Γιατί οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής από τους άνδρες; Ένα ερώτημα που απασχολεί την επιστήμη εδώ και δεκαετίες βρίσκει νέες απαντήσεις χάρη σε μελέτη του Ινστιτούτου Max Planck για την Εξελικτική Ανθρωπολογία στη Λειψία.
Οι ερευνητές, αναλύοντας στοιχεία από περισσότερα από 1.000 είδη ζώων, καταλήγουν ότι η «θηλυκή ανθεκτικότητα» δεν είναι τυχαία, αλλά έχει βαθιές ρίζες στην εξέλιξη.
Η έρευνα έδειξε ότι στα περισσότερα θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου, τα θηλυκά ζουν περισσότερο από τα αρσενικά. Ωστόσο, στα πτηνά, τα ερπετά και τα έντομα συμβαίνει το αντίθετο, τα αρσενικά έχουν πλεονέκτημα μακροζωίας. Αυτό το μοτίβο φαίνεται να σχετίζεται με τα χρωμοσώματα.
Τα θηλυκά θηλαστικά διαθέτουν δύο χρωμοσώματα Χ, που λειτουργούν ως «δίχτυ ασφαλείας» απέναντι σε επιβλαβείς γενετικές μεταλλάξεις. Αντίθετα, τα αρσενικά έχουν μόνο ένα Χ και ένα Υ, γεγονός που τα καθιστά πιο ευάλωτα. Στα πτηνά, το σύστημα είναι ανεστραμμένο, εκεί τα θηλυκά έχουν το «μειονέκτημα» στη γενετική τους σύνθεση.
Δεν είναι όμως μόνο θέμα DNA. Σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζει και η αναπαραγωγική στρατηγική. Σε πολλά είδη, τα αρσενικά αναπτύσσουν εντυπωσιακά χαρακτηριστικά, από πολύχρωμα φτερά μέχρι ισχυρότερα σώματα, για να προσελκύσουν συντρόφους. Αυτά αυξάνουν την αναπαραγωγική τους επιτυχία, αλλά συχνά κοστίζουν σε διάρκεια ζωής. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε πολυγαμικά θηλαστικά, όπου ο ανταγωνισμός είναι έντονος, τα αρσενικά ζουν λιγότερο.
Ένα ακόμη εύρημα αφορά τη γονική φροντίδα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το φύλο που επενδύει περισσότερο στην ανατροφή των απογόνων τείνει να ζει και περισσότερο. Στα θηλαστικά, αυτό συνήθως ισχύει για τα θηλυκά. Η παράταση της ζωής τους πιθανόν εξυπηρετεί έναν εξελικτικό σκοπό, να διασφαλιστεί ότι τα μικρά θα φτάσουν σε ηλικία ανεξαρτησίας ή αναπαραγωγής.
Η μελέτη βασίστηκε σε δεδομένα από ζωολογικούς κήπους, όπου οι εξωτερικοί παράγοντες, όπως τα αρπακτικά ή οι ασθένειες, είναι περιορισμένοι. Παρ’ όλα αυτά, οι διαφορές στο προσδόκιμο ζωής παρέμειναν, αν και πιο ήπιες από ό,τι στη φύση. Αυτό υποδηλώνει ότι η «μακροζωία των φύλων» δεν οφείλεται απλώς σε εξωτερικές συνθήκες, αλλά κυρίως σε εξελικτικές πιέσεις και βιολογικούς μηχανισμούς.
Όπως σημειώνει το Ινστιτούτο Max Planck, η ανισότητα στο προσδόκιμο ζωής ανάμεσα στα φύλα είναι προϊόν αλληλεπίδρασης γονιδίων και περιβάλλοντος, σμιλεμένη από την ίδια τη διαδικασία της φυσικής επιλογής. Ένα εύρημα που δεν εξηγεί μόνο το γιατί οι γυναίκες ζουν περισσότερο, αλλά και πώς η ίδια η εξέλιξη διαμορφώνει τη ζωή μας.