Γράφει η Γερακάκη Στυλιανή.
Με τον όρο κάπνισμα εννοούμε την συνήθεια που συνοδεύεται από εισπνοή καπνού στον οργανισμό, που προέρχεται από τη καύση των φύλλων του φυτού καπνός.
Όπως είναι γνωστό πρόκειται για μια εξαιρετικά βλαβερή και εθιστική συνήθεια που ενοχοποιείται για πάνω από 5 εκατομμύρια θανάτους ετησίως παγκόσμια.
ΜΕ ΠΟΙΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ
Κύριες αιτίες θανάτου που σχετίζονται με το κάπνισμα είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο καρκίνος του πνεύμονα (το 87% περίπου των διαγνωσθέντων ασθενών ήταν πρώην καπνιστές) και η Χρόνια Αποφρακτική πνευμονοπάθεια (Χ.Α.Π).
Η τελευταία χαρακτηρίζεται ως αρρώστια των καπνιστών και πρόκειται για μια σοβαρή πνευμονική ασθένεια που χαρακτηρίζεται από χρόνια φλεγμονή και μη αναστρέψιμη καταστροφή του ιστού.
Ο μηχανισμός πίσω από την εμφάνιση και εξέλιξη της νόσου δεν είναι απολύτως γνωστός.
Σύμφωνα με έρευνες ίσως εμπλέκεται κάποια γενετική προδιάθεση που σχετίζεται με φλεγμονώδη απόκριση και ο καπνός του τσιγάρου μπορεί να σχετίζεται με την ανάπτυξη γενετικών στοιχείων που συμμετέχουν στην φλεγμονή και σχετίζονται με την ανάπτυξη της ΧΑΠ.
Το κάπνισμα συνδέεται επίσης με τον καρκίνο του φάρυγγα, λάρυγγα, λαιμού, στομάχου, οισοφάγου κ.α.
Ο καπνός του τσιγάρου μεσολαβεί για βλάβη στο DNA και υπεροξείδωση των λιπιδίων προκαλώντας σοβαρή κυτταρική βλάβη.
Η οξεία και παρατεταμένη έκθεση στον καπνό του τσιγάρου μειώνει την δράση του πρωτεασώματος στους πνεύμονες, ενός μηχανισμού εξυγίανσης του κυττάρου, που λειτουργεί ως απορριματοφάγος και έχει ως αποστολή να απομακρύνει οτιδήποτε άχρηστο και τοξικό.
Η ελαττωματική λειτουργία του μηχανισμού αυτού, μπορεί να επιδεινώσει τις επιβλαβείς επιδράσεις του καπνού του τσιγάρου στον πνεύμονα, με τις επακόλουθες συνέπειες.
ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΕΙΣΕΡΧΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΠΝΕΥΜΟΝΑ
Κατά την διάρκεια του καπνίσματος αποδεδειγμένα καρκινογόνες ουσίες εισέρχονται στον οργανισμό.
Παραδείγματα τέτοιων ουσιών είναι το μονοξείδιο του άνθρακα, το οποίο είναι δηλητηριώδες αέριο που εκπέμπεται από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων, γεγονός που αναγκαστικά αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι των μεγαλουπόλεων.
Δηλαδή καθημερινά εισπνέουμε παρά την θέληση μας αυτό το δηλητήριο και παρόλα αυτά κάποιοι επιλέγουν να ενισχύουν αυτή την πρόσληψη στον οργανισμό μέσω καπνίσματος.
Το βενζόλιο είναι μια άλλη επιβεβαιωμένη καρκινογόνος ουσία, το οποίο κατακάθεται στους πνεύμονες και προκαλεί σταδιακά καταστροφή στο αίμα.
Στην λίστα προστίθενται και το υδροκυάνιο και περίπου άλλες 50 γνωστές καρκινογόνες ουσίες.
Όλες αυτές οι ουσίες εισέρχονται στον πνεύμονα με το κάπνισμα και προκαλούν βλάβες στο γενετικό υλικό των κυττάρων των πνευμόνων, με αποτέλεσμα να προκληθούν μεταλλάξεις σε γονίδια που μπορούν να οδηγήσουν σε καρκινική μετάλλαξη.
Έχει αποδειχθεί ότι το κάπνισμα σκοτώνει έναν στους τρεις καπνιστές, ποσοστό που θα πρέπει να μας προβληματίσει, καθώς η πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο δεν φαντάζει και τόσο μακρινή, παρόλο που όλα τα παραπάνω μας φαίνονται απλώς πληροφορίες με ενημερωτικό περιεχόμενο.
Η ΙΣΧΥΡΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΙΚΟΤΙΝΗΣ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ
Το παράδοξο είναι ότι ενώ οι καταστρεπτικές συνέπειες του καπνίσματος είναι λίγο πολύ γνωστές σε όλους, οι καπνιστές συνεχίζουν να αγνοούν, ότι όλα αυτά τα δηλητήρια που εισάγουν στον οργανισμό τους είναι απολύτως ικανά να τους σκοτώσουν.
Δυστυχώς η επίδραση της νικοτίνης στον εγκέφαλο είναι τόσο ισχυρή, καθώς τον διεγείρει προκαλώντας ένα συναίσθημα ευεξίας, γεγονός που καθιστά το κάπνισμα μια πολύ εθιστική συνήθεια όχι τόσο από σωματική, αλλά από εγκεφαλική άποψη.
Θα έλεγε κανείς ότι «ξεγελά» ακόμη και τον ίδιο τον εγκέφαλο ο οποίος αν και γνωρίζει καλά την καταστροφή που προκαλείται από το κάπνισμα δεν είναι ικανός να αναστείλει αυτή την επιθυμία.
H ΑΥΞΗΣΗ ΒΑΡΟΥΣ ΣΤΗΝ ΔΙΑΚΟΠΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ
Ένας συνηθισμένος ανασταλτικός παράγοντας για την διακοπή του καπνίσματος είναι ο φόβος που προκύπτει για την αύξηση του βάρους. Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το κάπνισμα ως μηχανισμό ελέγχου του βάρους.
Αυτό όμως αποτελεί «αυτοκτονία» από άποψη υγείας.
Γιατί ένα αδύνατο όμορφο σώμα δεν έχει καμία αξία, αν δεν συνοδεύεται από έναν υγιή οργανισμό.
Η αύξηση του βάρους που συνοδεύει την διακοπή καπνίσματος, είναι συνήθως της τάξης των 2-3 κιλών ειδικά όταν υπάρξει μια ελεγχόμενη διατροφή και παρεμβάσεις (π.χ άσκηση).
Οι λόγοι της αύξησης του βάρους είναι κυρίως η μείωση του Βασικού Μεταβολισμού, η αυξημένη κατανάλωση θερμίδων και η αυξημένη κατανάλωση λιπαρών και γλυκών τροφίμων ως υποκατάστατο της νικοτίνης.
Η ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΑΡΝΗΤΙΚΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Σε αυτόν τον αγώνα έρχεται να βοηθήσει η σωστή διατροφή, ώστε το συναίσθημα ευεξίας που προκαλεί η νικοτίνη να αντικατασταθεί με τροφές που μπορούν να προκαλέσουν αντίστοιχα συναισθήματα.
Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα η διατροφή να μειώσει ή και να εξαλείψει τα αρνητικά συναισθήματα ή την παροδική κατάθλιψη που συνήθως προκαλεί η διακοπή του καπνίσματος.
Τους πρώτους μήνες τα περισσότερα άτομα βιώνουν ένα συναίσθημα «ψυχολογικού κενού» και νιώθουν ότι η ζωή τους δεν έχει νόημα χωρίς το κάπνισμα.
Όλα αυτά βέβαια είναι παροδικά και οφείλονται στο ότι η νικοτίνη διεγείρει την παραγωγή σεροτονίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που ρυθμίζει το αίσθημα ευφορίας και κορεσμού στον εγκέφαλο.
Με την απουσία της νικοτίνης τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο μειώνονται, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται αρνητικά συναισθήματα παροδικής κατάθλιψης.
Η σύνθεση σεροτονίνης αυξάνεται με την κατανάλωση υδατανθράκων και αυτό εξηγεί την υπερκατανάλωση αυτών με σκοπό να καταπολεμηθεί η κακή ψυχική διάθεση, γεγονός που οδηγεί αναπόφευκτα στην αύξηση του βάρους.
Οι τροφές όμως δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως «παυσίπονα» που θα ανακουφίσουν προσωρινά την έλλειψη τσιγάρου, αλλά ως δραστικά φάρμακα που θα επιστρατεύσουν την μακροπρόθεσμη θεραπεία.
Στην σύνθεση σεροτονίνης συμβάλει και το αμινοξύ τρυπτοφάνη που αποτελεί πρόδρομο ουσία της σεροτονίνης, αφού μεταβολίζεται σε αυτήν με την βοήθεια ενζύμων.
Άρα είναι σημαντική η πρόσληψη τρυπτοφάνης μέσω διατροφής, αλλά και η γρήγορη διακίνηση της στον εγκέφαλο.
Αυτή γίνεται με την συνεισφορά της ινσουλίνης,ορμόνης που παράγεται από το πάγκρεας και επιτρέπει την γλυκόζη αίματος να περάσει στα κύτταρα για την παραγωγή της απαραίτητης ενέργειας του οργανισμού.
Η μεταφορά της τρυπτοφάνης στον εγκέφαλο ευνοείται από την παρουσία γλυκόζης.
Χρειάζεται προσοχή στην ρύθμιση της γλυκόζης αίματος ώστε να κρατιέται σε σταθερά επίπεδα και να μην υπάρχουν απότομες πτώσεις που μπορεί να προκαλέσουν υπογλυκαιμία, η οποία σχετίζεται με επιθετικότητα, συμπεριφορά που παρατηρείται σε άτομα που βρίσκονται στους πρώτους μήνες αποχής από το κάπνισμα.
Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΟΞΙΝΩΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ
Άρα χρειάζεται σχεδιασμός ενός διαιτολογίου με καθορισμένες θερμίδες, που να ενισχύει την παραγωγή σεροτονίνης, η οποία είναι απαραίτητη και για την ρύθμιση της όρεξης, αλλά και για την παροδική κατάθλιψη που προκαλείται από την αποχή από το κάπνισμα.
Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται η υπερκατανάλωση υδατανθράκων και τροφίμων υψηλής θερμιδικής αξίας (γλυκά, λιπαρά).
Επίσης θα πρέπει να επιδιώκεται και η αυξημένη πρόσληψη τρυπτοφάνης που μεταβολίζεται σε σεροτονίνη.
Σημαντική είναι η πρόσληψη τροφών πλούσια σε φυλικό οξύ και βιταμίνες Β6 και Β12 που βοηθούν στην σύνθεση σεροτονίνης.
Απαραίτητη η κατανάλωση γεύματος η σνακ κάθε 2-3 ώρες περίπου, ώστε να μην πέφτει το σάκχαρο, γεγονός που αυξάνει την επιθυμία για τσιγάρο και να κρατιέται σε χαμηλά επίπεδα η ινσουλίνη.
Επίσης θα πρέπει να συμπεριλάβουμε στο διαιτολόγιο για την διακοπή του καπνίσματος και την προσπάθεια του οργανισμού για αποτοξίνωση μετά από όλη αυτή την μακροχρόνια ταλαιπωρία του καπνίσματος.
Πρέπει να ενισχύσουμε και να εφοδιάσουμε τον οργανισμό με τις κατάλληλες τροφές που θα καταφέρουν να βοηθήσουν το σώμα να απαλλαγεί από τις άχρηστες ουσίες, τοξίνες, ελεύθερες ρίζες και δηλητήρια που συσσώρευσε όλο αυτό το χρονικό διάστημα.
ΟΙ ΤΡΟΦΕΣ ΣΥΜΜΑΧΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΚΟΠΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΒΑΡΟΥΣ
Στα τρόφιμα που προτείνονται περιλαμβάνονται η βρώμη, η οποία περιέχει υδατάνθρακες που βοηθούν στην απελευθέρωση σεροτονίνης, το γάλα το οποίο βοηθάει στην σύνθεση σεροτονίνης αλλά μειώνει και το άχγος και την νευρικότητα που προκαλείται από την έλλειψη καπνίσματος.
Το γάλα επίσης αποτελεί ένα σημαντικό «σύμμαχο» στην μάχη κατά του καπνίσματος, γιατί ανήκει στα τρόφιμα που η κατανάλωση του μειώνει την επιθυμία για κάπνισμα.
Άλλη τροφή που μπορεί να θεωρηθεί ως «σύμμαχος» είναι οι μπανάνες οι οποίες περιέχουν τρυπτοφάνη, ελέγχουν τα επίπεδα γλυκόζης αίματος και περιέχουν βιταμίνη Β6 και με την γλυκιά τους γεύση μπορούν έτσι κι αλλιώς να προσφέρουν ευεξία και να αποτελέσουν ένα υποκατάστατο γλυκού.
Η μαύρη σοκολάτα ενισχύει την σεροτονίνη, με προσοχή βέβαια στην κατανάλωση της σε μικρές ποσότητες.
Το αβοκάντο είναι μια πολύ καλή τροφή που ευαισθητοποιεί την σύνθεση σεροτονίνης και περιέχει και αρκετές ποσότητες βιταμίνης Β6 με προσοχή στην ποσότητα κατανάλωσης γιατί περιέχει αρκετές θερμίδες.
Τα καρύδια είναι πλούσια σε τρυπτοφάνη και προσφέρουν ευεξία.
Επίσης τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνες Β6, Β12 και φυλλικό οξύ, που όπως προαναφέραμε ενισχύουν την σύνθεση σεροτονίνης, είναι οι πατάτες. τα ψάρια, όσπρια, δημητριακά, κάστανα, φουντούκια, μοσχάρι, κοτόπουλο πράσινα φυλλώδη λαχανικά.
Τα Ω3 λιπαρά οξέα που βρίσκονται στα ψάρια είναι επίσης πολύ σημαντικά για να ενισχύσουν τον οργανισμό και το διαταραγμένο από το κάπνισμα ανοσοποιητικό σύστημα και να συνεισφέρουν στην ευεξία και στην αποφυγή κατάθλιψης μετά την διακοπή του καπνίσματος.
Για την αποτοξίνωση του οργανισμού απαραίτητη είναι η λήψη τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες.
Προτείνονται τρόφιμα πλούσια σε Βιταμίνη C όπως είναι τα εσπεριδοειδή, το ρόδι και ο μαϊντανός και σε Βιταμίνη Ε όπως ελαιόλαδο, ξηροί καρποί και φύτρο σταριού.
Η Βιταμίνη Α και το β- καροτένιο θα συμβάλουν στην απομάκρυνση των συσωρευμένων ελεύθερων ριζών και βρίσκονται στα γαλακτοκομικά, συκώτι, κρόκος αυγού και στα λαχανικά με κίτρινο πορτοκαλί χρώμα.
Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών είναι απαραίτητη για την ενίσχυση του οργανισμού, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως σνακ για να αντιμετωπίσουν την ξαφνική πείνα και να ξεγελάσουν την επιθυμία για τσιγάρο.
Σημαντική επίσης είναι η κατανάλωση νερού, το οποίο θα ενισχύσει την αποτοξίνωση του οργανισμού αλλά και θα αποτρέψει την ξαφνική στέρηση του τσιγάρου, αλλά και η φυσική δραστηριότητα που θα χρησιμοποιηθεί και ως μέσο εκτόνωσης αλλά και ως παράγοντας για τον έλεγχο του σωματικού βάρους.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Σίγουρα η διακοπή του καπνίσματος δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Απαιτεί μια μεγάλη προσωπική πάλη, ένα στοίχημα με τον ίδιο τον εαυτό μας.
Όμως με σύμμαχο μια σωστή διατροφή, η οποία θα καταπολεμήσει τα αρνητικά συναισθήματα που συνοδεύουν την αποχή από το τσιγάρο και κατ΄επέκταση θα αποτρέψει την αύξηση του βάρους ή θα την κρατήσει σε ελεγχόμενα επίπεδα, ο αγώνας αυτός δεν δείχνει ακατόρθωτος.
Ας μην ξεχνάμε ότι η ολέθρια συνήθεια του καπνίσματος, δεν μπορεί να συγκριθεί με μια μικρή ενδεχόμενη αύξηση βάρους.
Η Γερακάκη Στυλιανή σπούδασε στο Δημόσιο Ι.Ε.Κ. Αμαρουσίου στην ειδικότητα “ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ” και είναι κάτοχος “Βεβαίωσης Πιστοποίησης Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης αποφοίτων Ι.Ε.Κ” από τον Εθνικό οργανισμό Πιστοποίησης προσόντων και επαγγελματικού προσανατολισμού Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.
Ακολουθήστε μας και στο