Οι πρώτες καλλιέργειες και ζώα εξημερώθηκαν σε έξι μάλλον διάχυτες περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Εγγύς Ανατολής, της Κίνας, της Νοτιοανατολικής Ασίας και της Αφρικής στον Παλαιό Κόσμο και της Μεσοαμερικής, της Νότιας Αμερικής και της Βορειοανατολικής Βόρειας Αμερικής στον Νέο Κόσμο.
Αγροτικές Προελεύσεις στον Παλαιό Κόσμο
Η γεωργία ξεκίνησε την 4η χιλιετία π.Χ. στη λοφώδη χώρα της νοτιοανατολικής Τουρκίας, του δυτικού Ιράν και του Λεβάντε, όπου βρισκόταν ένα ευρύ φάσμα φυτών και ζώων που μπορούσαν να εξημερωθούν. Τόσες πολλές αρχαίες γεωργικές τοποθεσίες έχουν εντοπιστεί σε αυτή την περιοχή που ορισμένοι μελετητές πρότειναν να θεωρηθεί η Εγγύς Ανατολή ως μια «πυρηνική περιοχή» όπου τα γεγονότα σε μια τοποθεσία επηρέασαν άλλες.
ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΑΡΧΙΣΑΝ ΝΑ ΕΞΗΜΕΡΩΝΟΥΝ ΦΥΤΑ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΠΕΡΙΠΟΥ 12.000 ΧΡΟΝΙΑ.
Οι άνθρωποι άρχισαν να εξημερώνουν φυτά πριν από περίπου 12.000 χρόνια. Τα πρώτα ζώα, τα πρόβατα και οι κατσίκες, πιθανότατα εξημερώθηκαν κάπου στα βόρεια και ανατολικά της καρδιάς της εξημέρωσης των φυτών. Πριν από περίπου 11.000 χρόνια, το κριθάρι, το σιτάρι, οι κατσίκες και τα πρόβατα εξημερώθηκαν στην Εγγύς Ανατολή, ακολουθούμενα από χοίρους και βοοειδή πριν από 10.000 χρόνια, τα μπιζέλια και τις φακές πριν από 8.000 χρόνια και οι ελιές και τα σταφύλια γ. 6.000 χρόνια πριν.
Η γεωργία ξεκίνησε επίσης σε πολύ πρώιμη περίοδο στα δασικά περιθώρια της Δυτικής Αφρικής, της Αιθιοπίας και του Σαχέλ, της οικοκλιματικής μεταβατικής ζώνης μεταξύ της ερήμου Σαχάρα και της σαβάνας στα νότια. Η Αιθιοπία έχει παράσχει τις πρώτες ενδείξεις αφρικανικής γεωργίας, που χρονολογείται από περίπου 6.000 χρόνια πριν, αλλά οι άλλες προελεύσεις είναι πιθανώς εξίσου παλιές. Οι Αιθίοπες εξημέρωσαν τον καφέ, το κεχρί και το teff. Οι άνθρωποι στο Σαχέλ εξημερώνουν σόργο, μαργαριταρένιο κεχρί, αφρικανικό ρύζι και φραγκόκοτες. Οι Δυτικοαφρικανοί ήταν υπεύθυνοι για τα αφρικανικά γιαμ, τα μπιζέλια, το καρπούζι και τον λαδοφοίνικα.
Η Κίνα και η Ασία ήταν επίσης πρώιμες περιοχές εξημέρωσης φυτών στον Παλαιό Κόσμο. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η καλλιέργεια ασκούνταν πριν από 8.000 έως 10.000 χρόνια στην Ταϊλάνδη και τη Νέα Γουινέα. Δύο περιοχές στην Κίνα ξεκίνησαν τη γεωργία πριν από περίπου 8.000 χρόνια, οι λεκάνες του ποταμού Yellow και Wei στο βορρά και η κοιλάδα Yangtze στο νότο. Η μπανάνα, το τάρο, τα εσπεριδοειδή και το ζαχαροκάλαμο εξημερώθηκαν για πρώτη φορά στη Νοτιοανατολική Ασία, το κεχρί σκούπας και αλεπού, το ρύζι, η σόγια και οι χοίροι ήταν μεταξύ των πρώιμων κινεζικών εξημερωμένων ζώων και τα κοτόπουλα εξημερώθηκαν σε μια περιοχή που περιελάμβανε τη βόρεια Ινδία των Ιμαλαΐων και τη νότια Κίνα και τη Νοτιοανατολική Ασία.
| Εγγύς Ανατολή | Αφρική | Κίνα | Νοτιοανατολική Ασία | |
|---|---|---|---|---|
| Σιτηρά | Κριθάρι και σιτάρι | Κεχρί δάχτυλο, μαργαριταρένιο κεχρί, ρύζι, σόργο και τεφ | Κεχρί σκουπός, κεχρί αλεπού και ρύζι | |
| Λαχανικά | Ρεβύθι, μπιζέλι κήπου και φακές | Γιαμ και μπιζέλια | Οσπριο της άπω ανατολής | Γιαμ και ταρό |
| Φρούτα | Χουρμαδιές, σύκο και σταφύλι | Καρπούζι | Ροδάκινο | Μπανάνα και εσπεριδοειδή |
| Ελαιογραφίες | Ελιά | Φοινικέλαιο | ||
| Αλλα | Λινάρι | Καφές | Τσάι | Ζαχαροκάλαμο |
| Των ζώων | Βοοειδή, κατσίκια, γουρούνια και πρόβατα | Φραγκόκοτα | Κοτόπουλο και γουρούνι | Κοτόπουλο |
Διηπειρωτική Διασπορά Καλλιεργειών Εγγύς Ανατολής
Η καλλιέργεια σιτηρών της Εγγύς Ανατολής εξαπλώθηκε γρήγορα και πριν από 8.000 χρόνια, οι καλλιέργειες της Εγγύς Ανατολής είχαν φτάσει στην Ελλάδα, την Αίγυπτο, κατά μήκος της Κασπίας Θάλασσας και στο Πακιστάν. Η Κεντρική Ευρώπη καλλιεργούνταν σε μεγάλο βαθμό λιγότερο από 1.000 χρόνια αργότερα, και πριν από 5.000 χρόνια οι αγροτικές κοινότητες κάλυπταν την περιοχή από την παράκτια Ισπανία έως την Αγγλία έως τη Σκανδιναβία.
Οι περισσότερες από τις ιδρυτικές καλλιέργειες της Εγγύς Ανατολής (σιτάρι, σιτάρι, κριθάρι, φακή, μπιζέλι και λινάρι) ταξίδεψαν σε όλη την Ευρώπη ως ομάδα, διεγείροντας την εξημέρωση άλλων καλλιεργειών στην πορεία. Η βρώμη και το λινάρι ξεκίνησαν ως ζιζάνια που κινούνταν με το σύνολο της Εγγύς Ανατολής, αλλά τελικά αξιοποιήθηκαν και έγιναν δευτερεύουσες καλλιέργειες όταν έφτασαν στην Ιβηρική Χερσόνησο. Πολλά από τα λαχανικά που εξημερώθηκαν πριν από 5.000 χρόνια προέκυψαν επίσης ως δευτερεύουσες καλλιέργειες, συμπεριλαμβανομένων των σοκολατών, των κρεμμυδιών και των ραπανιών.
Η εξάπλωση της γεωργίας σε όλη τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη θα μπορούσε να οφείλεται στην πολιτιστική διάχυση, όπου οι νέες τεχνικές μεταδόθηκαν από ανθρώπους σε ανθρώπους με απλή μάθηση ή με μετανάστευση, όπου η μεταφορά συνδέθηκε με την επέκταση του πληθυσμού και τη διασύνδεση. Το μεγαλύτερο μέρος των στοιχείων υποστηρίζει την υπόθεση της μετανάστευσης, με την οποία το αρχικό απόθεμα των αγροτικών λαών της Εγγύς Ανατολής μειώθηκε αργά καθώς οι απόγονοί τους μετακινούνταν δυτικά και ζευγαρώνονταν με τους ντόπιους στην πορεία.
Εξάπλωση της γεωργίας σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου
Η διάχυση της γεωργίας σημειώθηκε τόσο στις χερσαίες μάζες όσο και στα νησιά της Μεσογείου.
Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η επέκταση των οικόσιτων και των αγροτικών οικονομιών σε όλη τη Μεσόγειο επιτεύχθηκε από διάφορα κύματα ναυτικών αποίκων που δημιούργησαν παράκτιους θύλακες γεωργίας γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου. (Zeder 2008)
Η Κύπρος αποικίστηκε πριν από περίπου 10.500 έως 9.000 χρόνια από πλήρως εδραιωμένους πρωτοπόρους της νεολιθικής εποχής από την ηπειρωτική χώρα. Πιθανότατα ταξιδεύοντας με βάρκα, αυτοί οι άποικοι έφεραν μαζί τους το πλήρες συμπλήρωμα των οικονομικά σημαντικών φυτών και ζώων της ηπειρωτικής χώρας, συμπεριλαμβανομένων των προβάτων, των κατσικιών, των βοοειδών και των χοίρων. Υπάρχουν επίσης στοιχεία για εξημερωμένο σιτάρι einkorn, κριθάρι, σιτάρι και φακές, καθώς και φιστίκια, λινάρι και σύκα.
Αυτό το μοτίβο αποικισμού διαδραματίστηκε επανειλημμένα σε όλη την υπόλοιπη λεκάνη της Μεσογείου. Από το Αιγαίο, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για την άφιξη των ναυτικών αποίκων πριν από 9.000 έως 8.000 χρόνια, οι οποίοι έφεραν μαζί τους το πλήρες πακέτο των καλλιεργειών της νεολιθικής εποχής. Οι πρώτοι ναυτικοί πρωτοπόροι ίδρυσαν αγροτικές κοινότητες στην παράκτια Ελλάδα. Οι Νεολιθικοί τρόποι ζωής εισήχθησαν στην ιταλική χερσόνησο πριν από περίπου 8.000 χρόνια από θαλάσσιους αποίκους που ίδρυσαν για πρώτη φορά αγροτικά χωριά στην περιοχή της Απουλίας με τη «μπότα» της Απουλίας. Στοιχεία αποικίας μεταναστών αγροτών από την ηπειρωτική Ιταλία έχουν βρεθεί στη νότια Γαλλία, η οποία είχε εγκατασταθεί πριν από 7.700 έως 7.600 χρόνια.
Διασπορές στον Ινδικό Ωκεανό
Οι ναυτικοί του Ινδικού Ωκεανού μετέφεραν μια σειρά από σημαντικές ασιατικές καλλιέργειες στη Μαδαγασκάρη, την Ανατολική Αφρική και την Ινδία μέχρι τη 2η χιλιετία π.Χ., όπως ζαχαροκάλαμο, εσπεριδοειδή, ασιατικό ρύζι, ασιατικά γιαμ, τάρο, μπανάνα και plantain, καρύδα, μάνγκο, ψωμί και πιθανώς πολλά μπαχαρικά (τζίντζερ, γαρύφαλλο και κάρδαμο). Στη συνέχεια, αρκετές από αυτές τις καλλιέργειες μεταφέρθηκαν σε όλη την ήπειρο στη Δυτική Αφρική, συμπεριλαμβανομένων των σύκων, του ζαχαροκάλαμου, των εσπεριδοειδών, του αγγουριού, της μπανάνας και του αφρικανικού ρυζιού.
Στα τέλη της 3ης χιλιετίας π.Χ., ένα εμπορικό δίκτυο Ινδίας-Κόλπου εμφανίστηκε μεταξύ των παράκτιων πληθυσμών της νότιας Αραβίας και των ναυτικών της Ινδίας Γκουτζαράτι. Λίγο αργότερα, πέντε αφρικανικές καλλιέργειες μεταφέρθηκαν στη Νότια Ασία: το μαργαριταρένιο κεχρί, το σόργο, το μπιζέλι και το κεχρί. Αυτή η μεταφορά καλλιεργειών ήταν πιθανή μεταξύ της βορειοανατολικής Αφρικής ή/και της Υεμένης και της δυτικής Ινδίας.
Στην αντίστροφη κατεύθυνση από την Ινδία προς την Αφρική κινήθηκε το ασιατικό κεχρί σκούπας ( Panicum miliaceum ), αρχικής κινεζικής προέλευσης, το οποίο είχε ξεκινήσει τα ταξίδια του σε εμπορικές διαδρομές προς τα δυτικά το 2.200 π.Χ. Τα βοοειδή Zebu μπορεί επίσης να μεταφέρθηκαν από την Ινδία στην Υεμένη και την Ανατολική Αφρική περίπου την ίδια περίοδο. Τα βοοειδή Zebu στη συνέχεια υβριδοποιήθηκαν με τα αφρικανικά βοοειδή, δημιουργώντας υβρίδια που έγιναν σημαντικά για τους κτηνοτρόφους βοοειδών στην ανατολική Αφρική.
Η ΜΠΑΝΑΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ ΠΙΘΑΝΟΤΑΤΑ ΒΡΗΚΕ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΙΝΔΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ ΗΔΗ ΑΠΟ ΤΟ 2.000 Π.Χ.
Πριν από περίπου 5.000 χρόνια, αρκετές καλλιέργειες εξημερώθηκαν στην Ινδία, πιθανώς υποκινούμενοι από την εισαγωγή καλλιεργειών από την Αφρική και τη Νοτιοανατολική Ασία. Αυτά περιελάμβαναν μελιτζάνα, αγγούρι, περιστέρι, φασόλι, πιπέρι, τζίντζερ, σουσάμι, βαμβάκι ( G. arboretum και G. herbaceum ) και ρύζι ( Oryza sativa ssp. Indica ).
Υπάρχουν επίσης στοιχεία για τακτικό εμπόριο μεταξύ της Ινδίας και της Χερσονήσου της Μαλαισίας μέχρι το 1.500 π.Χ. Το φασόλι Mung ( Vigna radiata ) και το γραμμάριο αλόγου ( Macrotyloma uniflorum ) πιθανότατα μεταφέρθηκαν από τη νότια Ινδία στη Νοτιοανατολική Ασία εκείνη την εποχή. Οι δενδρώδεις καλλιέργειες κίτρο και μάνγκο της Νοτιοανατολικής Ασίας μπορεί επίσης να έχουν μεταφερθεί στη Νότια Ινδία από τα βόρεια, με πιθανή προέλευση γύρω από την περιοχή Assam/Burma/Yunnan δυτικά στους ανατολικούς πρόποδες των Ιμαλαΐων.
Η μπανάνα από την Ινδονησία πιθανότατα βρήκε το δρόμο της προς την Ινδία και την Αφρική ήδη από το 2.000 π.Χ., μαζί με το γιαμ ( Dioscorea alata ) και το τάρο. Οι μπανάνες έφτασαν στη δυτική Αφρική το 500 π.Χ. ακολουθώντας δασικές περιοχές και τη βόρεια παρυφή του ισημερινού τροπικού δάσους.
Τα κοτόπουλα πιθανότατα έφτασαν στην Αφρική από την Ινδία μέσω πολλαπλών διαδρομών. Τα ιστορικά γλωσσικά δεδομένα υποδηλώνουν τρεις ξεχωριστές εισαγωγές, συμπεριλαμβανομένων δύο από το βορρά κατά μήκος της Σαχάρας και μίας από τον Ινδικό Ωκεανό και την ανατολική ακτή της Αφρικής.
Αγροτικές Προελεύσεις στον Νέο Κόσμο
Η γεωργία πιθανότατα ξεκίνησε ανεξάρτητα στον Νέο Κόσμο, 1000 έως 2000 χρόνια αργότερα από ό,τι στον Παλαιό Κόσμο. Υπήρχε ένα σχετικά συμπαγές μεσοαμερικανικό κέντρο που εκτεινόταν από τη σημερινή Πόλη του Μεξικού έως την Ονδούρα, ενώ οι καλλιέργειες της Νότιας Αμερικής εμφανίστηκαν σε μια ευρεία περιοχή που κάλυπτε το μεγαλύτερο μέρος της παράκτιας και κεντρικής Νότιας Αμερικής. Ένα ανεξάρτητο κέντρο προέκυψε επίσης στην ανατολική Βόρεια Αμερική.
Είδη αμάρανθου, αβοκάντο, φασόλια, chenopod, βαμβάκι, πιπεριές τσίλι, κολοκύθα και σκουός εξημερώθηκαν στη Μεσοαμερική, μαζί με τον αραβόσιτο. Υπήρχαν τέσσερις γενικές οικολογικές/γεωγραφικές περιοχές εξημέρωσης στη Νότια Αμερική:
- Άνδεις στο κεντρικό μεσαίο υψόμετρο (κινόα και αμάρανθος)
- Βόρειες και κεντρικές Άνδεις, μεσαίο και μεγάλο υψόμετρο (πατάτα, όκα και cañihua)
- Πεδινή νότια Αμαζονία (μανιόκα και φιστίκι)
- Εκουαδόρ και βορειοδυτικό Περού (κοινά φασόλια και σκουός)
Οι γαλοπούλες εξημερώθηκαν στο Μεξικό, ενώ οι λάμα και τα ινδικά χοιρίδια εξημερώθηκαν στη Νότια Αμερική. Οι Βορειοαμερικανοί ήταν υπεύθυνοι για τον ηλίανθο, το ζιζάνιο, την χήνα και πιθανώς ένα άλλο είδος σκουός.
| Μεσοαμερική | νότια Αμερική | Βόρεια Αμερική | |
|---|---|---|---|
| Σιτηρά | Αμάρανθος και καλαμπόκι | Amaranthus, cañihua, oca & quinoa | Χηνοπόδαρα, ηλίανθος και χόρτο |
| Λαχανικά | Φασόλια, πιπεριές τσίλι, κολοκύθες, σκουός και ντομάτες | Κασάβα, φιστίκι, πατάτα, γλυκοπατάτα και φασόλια | Σκουός |
| Φρούτα | Αβοκάντο και αγαύη | Γκουάβα, ανανάς και φράουλα | Μύρτιλο, κράνμπερι, βατόμουρο και φράουλα |
| Αλλα | Βαμβάκι | Βαμβάκι, κακάο, καπνός και βανίλια | Καπνός |
| Των ζώων | Τουρκία | Αλπακά, λάμα, ινδικό χοιρίδιο και μοσχοβολιά |
Διασπορά Καλλιεργειών Νέου Κόσμου
Από το μεσοαμερικανικό κέντρο, μια ομάδα αραβοσίτου-φασολιού-κολοκύθας μετακινήθηκε σταδιακά προς τα βόρεια, μαζεύοντας τον ηλίανθο και πολλά άλλα ιθαγενή είδη στο δρόμο, προς την ανατολική Βόρεια Αμερική, όπου είχε καθιερωθεί πριν από 4.500 χρόνια. Ονομαζόμενη «Τρεις Αδελφές», αυτή η συνάθροιση εκτόπισε τις γηγενείς καλλιέργειες ζιζανίων και χενοπόδων. Υπάρχει μια συνεχιζόμενη συζήτηση για το εάν αυτές οι μεσοαμερικανικές καλλιέργειες διαχέονται στην πεδιάδα της ακτής του Δυτικού Κόλπου ή μέσω της αμερικανικής νοτιοανατολικής πλευράς στην πορεία προς τα δυτικά.
Η μετακίνηση νότια από τη Μεσοαμερική είναι δύσκολο να εντοπιστεί για τις περισσότερες καλλιέργειες, αλλά τουλάχιστον ο αραβόσιτος είχε φτάσει στην Κεντρική Αμερική και τη λεκάνη του Αμαζονίου πριν από 5.000 έως 4.000 χρόνια. Τα νοτιοαμερικανικά εξημερωμένα, πατάτα, φιστίκι λίμα, είχαν φτάσει βόρεια στο Μεξικό πριν από 3.000 έως 2.000 χρόνια, ταξιδεύοντας είτε μέσω των νησιών της Καραϊβικής από τη Βενεζουέλα είτε μέσω της Κεντρικής Αμερικής (ή και των δύο).
Μέχρι πριν από περίπου 500 χρόνια, σχεδόν όλες οι διασπορές των καλλιεργειών ήταν εντός των ηπείρων και όχι μεταξύ τους. Εξαπλώθηκε στην Ωκεανία από τη Νοτιοανατολική Ασία, αλλά μικρή κίνηση σημειώθηκε μεταξύ των ημισφαιρίων. Όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος έφτασε στον Νέο Κόσμο το 1492 Κ.Χ., οι αγρότες στα δύο ημισφαίρια καλλιεργούσαν εντελώς διαφορετικές συναθροίσεις καλλιεργειών. Δεν υπήρχαν επίσης μεγάλα οικόσιτα ζώα στην Αμερική.
Η πλήρης ομογενοποίηση των παγκόσμιων καλλιεργειών δεν ξεκίνησε μόνο όταν ο Κολόμβος και άλλοι Ισπανοί και Πορτογάλοι εξερευνητές έφεραν πίσω στην Ευρώπη πατάτες, πιπεριές τσίλι και καλαμπόκι, αρχικά από τη Μεσοαμερική, και ντομάτα, φασόλια, μανιόκα, κακάο και φιστίκια, εξημερωμένα στη Νότια Αμερική. Οι Ευρωπαίοι άποικοι προσπάθησαν να μεταφέρουν ολόκληρο το ευρωπαϊκό γεωργικό σύστημα στον Νέο Κόσμο. Στη Μεσοαμερική, την Κεντρική Αμερική και την περιοχή των Άνδεων, οι Ισπανοί εισήγαγαν κριθάρι, ρεβίθια, αγγούρι, σύκο και σιτάρι, που εξημερώθηκαν αρχικά στην Εγγύς Ανατολή, ζαχαροκάλαμο και εσπεριδοειδή από τη Νοτιοανατολική Ασία, ροδάκινο από την Κίνα, πεπόνια από την Αφρική, και λάχανο, μαρούλι, σταφύλια και κρεμμύδια από τη Μεσόγειο. Στη Βραζιλία, οι Πορτογάλοι εισήγαγαν ρεβίθια, φάβα, σύκο και σιτάρι από την Εγγύς Ανατολή, ζαχαροκάλαμο και μπανάνα από τη Νοτιοανατολική Ασία, ροδάκινο από την Κίνα,
Σήμερα, οι άνθρωποι της Γης εξαρτώνται συχνά από καλλιέργειες που αρχικά εξημερώθηκαν μακριά από τα σπίτια τους. Η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική στηρίζονται τώρα σε μια πληθώρα παγκόσμιων καλλιεργειών, όπως σιτάρι και κριθάρι που εξημερώνονται στην Εγγύς Ανατολή, καλαμπόκι από τη Μεσοαμερική, πατάτες από τη Νότια Αμερική και σόγια από την Κίνα. Το αρχικό σόργο, το κεχρί και το γιαμ των Αφρικανών έχουν εκτοπιστεί σε μεγάλο βαθμό από τον αραβόσιτο από τη Μεσοαμερική, τη μανιόκα και τη γλυκοπατάτα από τη Νότια Αμερική και την μπανάνα από τη Νοτιοανατολική Ασία. Οι αρχικές κινεζικές καλλιέργειες ρυζιού και σόγιας παρέμειναν σημαντικές στην Κίνα, αλλά τώρα καλλιεργούνται με μεσοαμερικανικό καλαμπόκι και γλυκοπατάτα και πατάτα της Νότιας Αμερικής. Τα τελευταία 500 χρόνια, η παγκόσμια γεωργία έχει ανατραπεί.
