Σε απόσταση μόλις τεσσάρων χιλιομέτρων από την παραλιακή πόλη των Αγίων Σαράντα, βρίσκεται η Ιερά Μονή Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, από την οποία έλαβε το όνομά της και η μετέπειτα βυζαντινή πολιτεία του πάλαι ποτέ Αγχιασμού, ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής περιόδου της Παλαιάς Ηπείρου (EpirusVetus).
Η παράδοση διασώζει πως η εν λόγω μονή είναι κτισμένη εκατό χρόνια μετά το μαρτύριο των σαράντα στρατιωτών στη λίμνη Σεβάστεια της Μικράς Ασίας, έπειτα από μετονομασία παλαιότερου χριστιανικού ναού της εποχής του Μεγάλου Κωνσταντίνου, αφιερωμένου σε στους μάρτυρες των μεγάλων διωγμών του χριστιανισμού. Έπειτα η μονή αναδείχθηκε ως ένα μεγάλο ιερό προσκύνημα της εποχής με την επιβλητική βασιλική της και τα γύρω παρεκκλήσια της – τα οποία όπως λέγεται – ήταν σαράντα, δηλαδή ένα αφιερωμένο σε κάθε μάρτυρα. Επίσης κάτω από το δάπεδο της βασιλικής της Μονής, βρίσκονται υπόγεια δωμάτια σε στυλ κατακόμβης, τα οποία χρησιμοποιούνταν ως χώρος άσκησης για τους μοναχούς.
Δυστυχώς οι πολλές επιδρομές στην περιοχή και το μένος κατά του χριστιανισμού, συντέλεσαν στην παρακμή και στο σταδιακό μαρασμό της, με αποκορύφωμα το βομβαρδισμό της κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Επί των ημερών μας η Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας, αγωνιά και πασχίζει για τη επιστροφή της στου κόλπους της, ώστε να αξιοποιηθεί δεόντως και προς όφελος των μελών της.
Επιμέλεια: Νικόλαος Ζαΐμης / Πρακτορείο ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ