Μέρος 1ο
Τα όσα ανέφερε ο Κριτίας στη συζήτηση που είχε ο Σόλωνας με τον προπάππου του, και ο ίδιος αναφέρει τώρα στον Σωκράτη πως οι Αιγύπτιοι ιερείς διηγήθηκαν την ιστορία στον Σόλωνα για τους παλαιούς καιρούς.
Λέει λοιπόν ο Κριτίας.
Άκουσε λοιπόν, Σωκράτη, ένα πολύ παράδοξο λόγο, αλλά και εντελώς αληθινό, όπως τον είπε κάποτε ο Σόλων, ο σοφότατος από τους επτά σοφούς, που ήταν συγγενείς και στενός φίλος του Δρωπίδη, του προπάππου μου, όπως σε πολλά σημεία των ποιημάτων του λέει και ο ίδιος. Στον παππού μου, λοιπόν, τον Κριτία – όπως ο γέροντας διηγιόταν σ΄εμας – είπε ότι μεγάλα και θαυμαστά ήταν τα παλαιά έργα αυτής της πόλης, αφανίστηκαν, όμως, από τον χρόνο και τη φθορά των ανθρώπων. Απ΄ όλα, ένα ήταν μέγιστο, αυτό που τώρα πρέπει να ξαναθυμηθούμε και ν΄ ανταποδώσουμε την χάρη σ΄ σένα και τη Θεά μαζί, την οποία δίκαια και αληθινά με ύμνους θα εγκωμιάζουμε στην πανήγυρή της.
Σωκράτης: Καλά τα λες. Αλλά ποιό είναι τούτο το έργο, που ο Κριτίας διηγήθηκε ότι ακούσε από το Σόλωνα όχι ως παράδοση, αλλά ως όντας αρχαία πράξη αυτής εδώ της πόλης;
Συνεχίζει ο Κριτίας: Εγώ θα σας πω την παλαιά ιστορία, που άκουσα από όχι νέο άνθρωπο. Ο Κριτίας, όμως έλεγε, ήταν τότε σχεδόν κοντά στα ενενήντα έτη, ενώ εγώ γύρω στα δέκα. Ήταν η Κουρεώτιδα ημέρα των Απατουρίων. Τα συνηθισμένα, κατά την εκάστοτε εορτή, συνέβησαν και τότε για τα παιδιά. Οι πατέρες μας όρισαν έπαθλα για την ραψωδία. Ακούστηκαν, λοιπόν, πολλά ποιήματα πολλών ποιητών και – επειδή εκείνον τον καιρό τα ποιήματά του Σόλωνα ήταν πρόσφατα – πολλά παιδιά τα τραγουδούσαμε. Τότε ένας από τη φίλη μας – είτε γιατί έτσι πίστευε, είτε για να κάνει χάρη στον Κριτία – είπε ότι θεωρούσε τον Σόλωνα και ως σοφότατο σε όλα τ΄ άλλα, και κατά την ποίηση ως το πιο ελεύθερο πνεύμα μεταξύ όλων των ποιητών.
Και ο γέροντας – έντονα το θυμάμαι – ευχαριστήθηκε πάρα πολύ, μειδίασε και είπε: <<Εάν, Αμύνανδρε, δεν χρησιμοποιούσε την ποίηση ως πάρεργο, αλλά την είχε σπουδάσει όπως άλλοι, και αν τελειοποιούσε την ιστορία που εδώ έφερε από την Αίγυπτο, και αν δεν αναγκαζόταν να την παραμέληση εξαιτίας των στάσεων και των άλλων κακών που βρήκε φτάνοντας εδώ, ούτε ο Ησίοδος, ούτε ο Όμηρος – κατά τη γνώμη μου – ούτε κανένας άλλος ποιητής θα ευδοκιμούσε ποτέ περισσότερο από αυτόν>>.
Ο άλλος ρώτησε: <<Ποια ήταν αυτή η ιστορία, Κριτία;
Και ο Κριτίας απάντησε: <<Ήταν για την μέγιστη και δικαιότατα την πιο ονομαστή απ΄ όλες τις πράξεις, στην οποία έπραξε αυτή εδώ η πόλη, αλλά η ιστορία δεν διήρκεσε μέχρι τις μέρες μας, εξαιτίας του χρόνου και του θανάτου των πρωτεργατών της>>.
<<Υπάρχει στην Αίγυπτο, στο Δέλτα, στου οποίου την κορυφή σχίζεται το ρεύμα του Νείλου, ένας νομός που καλείται Σαϊτικός. Η μεγαλύτερη πόλη του νομού είναι η Σάϊς – απ΄ όπου και ο Άμασις καταγόταν, ο βασιλιάς – και, κατά τους εντόπιους, η θέα-αρχηγός της πόλης είναι η ονομαζόμενη Νηίθ στα αιγυπτιακά και η Αθηνά στα ελληνικά, όπως εκείνοι λένε. Ισχυρίζονται, λοιπόν, ότι είναι φίλοι των Αθηναίων και κατά κάποιον τρόπο συγγενείς τους. Είπε ο Σόλων ότι, όταν πορεύτηκε εκεί, τιμήθηκε πολύ απ΄αυτούς και κάποτε, ρωτώντας τους πιο έμπειρους ιερείς για τα παιδιά, κατανόησε ότι ούτε ο ίδιος, ούτε άλλος Έλληνας υπήρχε, ούτε κάνεις – όπως λέγεται – που να γνώριζε για αυτά. Και τότε, επιθυμώντας να τους παροτρύνει να μιλήσουν και την αρχαιότητα, επιχείρησε να πει όσα εδώ θεωρούμε αρχαιότητα, για τον Φορωνέα – τον λεγόμενο πρώτο άνθρωπο – και τη Νιόβη, για το πώς μυθολογείτε είτε ότι διασώθηκαν ο Δευκαλίων και η Πύρρα μετά από τον κατακλυσμό, για την γενεαλογία των απογόνων τους. Προσπαθούσε να υπολογίσει πόσα έτη πέρασαν από τότε απαριθμώντας τις γενιές>>.
Τότε, ένας πολύ ηλικιωμένος ιερέας του είπε: <<Σόλωνα, Σόλωνα, οι Έλληνες είστε πάντα τα παιδιά και γέροντας Έλληνες δεν υπάρχει>>
Ακούγοντας τον ο Σόλων ρώτησε: <<Πώς το λες αυτό;>>.
Εκείνος απάντησε: << Όλοι είστε νέοι στις ψυχές, γιατι σ΄αυτές, από αρχαία ακούσματα, δεν έχετε κρατημένη καμιά παλιά δοξασία, ούτε κανέναν πανάρχαιο μάθημα. Και το αίτιο αυτών είναι το εξής: πολλές και διάφορες καταστροφές έγιναν και θα γίνουν στους ανθρώπους. Από πυρ και ύδωρ μεγαλύτερες, ενώ από μύρια άλλα στοιχεία άλλες, μικρότερες. Αυτό, λοιπόν, που λέτε κ΄ εσείς – ότι κάποτε ο Φαέθων, ο γιος του ήλιου, έζευξε το άρμα του πατέρα του και, μη όντας δυνατός για να τον οδηγήσει στην πατρική οδό, την έκαψε όσα βρισκόταν επάνω στη γη ενώ ο ίδιος καταστράφηκε κεραυνοβολημένος – αυτό λέγεται σε μορφή μύθου, ενώ η αλήθεια είναι ότι, με την πάροδο πολλών χρόνων, η παρέκκλιση των σωμάτων που κινούνται στον ουρανό, γύρω από τη γη, επιφέρει μεγάλη πύρινη καταστροφή σε όσα βρίσκονται πάνω στη γη. Τότε, λοιπόν, όσοι κατοικούσαν στα όρη και σε υψηλούς τόπους και στην ξηρά, υφίσταται μεγαλύτερη καταστροφή απ΄ όσους κατοικούσαν κοντά στους ποταμούς ή στην θάλασσα. Εμάς, όμως, ο Νείλος – ο Σωτήρας μας στα υπόλοιπα – και από αυτή την δυσχέρεια μας σώζει πλημμυρίζοντας. Όταν πάλι θεοί προκαλούν κατακλυσμούς αποκαθαίροντας με ύδατα τη γη, διασώζονται οι ορεσίβιοι βουκόλοι και βοσκοί, ενώ παρασύρονται από τα ποτάμια στην θάλασσα οι κάτοικοι πόλεων σαν τις δικές σας. Σε τούτη εδώ, όμως, στη χώρα – ούτε τότε, ούτε άλλοτε – δεν πέφτει από πάνω νερό στο έδαφος. Αντίθετα, από κάτω αναβλύζει πάντοτε. Για αυτό το λόγο και την αιτία η εδώ σωζόμενες παραδόσεις λέγεται ότι είναι παλαιότατες. Και είναι αλήθεια ότι σε όλους τους τόπους, όπου ο υπερβολικός χειμώνας ή ο καύσωνας δεν απαγορεύουν, πάντοτε επιζεί το γένος των ανθρώπων, είτε αυξημένο, είτε ελαττωμένο. Όσα, λοιπόν, δικά σας η δικά μας ή άλλου τόπου ακούσαμε και γνωρίζουμε – αν, δηλαδή, πρόκειται για κάποιο ωραίο ή μεγάλο γεγονός ή ενδιαφέρον – τα πάντα, από παλιά, είναι εδώ καταγεγραμμένα και διασωσμένα να στα ιερά μας. Στα μέρη σας, όμως, και στα άλλα μέρη, μετά την πάροδο συγκεκριμένων ετών, κάθε φορά που μόλις ετοιμάζονται τα συγγράμματα και όλα όσα χρειάζονται οι πόλεις, έρχεται σαν νόσημα το ουράνιο ρεύμα και από εσάς αφήνει μόνον τους αγράμματους και άμουσους, τους ώστε πάλι εξαρχής να γίνετε σαν τους νέους, μη γνωρίζοντας τίποτε, ούτε δικό μας, ούτε δικό σας, απ΄όσο υπήρχαν στους παλαιούς χρόνους. Όσα τώρα, λοιπόν, μας αναφέρεις για τις γενεαλογίες σας, Σόλωνα, λίγο διαφέρουν από τους παιδικούς μύθους. Εσείς, κατά πρώτον, μνημονεύεται έναν κατακλυσμό της γης, ενώ πολλοί έγιναν πιο μπροστά και, επιπλέον, δεν γνωρίζετε ότι το ωραιότερο και άριστο γένος μεταξύ των ανθρώπων έζησε στα μέρη σας και απ΄αυτό κατάγεσαι εσύ και όλη η πόλη σου – όταν κάποτε περισώθηκε λίγο σπέρμα – αλλά το λησμονήσετε, γιατί πολλές γενιές μετά από τους επιζήσαντες πέθαναν δίχως να αφήσουν γραφές. Κάποτε, Σόλωνα, πριν από την μέγιστη υδάτινη καταστροφή, η πόλη – που σήμερα είναι των Αθηναίων – ξεχώριζε ως η άριστη στον πόλεμο και οι περισσότεροι ευνοούμενη είναι σε όλα. Για αυτήν λέγεται ότι πραγματοποίησε τα ωραιότερα έργα και τα ωραιότερα πολιτεύματα από όλα όσα εμείς ακούσαμε να υπάρχουν κάτω από τον ουρανό>>.
Τέλος 1ου μέρους
Ακολουθήστε μας στα κοινωνικά δίκτυα facebook, twitter, instagram, youtube, και στο Google news. Διαβάστε την e-enimerosi.com για να ενημερώνεστε για όλα τα νέα, από την Ελλάδα και τον κόσμο, κάνετε εγγραφή στην σελίδα και πατήστε το καμπανάκι για να ενημερώνεστε πρώτοι έγκαιρα και έγκυρα.
Βιβλογραφία
ΠΛΑΤΩΝ: Τίμαιος ή περί ΑΤΛΑΝΤΙΔΟΣ