Νέα εξαιρετικά ενδιαφέροντα ευρήματα έχουν έρθει στο φως τα τελευταία τρία χρόνια στη βασιλική μητρόπολη των Μακεδόνων, στο μεγάλο οικοδομικό συγκρότημα των Αιγών. Η ανασκαφική έρευνα, σύμφωνα με την Αγγελική Κοτταρίδη, έχει επικεντρωθεί στη βορειοδυτική πύλη του τείχους και στην ταφική συστάδα των βασιλισσών.
Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας αποκάλυψε ότι βρέθηκαν ένα ιερό βασιλικής λατρείας και ένα συγκινητικό ποίημα πάνω σε αγγείο.
Όπως εξήγησε, οι επιγραφές των κεραμιδιών οδήγησαν τους αρχαιολόγους στην υπόθεση ότι το κτήριο με τον πολύτιμο πωρόλιθο του Βερμίου που ανασκάπτεται σχετίζεται με τη λατρεία των μελών της βασιλικής οικογένειας. Είναι του 4ου αιώνα, ανακαινισμένο στα χρόνια του Φίλιππου Ε’ (τέλος 3ου, αρχές 2ου αι. π.Χ.).
Το ότι πρόκειται για ιερό επιβεβαιώνεται και από τα δάπεδα με μαρμαροθετήματα, όπως αυτά του ανακτόρου, τα κονιάματα στα οποία κυριαρχεί το πορφυρό, τη στέγη και τα ειδώλια.
Όπως το ανάκτορο τα ιερά και τα τείχη, το συγκρότημα καταστράφηκε στα μέσα του 2ου αι. π.Χ. μετά την οριστική κατάληψη της Μακεδονίας από τη στρατιά του Μέτελλου, ωστόσο, αμέσως μετά την καταστροφή, ξαναχτίστηκε ένα τμήμα της δυτικής του πτέρυγας και κάποιοι χώροι δίπλα στην ανατολική, ενώ στα χρόνια του Αυγούστου (31 π.Χ. – 14 μ.Χ.) ένα μεγάλο περιστύλιο 1.000 τ.μ. προστίθεται στα νοτιοανατολικά του μαζί με ένα συνοδό κτήριο με αίθριο. Αυτή η οικοδομική δραστηριότητα είναι ιδιαιτέρως αξιοσημείωτη για τις Αιγές που βρίσκονταν πια σε περίοδο συρρίκνωσης και παρακμής.
«Η μορφή, οι διαστάσεις και η επιμελημένη κατασκευή του, τα πλούσια υλικά και τα διακοσμητικά στοιχεία, αλλά και η εμμονή στη χρήση του χώρου δείχνουν ότι πρόκειται για ένα δημόσιο οικοδόμημα», σημειώνει η Αγγελική Κοτταρίδη.
Οι αρχαιολόγοι, παρά την άγρια λεηλασία, βρήκαν μονόλιθους βωμούς, ένα μαρμάρινο τραπεζοφόρο, τμήματα από μια μαρμάρινη ζωφόρο με εντυπωσιακό φυτικό κόσμημα και ειδώλια θεοτήτων.
Στα δε κεραμίδια της στέγης έχουν αποτυπωθεί σφραγίδες με τη μακεδονική ασπίδα (το σύμβολο που χρησιμοποιούν οι Μακεδόνες βασιλείς των Ελληνιστικών Χρόνων στα νομίσματά τους), και ταμπέλες με το όνομα ΑΜΥΝΤΟΥ. Το τελευταίο οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κτήτορας του ναού δεν μπορεί να είναι άλλος από τον ηρωοποιημένο Αμύντα Γ΄, πατέρα του Φιλίππου Β΄ που είναι γνωστό από τις πηγές ότι λατρεία του υπήρχε και στην γειτονική Πύδνα.
Μια άσκηση μαθητή, ποίημα για το πέρασμα του χρόνου
Η λατρεία του Αλέξανδρου και της γενιάς του στα χρόνια των διαδόχων ήταν πηγή νομιμοποίησης της εξουσίας τους. Όπως όλα δείχνουν, το μεγάλο κτηριακό συγκρότημα που αποκαλύπτει η αρχαιολογική σκαπάνη στην πατρογονική βασιλική καθέδρα των Τημενιδών –όπου και οι τάφοι τους ήταν ένα από τα κέντρα της–, το 2020 μας χάρισε ακόμη ένα εξαιρετικά πολύτιμο και απροσδόκητο εύρημα.
«Σε μια ταπεινή πήλινη κούπα που βρέθηκε σπασμένη στο στρώμα καταστροφής του 2ου π.Χ. αιώνα, κάποιος, ίσως ένας μαθητής που μπέρδευε το ο με το ω και το ει με το ι, κάνοντας τα γυμνάσματά του χάραξε προσεκτικά σαν να έγραφε σε πάπυρο ένα ποίημα ένα επίγραμμα ανώνυμου συγγραφέα, που εδώ μας παραδίνεται στην πιο παλιά και αυθεντική μορφή του: “το ρόδον ακμάζει βαιόν χρόνον· εάν δε παρέστη ζητών ευρήσεις ου ρόδον, αλλά βάτον”. Που σημαίνει ότι ο τριαντάφυλλο ανθίζει για λίγο και αν ο χρόνος του περάσει και το αναζητήσεις δεν θα βρεις πια λουλούδι, αλλά αγκάθια», αναφέρει η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας.
Γνωστό από την Παλατινή ανθολογία, το επίγραμμα των Αιγών παροτρύνει τον αναγνώστη να μην σπαταλάει το χρόνο που κυλά ανελέητα, δίνοντας με τον πιο άμεσο και πρωτότυπο τρόπο μια εικόνα της πνευματικής κίνησης στην αρχαία μητρόπολη των Μακεδόνων τη στιγμή της τελευταίας αναλαμπής της.
«Το πρώτο εύρημα είναι πολύ μεγάλης σημασίας για την ευρύτερη κατανόηση της πόλης και της ιστορίας, το δεύτερο όμως είναι πολύ συγκινητικό», εξηγεί η Αγγελική Κοτταρίδη.
Τα «Νέα ευρήματα στο άστυ των Αιγών» θα παρουσιαστούν στο 33ο Αρχαιολογικό Συνέδριο για τις ανασκαφές στη Μακεδονία και τη Θράκη (22-24 Απριλίου), που θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά.