Γράφει η *Ιωάννα Λιούτα
Η ελληνική αγορά ακινήτων φαίνεται να περνά τη δική της στιγμή αλήθειας το 2025.
Οι πωλήσεις μειώνονται, τα δημόσια έσοδα από φόρους μεταβίβασης υποχωρούν κατά 4,6% στο επτάμηνο Ιανουαρίου–Ιουλίου (367,43 εκατ. ευρώ έναντι 385,23 εκατ. το 2024), ενώ μόνο στο πρώτο τετράμηνο η πτώση άγγιξε το -17,5%. Μια μικρή ανάκαμψη στο τρίμηνο Μαΐου–Ιουλίου (+12%) δεν αρκεί για να αλλάξει τη συνολική εικόνα επιβράδυνσης.
Κι όμως, οι τιμές συνεχίζουν να ανεβαίνουν σαν να ζούμε στο Λονδίνο ή το Παρίσι. Στον Δήμο Αθηναίων, ως τα τέλη Αυγούστου, καταγράφηκαν 1.986 αγοραπωλησίες συνολικής αξίας άνω των 225 εκατ. ευρώ, ενώ σε όλη τη χώρα άλλαξαν χέρια πάνω από 24.800 ακίνητα αξίας 2,62 δισ. ευρώ. Οι αυξήσεις τιμών, ιδίως στην Αττική, φτάνουν σε ορισμένες κατηγορίες ακινήτων έως και +30,8% με το κέντρο της Αθήνας να «τρέχει» στο +27,4%.
Η αντίφαση είναι προφανής: λιγότερες συναλλαγές, αλλά ακριβότερα σπίτια. Και την ίδια ώρα, η Κυβέρνηση δείχνει να αντιμετωπίζει την κρίση στέγασης με το βλέμμα στραμμένο στους δείκτες ανάπτυξης και όχι στις ανάγκες των πολιτών.
Ένα κομμάτι της αγοράς μοιάζει να έχει αποκοπεί από την πραγματικότητα. Ιδιοκτήτες που απέκτησαν τα ακίνητά τους μέσω αντιπαροχής ή κληρονομιάς, αρνούνται να προσαρμοστούν στις συνθήκες και απαιτούν τιμές «σεΐχηδων». Ακίνητα παλαιά, ενεργειακά απαρχαιωμένα, με ελλείψεις υποδομών, πωλούνται με τιμές που ανταγωνίζονται το City του Λονδίνου, μόνο που εδώ δεν υπάρχει ούτε μετρό στη γωνία, ούτε σταθερή αγορά ενοικίων.
Αυτή η νοοτροπία συντηρεί μια τεχνητή φούσκα, ενώ πολλοί αγοραστές κυρίως νέοι και μεσαία στρώματα μένουν εκτός αγοράς. Και όσο η Κυβέρνηση κλείνει το μάτι στους ιδιοκτήτες και αφήνει την αγορά να αυτορυθμιστεί, τόσο η ψαλίδα ανάμεσα στους λίγους που αγοράζουν και στους πολλούς που απλώς κοιτούν τις αγγελίες μεγαλώνει.
Καμία στρατηγική για τη στέγαση
Η απουσία μιας σοβαρής στεγαστικής πολιτικής είναι πλέον εμφανής. Επιδόματα, προγράμματα επιδότησης επιτοκίων και «fast track» άδειες παρουσιάζονται ως λύσεις, αλλά στην πράξη δεν αγγίζουν το πρόβλημα που είναι η έλλειψη προσιτής κατοικίας και η ανεξέλεγκτη άνοδος των τιμών.
Η Κυβέρνηση μοιάζει ικανοποιημένη με το γεγονός ότι οι τιμές ανεβαίνουν , επειδή αυτό φουσκώνει στατιστικά τον πλούτο και τα έσοδα. Όμως πίσω από τα ποσοστά κρύβεται μια κοινωνική πραγματικότητα που πιέζει. Οι νέοι και οι εργαζόμενοι που δεν μπορούν να αγοράσουν, οικογένειες που δυσκολεύονται να νοικιάσουν, και μια πόλη που σταδιακά αδειάζει από μόνιμους κατοίκους για να γεμίσει βραχυχρόνιες μισθώσεις.
Η αγορά ακινήτων βρίσκεται σήμερα σε φάση «προσαρμογής» λέξη που ακούγεται ωραία στα δελτία τύπου, αλλά στην πράξη σημαίνει στασιμότητα για τους πολλούς και υπερκέρδη για τους λίγους. Οι πωλήσεις πέφτουν, οι τιμές ανεβαίνουν, και η Κυβέρνηση ομολογεί δια στόματος Πρωθυπουργού ότι από την αύξηση των τιμών κάποιοι κερδίζουν.
Η Αθήνα δεν χρειάζεται άλλα «ρετιρέ των 2 εκατομμυρίων». Χρειάζεται πολιτική που να αποκαθιστά την ισορροπία ανάμεσα στη ζήτηση, την προσφορά και κυρίως το δικαίωμα στη στέγη.
Η αγορά ακινήτων δεν είναι απλώς δείκτης επενδυτικού ενδιαφέροντος· είναι καθρέφτης κοινωνικής ισορροπίας. Όταν το δικαίωμα στην κατοικία μετατρέπεται σε προνόμιο, η πόλη χάνει την ψυχή της. Η Κυβέρνηση οφείλει να το καταλάβει πριν η «φούσκα» μετατραπεί σε κοινωνική έκρηξη.
Να θεσπίσει πραγματικά μέτρα για την προσιτή κατοικία, να περιορίσει τη βραχυχρόνια μίσθωση, να φορολογήσει δίκαια τη μεγάλη ιδιοκτησία, και να επαναφέρει τον πολίτη ,όχι τον επενδυτή, στο κέντρο της πολιτικής για το σπίτι.
Γιατί μια χώρα που καμαρώνει για τον τουρισμό της, αλλά αδυνατεί να στεγάσει τους ανθρώπους της, χτίζει πάνω σε σαθρά θεμέλια.
*Η Ιωάννα Λιούτα είναι πολιτική και οικονομική αναλύτρια
