Μια πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο του 2025 στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό JAMA, φέρνει στο φως νέα δεδομένα σχετικά με τις επιπτώσεις των ιογενών λοιμώξεων σε επιζώντες του καρκίνου, ανατρέποντας κάποιες έως τώρα αντιλήψεις.
Οι ερευνήτριες και ερευνητές, η καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, η βιολόγος Αλεξάνδρα Σταυροπούλου, η παθολόγος-ογκολόγος Μαρία Καπαρέλου και ο καθηγητής Θεραπευτικής-Ογκολογίας-Αιματολογίας Θάνος Δημόπουλος – παρατήρησαν ότι κατά τον πρώτο χρόνο της πανδημίας COVID-19 καταγράφηκαν αυξημένα περιστατικά ασθενών που εμφάνιζαν ξαφνικά μεταστατικό καρκίνο, κυρίως μαστού και εντέρου.
Αρχικά, η αύξηση αυτή αποδίδονταν στις καθυστερήσεις των ιατρικών εξετάσεων και θεραπειών λόγω πανδημίας. Ωστόσο, όπως σημείωσε ο καθηγητής Hugh Montgomery του University College London, η γρήγορη εξέλιξη των όγκων μέσα σε λίγους μήνες δεν εξηγείται μόνο από καθυστερήσεις στις διαγνώσεις. Αυτό οδήγησε τους ερευνητές να εξετάσουν το ενδεχόμενο οι αναπνευστικοί ιοί, όπως η γρίπη και η COVID-19, να «ενεργοποιούν» αδρανή καρκινικά κύτταρα και να προκαλούν μετάσταση.
Σε πειράματα με ποντίκια που είχαν αδρανή καρκινικά κύτταρα, παρατηρήθηκε ότι μόλις εκτέθηκαν σε ήπια λοίμωξη από τον ιό της γρίπης, τα κύτταρα ενεργοποιήθηκαν και πολλαπλασιάστηκαν μέσα σε λίγες ημέρες, δημιουργώντας μεταστατικούς όγκους σε δύο εβδομάδες. Παρόμοιο αποτέλεσμα παρατηρήθηκε με τον SARS-CoV-2, όπου η αύξηση των καρκινικών κυττάρων ήταν εντυπωσιακή μέσα σε 28 ημέρες. Ο John Alcorn, καθηγητής Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, δήλωσε ότι η ιογενής λοίμωξη επιταχύνει σημαντικά την ανάπτυξη αυτών των κυττάρων.
Στους ανθρώπους, η ανάλυση δεδομένων από δύο μεγάλες βάσεις – το UK Biobank και τη Flatiron Health έδειξε ότι όσοι είχαν μολυνθεί από COVID-19 ενώ βρίσκονταν σε ύφεση καρκίνου είχαν υψηλότερο κίνδυνο θανάτου και αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης μεταστάσεων στους πνεύμονες.
Η μελέτη αναδεικνύει τον ρόλο της ιντερλευκίνης-6 (IL-6), μιας πρωτεΐνης που αυξάνεται προσωρινά κατά τη διάρκεια λοιμώξεων και φαίνεται να «ξυπνά» τα αδρανή καρκινικά κύτταρα. Ακόμη και όταν τα επίπεδα της IL-6 επανέρχονταν στο φυσιολογικό, τα κύτταρα συνέχιζαν να αναπτύσσονται, πιθανώς μέσω δευτερογενών μηχανισμών που περιλαμβάνουν τα Τ-λεμφοκύτταρα και τη διατάραξη της ανοσολογικής απάντησης.
Παρά το γεγονός ότι τα ευρήματα υποδεικνύουν σύνδεση ανάμεσα σε ιογενείς λοιμώξεις και μεταστάσεις, παραμένουν πολλά ερωτήματα σχετικά με άλλους ιούς, τύπους καρκίνου και όργανα που μπορεί να επηρεαστούν.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η πρόληψη παραμένει κρίσιμη: ο εμβολιασμός κατά της γρίπης και της COVID-19 μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο σοβαρής λοίμωξης, αν και δεν τον εξαλείφει πλήρως. Ο καθηγητής Montgomery τονίζει ότι οι επιζώντες καρκίνου δεν πρέπει να ζουν με φόβο, αλλά να ακολουθούν προσεκτικά μέτρα προστασίας ανάλογα με τις προσωπικές τους ανάγκες.
Συνολικά, η μελέτη υπογραμμίζει έναν νέο, ανησυχητικό μηχανισμό: οι αναπνευστικές λοιμώξεις δεν είναι απλώς προσωρινές ενοχλήσεις, αλλά μπορεί να έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις σε όσους έχουν ιστορικό καρκίνου.
