Μια διεθνής ερευνητική ομάδα αναλύει την κατάσταση του πλανήτη μας με βάση εννέα υποπεριοχές. Αντίστοιχα, έξι από τα εννέα όρια φορτίου έχουν ξεπεραστεί, σε ορισμένες περιπτώσεις σημαντικά. Αλλά ένα όριο δίνει ελπίδα.
Η ανθρώπινη εκμετάλλευση του πλανήτη Γη δημιουργεί ολοένα και μεγαλύτερους κινδύνους. Σύμφωνα με μια μελέτη, έξι από τα εννέα λεγόμενα πλανητικά όρια έχουν ήδη ξεπεραστεί, σε ορισμένες περιπτώσεις σημαντικά. «Η Γη είναι ένας ασθενής που δεν τα πάει καλά», λέει ο συγγραφέας Johan Rockström, διευθυντής του Ινστιτούτου Πότσνταμ για την Έρευνα Κλιματικών Επιπτώσεων (PIK). «Δεν ξέρουμε πόσο καιρό μπορούμε να υπερβούμε τα κρίσιμα όρια με αυτόν τον τρόπο προτού οι επιπτώσεις οδηγήσουν σε μη αναστρέψιμες αλλαγές και ζημιές».
Υψηλή αρτηριακή πίεση στη γη.
Η διέλευση ενός πλανητικού ορίου σηματοδοτεί ένα κρίσιμο όριο για σημαντικά αυξανόμενους κινδύνους, εξηγεί η πρώτη συγγραφέας Katherine Richardson από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης: «Μπορούμε να φανταστούμε τη Γη ως ανθρώπινο σώμα και τα πλανητικά όρια ως μια μορφή αρτηριακής πίεσης. Μια αρτηριακή πίεση πάνω από 120/80 δεν σημαίνει άμεσο κίνδυνο καρδιακής προσβολής, αλλά αυξάνει τον κίνδυνο».
Τα πλανητικά όρια, τα οποία προορίζονται να καθορίσουν έναν ασφαλή χώρο για τη λειτουργία της ανθρωπότητας, καθορίστηκαν για πρώτη φορά το 2009.
Αυτά περιλαμβάνουν εννέα υποπεριοχές όπως:
- Η χρήση του γλυκού νερού
- Η λειτουργία της βιόσφαιρας
- Το κλίμα και τα αερολύματα της ατμόσφαιρας
- Η υπερθέρμανση του πλανήτη
- Η εξαφάνιση των ειδών
- Η είσοδο ανθρωπογενών χημικών ενώσεων
- Η παγκόσμια σωματιδιακή ρύπανση
- Η ρύπανση των ωκεανών
- Η καταστροφή των οικοτόπων
Τώρα η διεθνής ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τους Rockström και Richardson ανέλυσε την κατάσταση και των εννέα συστημάτων.
«Αποσταθεροποιούμε επίσης αυτόν τον πυλώνα»
Το ασφαλές εύρος έχει ξεπεραστεί σημαντικά όσον αφορά την υπερθέρμανση του πλανήτη και την ακεραιότητα της βιόσφαιρας, γράφει η ομάδα στο περιοδικό «Science Advances» και επισημαίνει την εξαφάνιση των ειδών και την καταστροφή των οικοτόπων. «Εκτός από την κλιματική αλλαγή, η λειτουργικότητα της βιόσφαιρας είναι ο δεύτερος πυλώνας της σταθερότητας του πλανήτη μας», λέει ο Wolfgang Lucht από το PIK. «Και όπως συμβαίνει με το κλίμα, αυτή τη στιγμή αποσταθεροποιούμε αυτόν τον πυλώνα».
Το όριο έχει επίσης ξεπεραστεί στον τομέα της εισαγωγής νέων ουσιών στο περιβάλλον – δηλαδή την είσοδο ανθρωπογενών χημικών ενώσεων όπως μικροπλαστικά, φυτοφάρμακα ή πυρηνικά απόβλητα. Η κατάσταση όσον αφορά την κατανάλωση γλυκού νερού δεν είναι τόσο κρίσιμη, αλλά και εδώ έχουν ξεπεραστεί τα πλανητικά όρια, συνεχίζει να λέει.
Μόνο στο πράσινο.
Η παγκόσμια σωματιδιακή ρύπανση στην ατμόσφαιρα παραμένει επί του παρόντος εντός του ασφαλούς εύρους, ακόμη και αν αυτό το όριο υπερβαίνει τακτικά σε ορισμένες περιοχές όπως η Νότια Ασία. Σύμφωνα με τον ορισμό των ερευνητών, η οξίνιση των ωκεανών είναι ακριβώς στην πράσινη ζώνη, όπως και η καταστροφή του όζοντος στην ανώτερη ατμόσφαιρα.
Ακριβώς από αυτήν την εξέλιξη η ομάδα ελπίζει ότι και άλλα προβλήματα θα βελτιωθούν: τη δεκαετία του 1990, η καταστροφή του στρώματος του όζοντος ξεπέρασε το πλανητικό όριο. «Αλλά χάρη στις παγκόσμιες πρωτοβουλίες που επιτεύχθηκαν μέσω του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ, αυτό το όριο δεν ξεπερνιέται πλέον», τονίζει ο Richardson.
Πίσω και κάτω από τα όρια
Για να επαναξιολογήσει τα πλανητικά όρια, η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε τρέχουσες μελέτες και επίσης προσομοίωσε την ανάπτυξη της Γης χρησιμοποιώντας μοντέλα του γήινου συστήματος και της βιόσφαιρας για αρκετές εκατοντάδες χρόνια στο μέλλον. Ως βάση σύγκρισης χρησιμοποίησαν τη φάση μεταξύ της τελευταίας Εποχής των Παγετώνων και της αρχής της Βιομηχανικής Επανάστασης.
Εάν έχει ξεπεραστεί ένα όριο, υπάρχουν ακόμη τρόποι βελτίωσης της κατάστασης, τονίζει η ομάδα, χρησιμοποιώντας το παράδειγμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη στην αναδάσωση. Εάν η ανθρωπότητα καταφέρει να περιορίσει την περιεκτικότητα σε CO2 της ατμόσφαιρας στα 450 μέρη ανά εκατομμύριο (μέρη ανά εκατομμύριο, ppm) – αυτή τη στιγμή είναι 417 – και επίσης να περιορίσει την κάλυψη των βορείων και τροπικών δασών σε τουλάχιστον 60% της αρχικής δασικής κάλυψης παγκοσμίως, η υπερθέρμανση θα μπορούσε να επιβραδυνθεί σημαντικά: «Η προσομοίωση υποδηλώνει μια μέση αύξηση της θερμοκρασίας στη χώρα κατά 1,4 βαθμούς μέχρι το έτος 2100».
Ωστόσο, πολλοί ερευνητές του κλίματος πιστεύουν ότι η επίτευξη του στόχου περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου σε σύγκριση με την προβιομηχανική φάση δεν είναι πλέον ρεαλιστική.
πηγή: flr/με dpa Αρχική εικόνα: Getty ImagesiStockphoto