπέραση, έστω και αν είναι βασιλόπουλα. Πήρε το τιμόνι της ζωής στα χέρια του από μικρός και, ευτυχώς, δεν σπούδασε οικονομικά στο εξωτερικό, όπου το πρώτο που μαθαίνεις είναι πώς να ξεπουλάς την χώρα σου…
Αφού, λοιπόν, ησύχασε από αυτόν τον κίνδυνο ο Οδυσσέας, έξυπνος όπως ήταν, άρχισε να οργανώνει το κράτος. Έφερε μετανάστες από το εξωτερικό για να εργαστούν στα εργοστάσια. Χάρισε τα αγροτικά χρέη, έδωσε επιδοτήσεις για τις καλλιέργειες, ξεκίνησε τα δημόσια έργα, οργάνωσε την δημόσια διοίκηση, άρχισε να χτίζει σχολεία και νοσοκομεία, ενίσχυσε την γεωργία, την κτηνοτροφία και το εμπόριο και δημιούργησε αξιόλογο στόλο για το εμπόριο. Γεννάται, φυσικά, το ερώτημα που βρήκε τα χρήματα. Το σχέδιο Μάρσαλ της εποχής το είχαν, ως γνωστόν, σπαταλήσει οι μνηστήρες. Αλλά τώρα, οι μνηστήρες που λιάνιζαν το δημόσιο χρήμα εξοντώθηκαν. Οι κλέφτες της δημόσιας διοίκησης απομακρύνθηκαν. Και οι πολιτικοί μπήκαν στο ψυγείο της εποχής εκείνης! Απαγορεύτηκαν οι απεργίες. Η φορολογία του λαού ελάχιστη. Όλα δούλευαν ρολόι, αν και ο όρος αυτός δεν υπήρχε τότε, μια που τα ρολόγια δεν είχαν εφευρεθεί ακόμα!
Η ανάπτυξη έφερε πολλά χρήματα. Έτσι το κράτος άρχισε να δείχνει το κοινωνικό του πρόσωπο. Χτίστηκαν σχολεία και νοσοκομεία. Δόθηκαν συντάξεις στις χήρες και τα ορφανά. Περίπτερα στους ανάπηρους πολέμου. Εξοφλήθηκαν τα χρέη στο εξωτερικό. Και, γενικά, οι πεινασμένοι κάτοικοι της Ιθάκης χόρτασαν, επιτέλους, ψωμί.
Αλλά, δυστυχώς, ο Έλληνας όταν είναι χορτάτος ξεσηκώνεται, ενώ όταν πεινάει κάθεται ήσυχος, λουλού του καναπέ. Οι κάτοικοι της Ιθάκης δεν αποτελούσαν εξαίρεση. Έτσι, βγήκαν στους δρόμους. Συμπλοκές, πανό, συνθήματα, μολότοφ, όλα αυτά που ομορφαίνουν την Δημοκρατία. Μαζεύτηκαν σε μια πλατεία και απαιτούσαν Σύνταγμα. Τέρμα το «αποφασίσαμεν και διατάσσομεν».
Ο Οδυσσέας τα χρειάστηκε. Εδώ είχε να κάνει με δικούς του ανθρώπους, όχι με Τρώες. Έπρεπε να χειρισθεί την κατάσταση με σύνεση, όχι με παλικαριά.
Φώναξε πάλι τον Τηλέμαχο:
-Ρε Μάχε, τι κάνουμε τώρα;
-Δεν κάνουμε ένα δημοψήφισμα να δούμε τι θέλει ο λαός;
-Καλά λες. Να τους ρωτήσουμε, τέλος πάντων, τι πολίτευμα θέλουν. Θέλουν βασιλιά, ή όχι; Και μετά θα τους δώσουμε Σύνταγμα, ανάλογο με το δημοψήφισμα.
Η κυβέρνηση δεν πήρε θέση στο δημοψήφισμα. Βέβαια, σαν κυβέρνηση «έτρωγε» καλά, αλλά σκέφτηκε ότι, αν φύγει ο βασιλιάς, θα «τρώει» καλύτερα. Η αντιπολίτευση, όμως, φρύαξε: Να φύγει ο τύραννος. Που δεν αντέχει ο προϋπολογισμός την μεγάλη επιχορήγηση, την οποία εισπράττει. Που έστειλε τα παιδιά μας στην Μικρά Ασία να πολεμήσουν. Που έτρεχε πίσω από τα διάφορα φουστάνια και έκανε δέκα χρόνια να γυρίσει. Τέτοια ωραία και άλλα πολλά.
Το αποτέλεσμα ήταν ΟΧΙ, περίπου το 70%. Δεν ήθελαν πλέον τον Οδυσσέα για βασιλιά τους!
Τον Οδυσσέα τον έπιασε το παράπονο: -Ρε σεις, εμένα δεν θέλετε; Τον πορθητή της Τροίας; Που σας γλύτωσα από τους μνηστήρες; Που θα με κάνει ο Όμηρος διαχρονικό έπος και θα δοξάζεται το νησί
μας στους αιώνες; Τον ήρωα σας;
-Ήρωας ίσον κορόιδο, του είπε κάποιος σύμβουλός του. Και ο λαός δεν θέλει κορόιδα στην εξουσία. Θέλει αετούς, ή έστω, αετονύχηδες, οι οποίοι θα τον λιανίζουν, καθότι ανήθικοι, αλλά και θα τον πείθουν ότι αυτοί είναι οι σωτήρες του.
Ο Οδυσσέας κατάλαβε ότι ο σύμβουλος είχε δίκιο. Και, δυστυχώς, δεν μπορούσε να κάνει τίποτα. Η απόφαση του λαού ήταν σεβαστή. Αλίμονο, στην Ιθάκη δεν υπήρχε τότε ο αετός, ο οποίος θα μετέτρεπε το ΟΧΙ σε ΝΑΙ!!!
Το έμαθε και ο Όμηρος και τους έριξε πέντε φάσκελα.
-Να, ρε κόπανοι, που μου χαλάσατε την συνταγή. Έγραψα για τον Οδυσσέα, τον ήρωα του τρωικού πολέμου, τον ήρωα της περιπέτειας και των θαλασσών και τώρα, που ετοιμαζόμουν να γράψω για τον Οδυσσέα της ειρήνης και της δημιουργίας, πήγατε και μου τον διώξατε!
Αυτή είναι η αιτία, που χάσαμε το τρίτο αριστούργημα του μεγάλου Όμηρου!!!
Ο Οδυσσέας ακολούθησε την μοίρα του. Αποσύρθηκε, συνταξιούχος πλέον, στα κτήματά του. Μάλιστα, ήταν και ευχαριστημένος! Διότι, ούτε στο Γουδί τον έστειλαν, ούτε στην φυλακή, ούτε την σύνταξη του την ακύρωσαν.
Πάντρεψε το Τηλέμαχο και καθόταν απόμαχος και έλεγε στα εγγονάκια του τις περιπέτειές του. Τυχερά τα εγγονάκια του, που μάθαιναν την Οδύσσεια από πρώτο χέρι! Όχι σαν τα δικά μας, τα οποία την μαθαίνουν χιλιοειπωμένη, ίσως αλλαγμένη και, φυσικά, μετά από χιλιάδες χρόνια.
Στην Ιθάκη έπεσε περονόσπορος. Τα τρωκτικά λυμαίνονταν το δημόσιο χρήμα εναλλασσόμενα στην εξουσία. Το κράτος καταχρεώθηκε στους τοκογλύφους. Άρχισαν οι περικοπές με πρώτα θύματα τους συνταξιούχους. Ο Οδυσσέας είδε να του κόβουν μέχρι και το ΕΚΑΣ!!! Τα τεκμήρια τον γονάτισαν. Πούλησε το άρμα του, τεσσάρων ίππων και πήρε ένα μόνιππο.
Περίλυπος ο ήρωας της Τροίας έβλεπε την Ιθάκη να βυθίζεται. Αλλά ήταν, πλέον, ανίσχυρος.
Μία ελπίδα τον παρηγορούσε. Ίσως οι επερχόμενες γενεές των Ελλήνων να παραδειγματιστούν από την κατάντια της μικρής του χώρας και δεν επαναλάβουν τα ίδια λάθη.
Δυστυχώς, δεν ήταν καλός ψυχολόγος… Ενώ προφήτευε ότι οι Έλληνες θα βάλουν μυαλό από τα παθήματά του, έπεσε έξω. Αποδείχτηκε κακός προφήτης. Ευτυχώς προ Χριστού!!!
Α΄ Βραβείο Α΄ Διεθνούς Διαγωνισμού Λογοτεχνίας Ιθάκης της UNESCO.
