Υπάρχει ζωή στις πιο σκοτεινές γωνιές του φεγγαριού; Οι επιστήμονες ερευνούν την πιθανότητα μικροβιακής παρουσίας σε μόνιμα σκιερά σημεία της Σελήνης – με σημαντικές προεκτάσεις για το μέλλον της σεληνιακής εξερεύνησης.
Μια νέα, αλλά ακόμα μη αξιολογημένη μελέτη φέρνει στο φως την εντυπωσιακή πιθανότητα ύπαρξης μικροοργανισμών στις Permanently Shadowed Regions (PSRs) της Σελήνης, δηλαδή, περιοχές που δεν δέχονται ποτέ άμεσο ηλιακό φως. Οι περιοχές αυτές, που βρίσκονται κυρίως κοντά στους σεληνιακούς πόλους, μπορεί να λειτουργούν ως απρόσμενα «καταφύγια» για βακτήρια που ταξίδεψαν από τη Γη.
Ο πλανητικός επιστήμονας John Moores από το Πανεπιστήμιο York εξηγεί πως βακτήρια όπως το Bacillus subtilis, που επιβιώνουν σε ακραίες συνθήκες και βρίσκονται συχνά σε διαστημόπλοια, ίσως κατάφεραν να εγκατασταθούν στις σκιώδεις αυτές «τσέπες» της Σελήνης, μέσω προηγούμενων αποστολών. Η προστασία από υπεριώδη ακτινοβολία και ακραίες θερμοκρασίες που προσφέρουν οι PSRs καθιστά τις περιοχές αυτές υποψήφιες για μικροβιακή επιβίωση σε λανθάνουσα κατάσταση.
Το ερώτημα αποκτά ιδιαίτερη σημασία ενόψει της επερχόμενης αποστολής Artemis III της NASA, η οποία σκοπεύει να επιστρέψει ανθρώπους στη Σελήνη μέχρι το 2027. Οι επιστήμονες σχεδιάζουν να ανακτήσουν δείγματα πάγου από PSRs, ώστε να μελετήσουν την προέλευσή του και να εντοπίσουν ενδεχομένως οργανικά μόρια. Ωστόσο, η πιθανή παρουσία γήινων μικροβίων θέτει ζητήματα επιμόλυνσης και αξιοπιστίας των αποτελεσμάτων.
Η μελέτη βασίστηκε σε αναβαθμισμένα μοντέλα φωτισμού που ανέπτυξε ο Jacob Kloos, πρώην φοιτητής του Moores, και επιτρέπουν την ακριβή εκτίμηση της ακτινοβολίας στις PSRs — κρίσιμου παράγοντα για την επιβίωση μικροβίων. Παρά το απόλυτο σκοτάδι, οι περιοχές αυτές δέχονται μικρές ποσότητες έμμεσου φωτός και θερμότητας από το ηλιακό φως που ανακλάται από γειτονικές περιοχές ή προέρχεται από αστρικές πηγές.
Η έρευνα εξέτασε κρατήρες όπως οι Shackleton και Faustini, προτεινόμενα σημεία προσεδάφισης για το Artemis III, και κατέληξε ότι μικροοργανισμοί σε λανθάνουσα κατάσταση ενδέχεται να έχουν επιβιώσει εκεί. Μάλιστα, σύμφωνα με τα μοντέλα, κάποια σπόρια θα μπορούσαν να διατηρηθούν για δεκάδες εκατομμύρια χρόνια!
Αν και τα περισσότερα διαστημόπλοια που κατέληξαν στις PSRs συνετρίβησαν με μεγάλη ταχύτητα, προηγούμενα πειράματα δείχνουν ότι μικροί αριθμοί βακτηριακών σπόρων μπορούν να αντέξουν παρόμοιες συνθήκες, αφήνοντας έτσι το ενδεχόμενο μικροβιακής διασποράς ανοιχτό.
Όπως επισημαίνει ο Moores, η πιθανότητα μικροβιακής επιβίωσης είναι μικρή αλλά υπαρκτή – γεγονός που αναγκάζει τους επιστήμονες να εξετάσουν πόσο μπορεί να επηρεάσει τα επιστημονικά δεδομένα και τις αναλύσεις για την αναζήτηση εξωγήινης ζωής ή παγωμένων θησαυρών στο σεληνιακό υπέδαφος.
Καθώς η Σελήνη ετοιμάζεται να υποδεχτεί ξανά ανθρώπινα βήματα, οι «σκιές» της δεν κρύβουν πλέον μόνο παγωμένο νερό ή επιστημονικές ελπίδες, αλλά ίσως και ένα παρελθόν γεμάτο μικροσκοπικούς επιβάτες από τη Γη.
