Τη μνήμη ενός σπουδαίου εκκλησιαστικού άνδρα, του Αγίου Ανδρέα του Ιεροσολυμίτου και Αρχιεπισκόπου Κρήτης, τιμά η Ορθόδοξη Εκκλησία στις 4 Ιουλίου.
Ένας λόγιος, ποιητής και θεολόγος που άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ιστορία της Ορθοδοξίας, με κορυφαίο έργο τον «Μέγα Κανόνα», το εκτενέστερο υμνογραφικό κείμενο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Ο Άγιος Ανδρέας γεννήθηκε στη Δαμασκό από ευσεβείς γονείς, τον Γεώργιο και τη Γρηγορία, και σε ηλικία μόλις 15 ετών εντάχθηκε στον κλήρο των Ιεροσολύμων, κερδίζοντας την εκτίμηση του Πατριάρχη Θεοδώρου. Χάρη στην ευφυΐα και την αρετή του, επιλέχθηκε να συμμετάσχει στην Έκτη Οικουμενική Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη, όπου καταδικάστηκε η αίρεση των Μονοφυσιτών.
Η παραμονή του στη Βασιλεύουσα τον έφερε κοντά σε σημαντικά φιλανθρωπικά έργα, μεταξύ των οποίων και η διεύθυνση του ορφανοτροφείου «Άγιος Παύλος». Η διοικητική του δεινότητα και η προσφορά του, οδήγησαν στη χειροτονία του ως Αρχιεπισκόπου Κρήτης.
Στην Κρήτη διακρίθηκε ως άξιος ποιμένας και δάσκαλος, με βαθιά θεολογική συγκρότηση και πνευματικό λόγο. Ωστόσο, μια σκοτεινή σελίδα στη ζωή του υπήρξε η προσωρινή του στήριξη στον Μονοφυσιτισμό, κατά τη Σύνοδο του Φιλιππικού Βαρδάνη το 712 μ.Χ., από την οποία όμως αργότερα μεταστράφηκε και επέστρεψε στην Ορθόδοξη πίστη.
Ο Άγιος Ανδρέας πέθανε το 740 μ.Χ. κατά την επιστροφή του από την Κωνσταντινούπολη, και ενταφιάστηκε στην Ερεσό της Λέσβου, στον ναό της Αγίας Αναστασίας.
Εκτός από τις ποιμαντικές και θεολογικές του αρετές, ο Άγιος Ανδρέας υπήρξε και ένας από τους μεγαλύτερους εκκλησιαστικούς ποιητές και υμνογράφους. Με έργο που ξεπερνά τους 100 κανόνες, δεκάδες τροπάρια και εορταστικούς λόγους, θεωρείται θεμελιωτής της βυζαντινής υμνογραφίας. Ο εμβληματικός «Μέγας Κανών», με τη βαθιά θεολογική και μετανοητική του δύναμη, αποτελεί μέχρι σήμερα σημείο αναφοράς στη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας.
