Γράφει η Ευαγγελία Κατσιγιάννη.
Ο ελλαδικός χώρος κατά την προεπαναστατική περίοδο γνώρισε κατά τόπους πολλούς κατακτητές. Στην περίπτωση της Πάργας, οι Βενετοί είχαν τον πρώτο λόγο από το 1401 μέχρι και το 1797, οπότε με την υπογραφή της Συνθήκης του Καμποφόρμιο επήλθε η διάλυση της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, με την ηπειρωτική πόλη να περνάει μαζί με τα Επτάνησα στη σφαίρα επιρροής των Γάλλων.
Η γαλλική κυριαρχία στον τόπο, με τη σειρά της δεν υπήρξε μακρόχρονη, εξαιτίας της στρατιωτικής ήττας του Ναπολέοντα Βοναπάρτη στην Αίγυπτο το 1799. Η αποτυχία της εν λόγω εκστρατείας είχε ως επακόλουθο οι στόλοι των Μεγάλων Δυνάμεων να βρεθούν στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης, με απόρροια στην Πάργα και τα Επτάνησα να επέλθει διοικητικό χάος. Με την υπογραφή της Συνθήκης της Κωνσταντινούπολης το 1800 δόθηκε μία προσωρινή λύση καθώς αποφασίστηκε η παράδοση των πρώην ενετικών ηπειρωτικών κτήσεων στους Οθωμανούς και η ανεξαρτητοποίηση των Ιόνιων νήσων μέσω της ίδρυσης της Επτανήσου Πολιτείας.
Η εξέλιξη αυτή δυσαρέστησε τους Παργινούς, οι οποίοι γρήγορα έσπευσαν να αναζητήσουν τρόπους για να απαλλαγούν από την οθωμανική κυριαρχία. Έτσι, το 1806 εκμεταλλευόμενοι τον νέο Ρωσοτουρκικό πόλεμο που είχε ανακύψει, εκδίωξαν την οθωμανική διοίκηση της πόλης ζητώντας βοήθεια από τις ρωσικές δυνάμεις. Οι τελευταίες ωστόσο μετά την ήττα τους από τους Γάλλους στη μάχη του Φρίντλαντ το 1807, δεν κατόρθωσαν να υπερισχύσουν στην Ήπειρο και εν τέλει η Πάργα με τη συνθήκη του Τιλσίτ τέθηκε ξανά υπό γαλλική κυριαρχία. Οι Γάλλοι παρέμειναν στην περιοχή μέχρι και το 1814 καλούμενοι στο διάστημα αυτό να αντιμετωπίσουν τον διοικητή του σαντζακίου των Ιωαννίνων Αλή Πασά, που στις αρχές του 19ου αιώνα με τον στρατό του είχε καταλάβει όλους τους γύρω τόπους της Ηπείρου. Ο Αλή Πασάς αναγνωρίζοντας τη σημασία που είχε η κατάληψη της Πάργας για την ισχυροποίηση του πασαλικιού του επεδίωκε την απόκτησή της με κάθε κόστος. Οι Παργινοί τότε σε μία ύστατη να τον αποτρέψουν, στράφηκαν για βοήθεια στη Βρετανική αυτοκρατορία, με τους Άγγλους να αποδέχονται να αναλάβουν τον ρόλο του προστάτη στη θέση των ναπολεόντειων δυνάμεων.
Κατά τη διάρκεια της αγγλικής κυριαρχίας, Ύπατος Αρμοστής της περιοχής ορίστηκε ο φιλότουρκος Λόρδος Τόμας Μαίτλαντ, γνωστός και με το ψευδώνυμο “σουλτάν Θωμάς”. Ο Μαίτλαντ ως συντηρητικός πολιτικός και υποστηρικτής της Ιεράς Συμμαχίας, απέβλεπε αποκλειστικά στην προώθηση των αγγλικών συμφερόντων στην Πάργα και τα Επτάνησα αγνοώντας την επιθυμία των κατοίκων της για φιλελεύθερη διακυβέρνηση. Εκτιμώντας πως οι συνεχόμενες αποκρούσεις των στρατευμάτων του Αλή Πασά ήταν ασύμφορες για τους Βρετανούς αποφάσισε μαζί με το επιτελείο του το 1817 να εκμεταλλευτεί την κατάσταση προς όφελός του αποδεχόμενος να προσφέρει στον σατράπη των Ιωαννίνων την πόλη έναντι υψηλής χρηματικής αμοιβής. Η απόφαση αυτή προκάλεσε την οργή των Παργινών, οι οποίοι διαισθάνονταν το μέλλον τους αβέβαιο. Πράγματι, μετά από αρκετές διαπραγματεύσεις υπογράφηκε στις 17 Μαΐου 1817 στα Γιάννενα συμφωνία ανάμεσα στην βρετανική και την οθωμανική πλευρά για την πώληση της Πάργας, που προέβλεπε πως οι Παργινοί θα έπρεπε να εγκαταλείψουν την περιοχή λαμβάνοντας μία μικρή αποζημίωση για τις περιουσίες που θα άφηναν πίσω τους.
Για την επιτέλεση αυτού του έργου διορίστηκαν ως εκτιμητές τρεις μουσουλμάνοι από τα Ιωάννινα και τρεις χριστιανοί Κερκυραίοι, με σκοπό την καταμέτρηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας των ντόπιων. Μετά από πολύμηνη εργασία, οι δύο ομάδες εξέδωσαν τα πορίσματά τους καταλήγοντας εντούτοις σε εντελώς διαφορετικές εκτιμήσεις. Οι μουσουλμάνοι Γιαννιώτες ειδικότερα ισχυρίζονταν ότι η αξία της περιουσίας των Παργινών ανερχόταν σε 1.025.700 τάλληρα, ενώ οι χριστιανοί Κερκυραίοι σε 2.300.000. Σημαντικό ρόλο όσον αφορά αυτήν την απόκλιση διαδραμάτισε η άρνηση των μουσουλμάνων εκτιμητών να συμπεριλάβουν στα υπαγόμενα προς αποζημίωση αγαθά τις εκκλησιαστικές και κοινοτικές περιουσίες. Τελικά, μετά από πιέσεις του Αλή οι αποζημιώσεις ορίστηκαν στα 150.000 λίρες (ποσό που αντιστοιχούσε σε 666.666 τάλληρα), χρήματα που ωστόσο ποτέ δεν δόθηκαν στους Παργινούς, επειδή ο Μαίτλαντ λαμβάνοντας το ποσό το φυγάδευσε στην Κέρκυρα.
Με το πέρας αρκετών αναβολών, η εκκένωση της Πάργας ξεκίνησε και επισήμως στις 10 Μαΐου 1819 με την μεταφορά των Παργινών στην Κέρκυρα. Η είδηση της ερήμωσης της περιοχής προκάλεσε διεθνή κατακραυγή ιδίως από τον φιλελεύθερο ευρωπαϊκό κόσμο που οραματιζόταν μία ελεύθερη Ευρώπη βασισμένη στην αυτοδιάθεση των λαών. Για τον Αλή Πασά βέβαια υπήρξε μία εξαιρετική ευκαιρία για να επεκτείνει περαιτέρω την δύναμή του, ευκαιρία που όμως αποδείχθηκε πρόσκαιρη, καθώς το 1820 ξεκίνησε η πολιορκία των Ιωαννίνων από την Υψηλή Πύλη, η οποία και σηματοδότησε την οριστική πτώση του σατράπη της Ηπείρου. Οι κάτοικοι της Πάργας από την άλλη πλευρά, παρέμειναν εκπατρισμένοι για περισσότερο από έναν αιώνα. Μολονότι το 1831 επέστρεψαν στην πατρίδα τους 100 οικογένειες, η πλειονότητα των κατοίκων επανεγκαταστάθηκε στην πόλη μόλις το 1913, έτος κατά το οποίο η Πάργα προσαρτήθηκε στο ελληνικό κράτος μετά την επιτυχία των ελληνικών στρατευμάτων στους βαλκανικούς πολέμους.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Δρακοπούλου Ευγενία, Δημητρόπουλος Δημήτρης, “Ταξίδια στο Ιόνιο με πλοηγό την Ιστορία”, Εθνικό ίδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς, Αθήνα 2015
- Βράκας Φώτης, “Η Πάργα και οι Παργινοί το 1819”, πηγή: www.academia.edu
- untitled (zsgiannina.gr)
- Σαν σήμερα 21 Μαρτίου 1800 υπογράφεται στην Κωνσταντινούπολη η ανεξαρτησία των Επτανήσων – InKefalonia
πηγές εικόνων
- Φωτογραφία εξωφύλλου: Το ξεπούλημα της Πάργας σαν σήμερα 15 Απρίλη του 1819… Το αιώνιο στίγμα της αγγλικής πολιτικής… – Parga Patatoukos
Πορτρέτο Τόμας Μαίτλαντ, πηγή: Θωμάς Μαίτλαντ – Wikiwand
Ακολουθήστε μας στα κοινωνικά δίκτυα facebook, twitter, instagram, youtube, και στο Google news. Διαβάστε την e-enimerosi.com για να ενημερώνεστε για όλα τα νέα, από την Ελλάδα και τον κόσμο, κάνετε εγγραφή στην σελίδα και πατήστε το καμπανάκι για να ενημερώνεστε πρώτοι έγκαιρα και έγκυρα.